İdari Yargılama Usulünde İtiraz Davası

Year 2025, Issue: 2, 381 - 418, 31.07.2025

Ramazan Çağlayan

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1669768

Abstract

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’n 2.maddesinde “iptal davası” ve “tam yargı davası” şeklinde iki tür dava yer almaktadır. İdari yargılama usulünde bu iki dava dışında dava türü olup olmadığı konusunda öğretide farklı görüşler bulunmaktadır. Bu tartışma özellikle “tespit davası” bağlamında gündeme gelmektedir. Bazı yazarlar, idari yargılama usulünde dava türlerinin “iptal davası” ve “tam yargı davası” ile sınırlı olduğu görüşündedir. Kimi yazarlar ise, bu iki davanın temel davalar olduğu, idari yargıda mutlaka olması gereken davalar olduğu, idari yargıda davaların bunlar ile sınırlı olmadığı, başka davalar da olabileceği, bu bağlamda tespit davasının da kabul edilebileceği görüşündedir. Biz de bu ikinci görüşe iştirak ediyoruz. Kanunlarda, bazı idarî işlemler özellikle idarî yaptırımlara karşı idare mahkemelerine “itiraz” edilebileceği yönünde düzenlemeler bulunmaktadır. Bu başvuru yolu için, özel başvuru süresi, evrak üzerinden inceleme, kanun yollarının kapalı olması gibi özel usûl kuralları öngörülmektedir. Bu durum, ayrı bir dava türü olup olmadığını gündeme getirmektedir. Konu hem öğretide hem de mahkeme kararlarında tartışılmaktadır. Bu çalışmada, söz konusu başvuru yolunun ayrı bir dava türü olup olmadığı ele alınacaktır. Mahkeme kararlarında konunun nasıl ele alındığı yanında, mevzuat bakımından bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Keywords

İdari yargı , dava türleri , iptal davası , itiraz yolu , kesinlik.

Case of Objection in Administrative Trial Procedure

Abstract

Article 2 of the Administrative Procedure Law No. 2577 includes two types of lawsuits as ‘cancellation lawsuit’ and ‘full judicial lawsuit’. There are different opinions in the doctrine as to whether there are other types of lawsuits other than these two types of lawsuits in administrative procedure. This discussion comes to the fore especially in the context of ‘declaratory judgement proceedings’. Some authors are of the opinion that the types of actions in administrative procedure are limited to ‘cancellation actions’ and ‘full remedy actions’. Some authors, on the other hand, are of the opinion that these two lawsuits are the basic lawsuits, that they are the lawsuits that must be included in the administrative judiciary, that the lawsuits in the administrative judiciary are not limited to these, that there may be other lawsuits, and that in this context, the declaratory action may also be accepted. We agree with this second view. There are provisions in the laws stipulating that some administrative actions, especially administrative sanctions, may be ‘objection’ to administrative courts. Special procedural rules are envisaged for this remedy, such as a special application period, examination of documents, and the closure of legal remedies. This raises the question of whether there is a separate type of case. The subject is discussed both in the doctrine and in court decisions. In this study, it will be analysed whether this remedy is a separate type of action. In addition to how the issue is handled in court decisions, it will be subject to an evaluation in terms of legislation.

Keywords

Administrative jurisdiction , types of lawsuits , annulment lawsuit , objection , finality.

References

• Açımuz, Bige (2023) İdari Yargılama Hukukunda Olağan Kanun Yollarına Başvurunun Sınırlanması, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Akıllıoğlu, Tekin (1979) “Yıkma Kararlarında Yöntem Sorunları”, Amme İdaresi Dergisi, C. 12, S. 4, ss. 441-55.
• Akyılmaz, Bahtiyar (1999) “Danıştay’ın Belediye Başkanlığından Düşürme Kararları ve Hukuki Niteliği”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1-2, ss. 161-169.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil (2018) Türk İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Arslan, Süleyman (1990) “İdari Vesayet Denetimi ve Türkiye Uygulamasında Ortaya Çıkan Sorunlar”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, İkinci Kitap, Kamu Yönetimi, Ankara, ss. 505-542.
• Candan, Turgut (1984) “Vergi Uyuşmazlıkları ve İdari Davalar”, Danıştay Dergisi, S. 54-55, ss. 31-40.
• Çağlayan, Ramazan (2024) İdarî Yargılama Hukuku, 16. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Çağlayan, Ramazan (2006) İdari Yaptırımlar Hukuku, Ankara, Asil Yayınları.
• Duran, Lutfi (1982) “İdari Yargı Adlîleşti”, İHİD, Sarıca’ya Armağan, C. 3, S. 1-3, ss. 53-83.
• Duran, Lutfi (1966), Danıştay Kararları ve Yürütmenin Durdurulması, Ankara, Türk Hukuk Kurumu Yayını.
• Duran, Lutfi (1982) İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Duran, Lutfi (1988) “İdari İşlem Niteliğinde Yargı Kararıyla Vergi Davalarının Çözümü (II)”, Amme İdaresi Dergisi, C. 21, S. 1, ss. 63-77.
• Duran, Lutfi (1988) Türkiye Yönetiminde Kargaşa, İstanbul, Çağdaş Yayınları.
• Erdoğdu Ahmet (1971) “Almanya’da Tespit ve İptal Davalarının Uygulama Biçimi”, Danıştay Dergisi, S. 2, ss. 59-63.
• Erkut, Celâl (1989) “Tespit Davasının İdari Bir Dava Türü Olarak Kabulüne İlişkin Uyuşmazlık Mahkemesinin Yaklaşımı”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, C. 11, S. 1-2, ss. 6-17.
• Erkut, Celâl/Soybay Selçuk (1995) Anayasa ve İdari Yargılama Hukukuna İlişkin Kanunlar, 5. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Esin, Yüksel/Dündar, Erol (1971) Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları- Birinci Kitap: Usul, Anakara, Balkanlıoğlu Matbaacılık.
• Gözübüyük, A. Şeref (2001) Yönetsel Yargı, 14. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Gözübüyük, A. Şeref/Dinçer, Güven (1990) İdari Yargılama Usulü, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Gül, Cengiz/Birtek, Fatih (2007) “Hak Arama Özgürlüğü ve Türk Pozitif Hukukunda Yargı Yolu Kapalı İşlemler”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1-2, ss. 3-41.
• Güner, Cemil (2017) “Sınır Dışı Etme Kararı ile İlgili İdare Mahkemesi Kararlarının Kesinliği”, İÜHFM C. LXXV, S. 1, ss. 85-114.
• Kaya, Cemil (2007) Türkiye’de Mahalli İdarelerin Seçilmiş Organlarının Organlık Sıfatlarını Kaybetmeleri, Ankara, Seçkin Yayınları.
• Kıratlı, Metin (1966) “Yürütmenin Durdurulması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, C. XXI, S. 4, ss. 173-196.
• Ödeş, Orhan (1979) “İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması ve Niteliği”, Danıştay Dergisi, S. 32-33, ss. 3-21.
• Özsoylu, Kırdar (1988) “İdari Yargıda Tespit Davalarının Yeri”, Danıştay Dergisi, S. 68-69, ss. 136-139.
• Yayla, Yıldızhan (1980) “Tartışmalar”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu, İstanbul.
• Yıldırım, Turan (2010) İdari Yargı, 2.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, Beta Yayınevi.