Bikameralizmin Tarihi ve Teorik Kökenleri Işığında Yasama Sürecine ve Politikaya Etkisi

Year 2025, Issue: 2, 479 - 523, 31.07.2025

Dilara Eltimur

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1628815

Abstract

Bikameralizm (çift meclislilik), yasama organlarının iki ayrı meclisten oluştuğu bir sistemi ifade etmektedir. Bu sistem, özellikle federal devletlerde ve toplumsal yapıların çeşitlilik arzettiği ülkelerde, siyasi dengeyi sağlamak ve farklı çıkar gruplarının temsilini mümkün kılmak amacıyla benimsenmiştir. Bikameralizm, genellikle demokratik yönetimlerin bir aracı olarak görülmekle birlikte, sistemin işleyişi, yasama süreci ve etkileri çeşitli politik sonuçlar doğurmaktadır.
Tarihi kökenine bakıldığında bikameralizm, aristokrasi ve halk arasında denge sağlayarak demokrasiye katkıda bulunmuştur. Modern uygulamalarda ise, alt meclisler halkın doğrudan temsilcilerinden, üst meclisler ise federal birimleri veya belirli çıkar gruplarını temsil eden üyelerden oluşmaktadır. Bu bağlamda bikameralizmin yasama sürecinde denetim ve uzlaşı mekanizmaları sağlayarak politikaya etki ettiği görülmektedir. Dolayısıyla da çift meclisli parlamentoların hem kurumsal dinamiğinin hem de teorik gerekçelendirmesinin ortaya konulması gerekmektedir.
Çalışmanın amacı, bikameralizmin tarihsel gelişimini ve teorik temellerini ortaya koyarak, ikinci meclislerin hangi koşullar altında ortaya çıktığını ve günümüzde modern demokrasiler üzerindeki etkilerini incelemektedir. Dolayısıyla çalışmada çift meclisli parlamentoların tarihsel kökenleri ve teorik dayanakları ele alınarak, farklı ülkelerdeki uygulama örnekleri karşılaştırmalı bir perspektifle değerlendirilmektedir. Bu kapsamda bikameralizmin ilk ve uygulama örneği olan İngiltere, en iyi işlediği ülke olarak gösterilen ABD, kıta Avrupası’nda modern parlamenter sistemler üzerinde önemli etkiler doğuran ve ilham kaynağı olan Fransa’da yasama süreçleri ve bikameralizmin politikaya etkisi analiz edilmiştir. Karşılaştırmalı bir bakış açısıyla, bu çalışma bikameralizmin yasama süreçlerini ve politik etkilerini değerlendirerek, bu sistemin farklı ulusal bağlamlarda nasıl işlediğini ve işleyişini şekillendiren dinamikleri keşfetmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Bikameralizm , Tek Meclislilik , Yasama , Parlamento , Politika

The Impact of The Legislative Process and Politics in Light of the History and Theoretical Origins of Bicameralism

Abstract

Bicameralism, a system where the legislative body consists of two separate chambers, is particularly adopted in federal states and countries with diverse societal structures to maintain political balance and enable the representation of various interest groups. Bicameralism is generally regarded as a tool of democratic governance, although its functioning, legislative process, and impact can yield various political outcomes.
Historically, bicameralism has contributed to democracy by balancing the aristocracy and the common people. In modern applications, the lower house typically represents the general public through direct elections, while the upper house often consists of members representing federal units or specific interest groups. In this context, bicameralism provides mechanisms for oversight and compromise, thereby influencing the political process. Thus, it is essential to examine both the institutional dynamics and the theoretical justifications of bicameral parliamentary systems.
The aim of this study is to explore the historical development and theoretical foundations of bicameralism, examining the conditions under which the second chambers emerged and their effects on modern democracies. To achieve this, the study evaluates the historical origins and theoretical underpinnings of bicameralism, comparing the applications of this system in different countries. In particular, the legislative processes and the political impact of bicameralism are analyzed in the United Kingdom, which serves as the origin and first example of this system, the United States, often cited as the most successful model, and France, which has had a significant influence on modern parliamentary systems in continental Europe. Through a comparative perspective, this work aims to assess the legislative processes and political effects of bicameralism, exploring how this system has functioned in different national contexts and the dynamics that shape its operation.

Keywords

Bicameralism , Unicameralism , Legislation , Parliament , Politics.

