‘To be or not To Be’ the Problem of Self and Otherness in Roman Polanski's ‘The Tenant’

Year 2025, , 177 - 191, 27.01.2025

Mikail Boz

https://doi.org/10.17484/yedi.1511206

Abstract

Contemporary life and its metropolises emerge as an arena in which the individual is involved in a vast network of social relations, rebuilding and trying to protect her identity and self against the people she interacts with every day. Although modernization and migration create more heterogeneous spaces shared by different types of people, the perception of otherness brought about by being an "immigrant" also makes this space uncanny. Thus, one of the main problems for the individual has been to be accepted by the groups she tries to be a part of. In this study, the problem of self and otherness in cinema is examined in the film The Tenant (Le Locataire, 1976) by Polish director Roman Polanski, in which an immigrant to France deals with the problem of self in an apartment building. The film is analyzed through qualitative descriptive content analysis within the framework of the self, an important concept in psychology, and the related concepts of the body, otherness and identity. In this framework, the character type of the protagonist was categorized according to C. G. Jung's theory of personality types, and the problematic of self and identity is described and analyzed under various thematic headings in relation to the idea of mind-body dualism. As a result, it is observed that the protagonist in the film turns to cyclical suicide as a form of protest against the oppression exerted by the society to protect his own self, and that the film is different from the mainstream cinema that produces classical phantasmagoria.

Keywords

Roman Polanski, The Tenant, self, otherness, immigration, cinema

‘Olmak ya da Olmamak’ Roman Polanski’nin ‘Kiracı’ Filminde Benlik ve Ötekilik Sorunu

Abstract

Çağdaş yaşam ve onun metropolleri, bireyin büyük bir toplumsal ilişkiler ağına dahil olduğu, etkileşim kurduğu insanlara karşı her gün kendi kimlik ve benliğini yeniden inşa ettiği ve korumaya çalıştığı bir arena olarak ortaya çıkmaktadır. Modernleşme ve göç, farklı türden insanların paylaştığı daha heterojen mekânlar yaratsa da “göçmen” olmanın getirdiği ötekilik algısı bu mekânı aynı zamanda tekinsiz yapmaktadır. Böylece birey için temel sorunlardan birisi içinde yer almaya çalıştığı gruplar tarafından kabul görmek olmuştur. Bu çalışmada sinemada benlik ve ötekilik sorunu, Polonyalı yönetmen Roman Polanski’nin, Fransa’ya göç etmiş bir göçmenin, bir apartmanda yaşadığı benlik sorununu ele aldığı Kiracı (Le Locataire, 1976) filmi dolayımıyla ele alınmıştır. Film psikolojide önemli bir kavram olan benlik ve onunla ilişkili biçimde beden, ötekilik ve kimlik kavramları çerçevesinde nitel betimsel içerik analizine tabii tutulmuştur. Bu çerçevede film kahramanının karakter tipi Carl G. Jung’un kişilik tipleri kuramına göre sınıflandırılmış, benlik ve kimlik sorunsalı düşünce/beden düalizmi düşüncesiyle ilişkili biçimde çeşitli tematik başlıklar üzerinden betimlenmiş, incelenmiştir. Sonuç olarak filmdeki kahramanın toplumun baskısına karşılık, kendi benliğini korumak adına bir protesto biçimi olarak döngüselleşen intihara yöneldiği, filmin klasik fantazma üreten ana akım sinemadan farklı olduğu görülmüştür.