References

• Akad, Mehmet/Vural Dinçkol, Bihterin/Bulut, Nihat (2021) 17. Baskı, İstanbul, Der Yayınları.
• Anayurt, Ömer (2023) Anayasa Hukuku Genel Kısım, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Anayurt, Ömer (2022) Anayasa Hukuku Temel Kavramlar-Türk Anayasa Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Aroney, Nicholas (2008) “Four Reasons for an Upper House Representative Democracy, Public Deliberation, Legislative Outputs and Executive Accountability”, Adelaide Law Review, Vol. 29, ss. 205-246.
• Arsel, İlhan (1954) “Çift Meclis Sisteminin Memleketimizde Tatbiki Hususunda Bazı Düşünceler”, AÜHFD, C. 11, S. 3-4, 1954, ss. 60-104.
• Atar, Yavuz (2023) Türk Anayasa Hukuku, 16. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Baturo, Alexander/Elgie, Robert (2018) “Why do authoritarian regimes adopt bicameralism? Cooptation, control, and masking controversial reforms”, Democratization, Vol. 25, No. 5, ss. 919-937.
• Baş, Sezgin/Özcan, Nisa (2022) “Avrupa ve Ortadoğu Uygulamaları Perspektifinden Çift Meclis Sisteminin Türkiye Açısından Uygulanabilirliği”, Akdeniz ÜniversitesiHukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, ss. 203-236.
• Benda, Erst/Maihofer, Werne/ Voge, Hans-Jochen (1984) Handbuch des Verfassungsrechts der Bundesrepublik Deutschland, Teil 1, Berlin, Walter de Gruyter.
• Bergolla, Luis (2022) “An Introduction to Venezuelan Governmental Institutions and Primary Legal Sources”, <https://www.nyulawglobal.org/globalex/venezuela1.html#legislative-process> s.e.t. 15.01.2025.
• Bihterin, Dinçkol (2021) “İngiltere’de Parlamenter Monarşinin Erken Dönemi” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 27, S. 2, ss. 877-897.
• Blair, John (2000) The Anglo-Saxon Age: A Very Short Introduction, United Kingdom, Oxford University Press.
• Bottom, William P./Eavey, Cheryl L./ Miller, Gary J./ Victor, Jennifer Nicoll (2000), “The Institutional Effect on Majority Rule Instability: Bicameralism in Spatial Policy Decisions”, American Journal of Political Science, Vol. 44, No. 3, ss. 523-540.
• Brandsma Gijs Jan /Roederer-Rynning, Christilla (2022) “Strong bicameralism-Pressures for change in inter-institutional legislative negotiations in the EU, the USA, and Germany”, European Parliamentary Research Service, Brussels, ss. 1-21.
• Bulmer, Elliot (2017) “Bicameralism”, International IDEA Constitution-Building Primer 2, Second Edition, Stockholm, ss. 3-33.
• Coakley, John (2014) “The Strange Revival of Bicameralism”, Journal of Legislative Studies, Vol. 20(4), ss. 542-572.
• Cutrone, Michael/McCarty Nolan (2024) “Does Bicameralism Matter?”, Princeton University, 15.01.2025.<https://www.columbia.edu/~gjw10/cutrone_mccarty.bicameralism.pdf> s.e.t.
• Druckman, James N./ Thies, Michael F (2002) “The Importance of Concurrence: The Impact of Bicameralism on Government Formation and Duration”, American Journal of Political Science, Vol. 46, No. 4, ss. 760-771.
• Eren, Abdurrahman (2023) Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Erkul, İbrahim Çağrı (2015) “İngiliz Parlamentosu’nun Mutlak Monarşiye Karşı Güç Kazanma Sürecinin Analizi.” Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. C. 34, No. 2, ss. 131-151.
• Ertaş, Türker (2020) “Parlamentoların Anası Westminster Parlamentosu: Tarihsel-Kuramsal Kökenler, Kurumsal Yapı ve Kanun Yapım Süreci”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 2, ss. 447-499.
• Ertaş, Türker (2019) Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Bağlamında Yasama, Yürütme ve Yargı Organları Arasındaki Modern İlişkiler, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Faber, Julia (2015) Föderalismus und Binnenföderalismus im Wahlrecht zu den deutschen Volksvertretungen und zum Europäischen Parlament, 1. Auflage, Nomos, Baden.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin (2023) Anayasa Hukuku, 11. Bası, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Ganghof, Steffen (2012) “Bicameralism as a Form of Government (Or: Why Australia and Japan Do Not Have a Parliamentary System”, Parliamentary Affairs, Vol. 67 (3), ss. 1-30.
• Gören, Zafer (2020) Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Gözler, Kemal (2024) Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 16. Baskı, Bursa, Ekin Yayınevi.
• Gözler, Kemal (2009) “İngiltere’de Parlamento Nasıl ve Neden Ortaya Çıktı”, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, ss. 365-374.
• Heller, William B. (1997) “Bicameralism and Budget Deficits: The Effect of Parliamentary Structure on Government Spending”, Legislative Studies Quarterly, Vol. 22, No. 4, ss. 485-516.
• Hickey, Ross (2013) Bicameral bargaining and federation formation, Vol. 154, No. 3-4, ss. 217-241.
• Heringa, Aalt Willem (2023) Constitutions Compared an Introduction to Comparative Constitutional Law, Seventh Edition, Eleven International Publishing, The Netherlands.
• İba, Şeref (2017) Parlamento Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Jarass, Hans D./Pieroth, Bodo (2024) Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, 18. Auflage, München, C. H. Beck.
• Kaboğlu, İbrahim (2024) Anayasa Hukuku Dersleri, İstanbul, Legal Yayınları.
• Kailitz, Steffen (2008) “Zwei Seiten der gleichen Medaille? Zum theoretischen und empirischen Zusammenhang zwischen der Regierungsform und der Ausgestaltung von Zweikammersystemen”, Zeitschrift für Parlamentsfragen, Heft 2, ss. 387-414.
• Kama, Sezen (2016) “Parlamenter Hükümet Sistemi Olarak “Westminster Modeli” Britanya Örneği Üzerine Bir Deneme” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, No. 2, ss. 161-201.
• Kapani, Münci (2013) Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Karadayı, İsmet (1960) “Devlet, Hükümet ve Demokrasilerde Çift Meclis”, Adalet Dergisi Y. 51, S. 8, ss. 493-503.
• König, Thomas (2001) “Bicameralism and Party Politics in Germany: an Empirical Social Choice Analysis”, Political Studies, Vol. 49, ss. 411-437.
• Lazardeux, Sébastien G. (2009) The French National Assembly’s Oversight of the Executive: Changing Role, Partisanship and Intra-Majority Confict. West European Politics, Vol. 32 (2), ss. 287-309.
• Lehmbruch, Gerhard (2009) Verfassungsrecht nach 60 Jahren, Herausgegeben von Prof. Dr. Stefan Huster, Prof. Dr. Reinhard Zintl, 1. Auflage, Baden, Nomos.
• Leunig, Sven/Träger Hendrik (2014) “Landesinteressen, Parteipolitik, „Parteidruck”-der Bundesrat im Fokus divergierender Interessen”, ZPol, 24, ss. 55-81.
• Lijphart, Arend (199-), Çağdaş Demokrasiler: Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri, (Çeviren: Özbudun, Ergun/Onulduran, Ersin), Ankara, Yetkin Yayınları.
• Lijphart, Arend (1999) Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty-Six Countries, USA, Yale University Press.
• Lipson, Leslie (1978) Politika Biliminin Temel Sorunları, (Çeviren: Karamustafaoğlu, Tuncer), 2. Bası, Ankara, Sevinç Matbaası.
• Marcou, Jean (2012) “Anayasacılık ve Türkiye’de Anayasal Hareketleri”, (Çeviren: Kurt, Gülden), Anayasa Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, ss. 1-24.
• Merlo, Antonio/ Diermeier, Daniel/Eraslan, Hülya (2004) “Bicameralism and Government Formation”, Nota di Lavoro, Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM), No. 81, Milano.
• Metin, Yüksel/Aykanat, Tuba (2023) “İki Meclis Sisteminin Başkanlık Sisteminin İşleyişi Üzerine Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 2, ss. 913-953.
• Mill, John Stuart (1861) Considerations on Representative Government, London, Parker, Son, and Bourn.
• Montesquieu, Charles Louis de Secondat Baron de (1777) The Complete Works of M. de Montesquieu, Vol. 1, The Spirit of Laws, London, T. Evans.
• Mueller Dennis C. (1996) Constitutional Democracy, New York-Oxford, Oxford University Press.
• Mughan, Anthony (2020) “Comparative Bicameralism: A Survey of Global Approaches”, University of Oxford Human Rights Hub Journal Vol. 3(2), ss. 117-122.
• Müller, Markus M./Sturm, Roland/Finke, Patrick/Souris, Antonios (2020) Parteipolitik im Bundesrat Der Bundesrat und seine Ausschüsse, Baden, Nomos.
• Nolte, Detlef/Sánchez, Francisco (2005) Representing Different Constituencies: Electoral Rules in Bicameral Systems in Latin America and Their Impact on Political Representation, Working Papers Global and Area Studies, Deutsches Übersee-Institut, Hamburg.
• Onar, Erdal (2007) “Güncel Demokrasilerde Parlamentonun Rolü: Türkiye Büyük Millet Meclisi Örneği”, Erdoğan Teziç’e Armağan, İstanbul, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, ss. 91-122.