Keywords

Roman Polanski, Kiracı, benlik, ötekilik, göçmenlik, sinema

References

• Adorno, T. & Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği (N. Ülner & E. Ö. Karaoğlan, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Ain-Krupa, J. (2010). Roman Polanski. A life in exile. Abc Clio.
• Ananthaswamy, A. (2015). Ya ben yoksam? Kendiliğin labirentinde bir gezinti (D. Akın, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Barnes, H. E. (2020). Sartre’ın Ontolojisi: Varlığın açığa çıkarılması ve varlığa anlam verilmesi. Doğu Batı, 93, 153-176.
• Bauman, Z., & Raud, R. (2018). Benlik pratikleri (M. Ekinci, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baymur, F. (1994). Genel psikoloji. İnkilap Yayınevi.
• Berger, P. L., & Luckman, T. (2015). Modernite, çoğulculuk ve anlam krizi (M. D. Dereli, Çev.; 1. bs). Heretik Yayınları.
• Bilgin, N. (2007a). Kimlik inşası. Aşina kitaplar.
• Bilgin, N. (2007b). Sosyal psikoloji sözlüğü kavramlar, yaklaşımlar. Bağlam Yayınları.
• Bird, D. (2002). Roman Polanski. Pocket Essentials.
• Blackham, H. J. (2005). Altı varoluşçu düşünür (E. Uşaklı, Çev.). Dost Yayınları.
• Boz, M. (2023). Bireyselden toplumsala belleğin tekinsiz diyarlarında gezinti: Roman Polanski, Melekler Düşünce (1959). İçinde A. Erçetingöz & N. Gündel (Ed.), Kısa filmler ne anlatıyor, nasıl anlatıyor? 2 (ss. 131-152). Literatürk Academia.
• Caputo, D. (2012). Polanski and perception. Intellect.
• Chamisso, A. V. (2014). Peter Schlemihl’in olağanüstü öyküsü (M. Özbank, Çev.). Kolektif Kitap.
• Clarke, D. M. (2016). Descartes (N. Niryen & B. Ersöz, Çev.; 1. bs). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Descartes, R. (2013). Söylem, kurallar, meditasyonlar (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınevi.
• Durkheim, E. (2013). İntihar (Z. Z. İlkgelen, Çev.; 1. bs). Pozitif Yayınları.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel eylem kuramı. (M. Tüzel, Çev.; 1. bs, C. 2). Kabalcı Yayınevi.
• Hegel, G. W. F. (1986). Tinin görüngübilimi (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınevi.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve zaman (K. Ökten, Çev.; 1. bs). Agora kitaplığı.
• Heller, A. (2006). Bir ahlak kuramı (A. Yılmaz, K. Tütüncü, & E. Demirel, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• IMDB. (2024). Dr. Jekyl and Mr. Hyde. IMDB. https://www.imdb.com/find/?q=Dr.%20Jekyll%20ve%20Mr.%20Hyde&ref_=nv_sr_sm
• İzgi, E. (2018). Erken dönem Roman Polanski sinemasında ödipal üçgen. Ankara Üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü.
• Jaspers, K. (2003). Descartes ve felsefe (A. Kanat, Çev.; 2. bs). İlya Yayınları.
• Jung, C. G. (2019). Psikolojide tipler (N. Nirven, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Laing, R. D. (2012). Bölünmüş benlik (E. Akça, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Le Breton, D. (2019). Bedene veda (A. U. Kılıç, Çev.; 2. bs). Sel Yayınları.
• Mazierska, E. (2007). Roman Polanski: The cinema of a cultural traveller. I.B. Tauris.
• Mazierska, E. (2022). Roman Polanski (and others) on trial. Studies in Eastern European Cinema, 14(3), 211-228. https://doi.org/10.1080/2040350X.2022.2088135
• Mead, G. H. (2017). Zihin, benlik ve toplum (Y. Erden, Çev.). Heretik Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2014). Algılanan dünya (Ö. Aygün, Çev.; 4. bs). Metis Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2020). Algının fenomenolojisi (E. Sarıkartal & E. Hacımuratoğlu, Çev.; 2.). İthaki Yayınevi.
• Midding, G. (2005). Being merciless. İçinde P. Cronin (Ed.), Roman Polanski. Interviews. (ss. 139-145). University Press of Mississippi.
• Nietzsche, F. (2003). Şen bilim (L. Özşar, Çev.; 1. bs). Asa kitabevi.
• Oduncu, P. (2018). Roman Polanski’nin apartman üçlemesine psikanalitik bir bakış. SDÜ İfade, 1(2), 92-120.
• Plutarkhos. (2019). Theseus-Romulus. Paralel hayatlar (2. bs). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Polanski, R. (Direktör). (1976). Le locataire. Marianne Productions.
• Polanski, R. (1986). Roman (P. Alpaslan, Çev.). Kelebek Yayınevi.
• Rodis-Lewis, G. (1993). Descartes ve rasyonalizm (H. Karyol, Çev.). İletişim Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1985). Varoluşçuluk (A. Bezirci, Çev.). Say Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1989). No Exit and Three Other Plays (I. Abel, Çev.). Vintage International.
• Sartre, J.-P. (2011). Varlık ve hiçlik (T. Ilgaz & G. Ç. Eksen, Çev.; 4. bs). İthaki Yayınevi.
• Sennett, R. (2008). Karakter aşınması (B. Yıldırım, Çev.; 3. bs). Ayrıntı Yayınları.
• Spinoza, B. (2014). Descartes felsefesinin ilkeleri ve metafizik üzerine düşünceler (C. Şenkaya, Çev.; 1. bs). Dost Yayınları.
• Stevenson, R. L. (2020). Dr. Jekyl ile Bay Hyde. Tuhaf bir vaka. (C. Üster, Çev.; 12. bs). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2014). Saatleri ayarlama enstitüsü (25. bs). Dergâh Yayınları.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A., & Sears, D. O. (2012). Sosyal psikoloji (A. Dönmez, Çev.; 3. bs). İmge Yayınevi.
• Teksoy, R. (2005). Rekin Teksoy’un sinema tarihi (3. bs, C. 1). Oğlak Yayınları.
• Turner, B. S. (2019). Beden ve toplum. Sosyal teoride arayışlar (M. B. Bulut & İ. Kaya, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Wahl, J. (1999). Varoluşçuluğun tarihçesi (B. Onaran, Çev.). Payel Yayınevi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. bs). Seçkin Yayıncılık.
• Zizek, S. (2005). Yamuk bakmak. Popüler kültürden Jacques Lacan’a giriş (T. Birkan, Çev.; 2. bs). Metis Yayınları.