• Özgişi, Tunca (2011) Türk Parlamento Tarihinde Cumhuriyet Senatosunun Yeri, Türkiyat Mecmuası, C. 21 S. 2, ss. 291-323.
• Özdemir, Yücel (2017) Türk Parlamento Tarihinde Çift Meclisli Yasama Sistemi Bakımından “Meclis-i Ayan”, KTO Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, ss. 57-78.
• Preece, Alun A (2000) ‘Bicameralism at the end of the second millennium’, University of Queensland Law Journal, Vol. 21 (1), ss. 67-84.
• Riker, William H. (1992) “The Justification of Bicameralism”, International Political Science Review, Vol. 13, No. 1, ss. 101-105.
• Russell, Meg (2013) “Rethinking Bicameral Strength: A Three-Dimensional Approach”, The Journal of Legislative Studies, Vol. 19 (3), ss. 370-391.
• Sajó, András (1999) Limiting Government an Introduction to Constitutionalism, New York, Central European Universty Press.
• Sartori, Giovanni (1997) Comparative Constitutional Engineering: An Inquiry into Structures, Incentives and Outcomes, Second Edition, Londra, Macmillan.
• Shell, Donald (2001) “The History of Bicameralism”, Journal of Legislative Studies, Vol. 7 (1), ss. 5-18.
• Smith, David E. (2003) The Canadian Senate in Bicameral Perspective, Toronto, University of Toronto Press.
• Smith, Paul (2009) “Bicameralism and Political Culture in the French Republic”, The Senate of the Fifth French Republic, Ed. Elgie, Robert, Palgrave Macmillan, London, ss. 11-35.
• Soysal, Mümtaz (1997) 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 11. Baskı, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
• Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi (2024) 1982 Anayasasına göre Türk Anayasa Hukuku, 22. Bası, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tanör, Bülent (1991) Osmanlı İmparatorluğunda Anayasal Gelişmeler, İstanbul, Der Yayınları.
• Tesauro, Alfonso (1949) “Anayasa Tecrübesinde Çift Meclis Sistemi”, (Çeviren: Esen, Bülent Nuri), Adalet Dergisi, Y. 40, S. 9, ss. 1236-1245.
• Testa, Cecilia (2010) “Bicameralism and Corruption”, European Economic Review, Vol. 54, ss. 181-198.
• Teziç, Erdoğan (2023) Anayasa Hukuku, 26. Bası, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tsebelis, George/Money Jeannette (1997) Bicameralism, Cambridge, Cambridge University Press.
• Tsebelis, George/Rasch, Bjørn Erik (2011) “Governments and legislative agenda setting: An Introduction”, The Role of Governments in Legislative Agenda Setting, eds.Bjorn Erik Rasch, George Tsebelis, United Kingdom, Routledge.
• Uran, Peri (2008) Yasama İşlevinin Yerine Getirilmesinde Çift Meclis Sistemi ve Türk Siyasal Tarihindeki Yeri, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Uran, Peri (2005) “Bicameralism, Federalism and Democracy: A Comparative Perspective”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, ss. 63-83.
• Uygun, Oktay (2007) Federal Devlet, Temel İlkeleri, Başlıca Kurumları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Uygun, Oktay (2021) Devlet Teorisi, 8. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Vatter, Adrian (2002) “Politische Institutionen und ihre Leistungsfähigkeit, Der Fall des Bikameralismus im internationalen Vergleich”, Zeitschrift für Parlamentsfragen, Vol. 33, No. 1, ss. 125-143.
• Venice Commission for Democracy Through Law, Report on Bicameralism, Strasbourg, 18 March 2024, <https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffil e=CDL-AD(2024)007-e> s.e.t. 15.01.2025.
• Vercesi, Michelangelo (2024) “From Symmetrical Bicameralism to Which Model? The Constitutional Reform and the Second Chamber in Comparative Perspective”, <https://www.sisp.it/docs/convegno2016/71_sisp2016_sistema-politico-italiano.pdf> s.e.t. 15.01.2025, ss. 1-19.
• Wedel, Joachim (2011) Zur Entwicklung des deutschen parlamentarischen Zweikammersystems, Schriften zur Verfassungsgeschichte, Band 82, Berlin, Duncker&Humblot.
• Yavuz, Bülent/Bülbül, Mahmut (2012) “Çift Meclis Sistemi ve Türkiye, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 16, S. 1, ss. 217-260.
• Yılmaz, Didem (2018) “Çift Meclis Tercihi Türkiye için Savunulabilir mi?”, Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Der. Kaboğlu, İbrahim Ö., İstanbul, İletişim Yayınları, ss. 301-305.