Doğallık ve Yapaylık Sınırında Bio-Konstrüktif Sanat

Yıl 2024, Sayı: 31, 13 - 27, 29.01.2024

Gokhan Balkan

https://doi.org/10.17484/yedi.1223884

Öz

Bio-teknolojik yöntemler medeniyetin gelişiminde etken ve belirleyici olmuşlardır. Tohum ıslahı, mayalama, aşılama ve benzeri doğal tekniklerin yerini günümüzde laboratuvar ortamında geliştirilen ve canlı dokunun yetiştirildiği, yapılandırıldığı veya manipüle edildiği sentetik teknikler almaktadır. Bio-teknoloji ana başlığı altında yer alan moleküler biyoloji, nanoteknoloji, genetik mühendisliği ile transjenik ve benzeri çalışmalar tekil organizmanın yapısal düzenlenmesi veya yetiştirilmesinden başlayarak toplumsal sistemin tümel varlığının belirlenmesine açılan geniş bir spektrumda işlerler. Benzer şekilde ‘Bio-konstrüksiyon’ kavramının kapsamı da canlı dokunun işlenmesi veya yetiştirilmesinden başlayarak gezegenimize ait tüm canlılığın yapısal dönüşümüne kadar uzanır. Bu bağlamda Bio-konstrüktif sanat da yapısal manipülasyona tabi olan canlılığın ete kemiğe bürünen gerçekliği olarak makalede irdelenmekte ve anlamlandırılmaktadır. Bio-konstrüktif sanat bir medyum olarak bio-teknolojilerin kullanıldığı sembolik anlatılardan ziyade canlı dokunun gerçek anlamı ile yaratıldığı, işlendiği, genetik yapısı ile oynandığı uygulamalar ve performanslar olmaktadır. Hümanist, toplumsal yerleşik sistemlerin bio-teknolojik müdahaleler ile başkalaşması, diğer bir deyişle ‘bios’ ve ‘zoe’ ayrımının gün geçtikçe zorlaşması, insansonrası durumun gerçekliğini söz konusu eder. Makale seçili çalışmalar üzerinden bio-konstrüktif sanat edimini tanımlarken, insansonrası durumun niteliği ve bio-konstrüksiyon ile ilişkisi hakkında geliştirilen yaklaşımları da çözümler.

Anahtar Kelimeler

Bioart, Bio-konstrüktif Sanat, Sentetik Evrim, Çağdaş Sanat, İnsansonrası Durum.

Bio-constructive Art on The Border of Naturality and Artificiality

Öz

Anahtar Kelimeler

Bioart, Bio-konstrüktif Sanat, Sentetik Evrim, Çağdaş Sanat, İnsansonrası Durum.

Kaynakça

• Agamben, G. (2017). Kutsal insan (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Agamben, G. (2018). Açıklık, insan ve hayvan (M. M. Çilingiroğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Ankara Üniversitesi (t.y.). Açık ders, Pestisit kirliliği. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/62780/mod_resource/content/0/4.pdf?
• Botar, O. A. I. (2007). The origins of Laszlo Moholy-Nagy’s biocentric constructivism. Kac, E. (Ed.), Signs of life: bioart and beyond içinde (s. 315-344). The MIT Press.
• Charpentier, E. ve Doudna, J A. (2020). Genetic Scissors: A Tool For Rewriting the Code of Life. (2020, 7 Ekim). https://www.nobelprize.org/uploads/2020/10/press-chemistryprize2020.pdf. Press Release.
• Catts, O., Zurr, I. & Ben-Ary, G. (2000-2001). Yarı Canlı Endişe Bebekleri (Semi-Living Worry Dolls) [Bio-rekatör içinde deri, kas ve kemik hücreleri kullanılarak yetiştirilmiş ve canlı olarak sergilenmiş heykel]. İlk olarak Linz-Avusturyada, Ars Electronica’da sergilenmiştir. https://tcaproject.net/portfolio/worry-dolls/
• Catts, O. & Zurr, I. (2004). Kurbansız Deri (Victimless Leather) [Bio-reaktör içinde yetiştirilen çözünebilir polimer deri ceket]. https://tcaproject.net/portfolio/victimless-leather/
• Clark, A. (2014). Doğuştan yarı insan yarı makine canlılar mıyız? Brockman, J. (Ed.), Yeni hümanistler, insandan evrene son bilimsel tartışmalar içinde (s. 46-54), (S. N. Büyükkantarcıoğlu & K. Alper, Çev.). Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• DDT (t.y.) Vikipedia içinde. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/DDT. Erişim tarihi: 22.10.2022.
• De Menezes M. (t.y.). Gerçekten Doğal (Truly Natural) (balb/c deney faresi, transjenik bioart projesi). https://martademenezes.com/art/nature/truly-natural/
• De Menezes, M. (2019, Ekim). ‘Günümüz Sanatı / Bir Muamma’ adlı etkinlik serisi kapsamında yaptığı konuşmadan. Küratör: Ebru Yetişkin. Akbank Sanat. https://www.youtube.com/watch?v=0UPYMV-eODE&t=4432s
• Hallgren, P., Nicolle, A., Hansson, L. A., Brönmark, C., Nikoleris, L., Hyder, M. ve Persson, A. (2013). Synthetic estrogen directly affects fish biomass and may indirectly disrupt aquatic food webs. Environmental toxicology and chemistry, 33, s. 930-936. Doi: 10.1002/etc.2528.
• Haraway, D. (2006). Siborg manifestosu (O. Akınhay, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Kac, E. (2000). Alba the fluorescent bunny - GFP bunny, (Transjenik bioart projesi). Genome New Network. http://www.genomenewsnetwork.org/articles/03_02/bunny_art.shtml
• Kac, E. (2000). GFP Bunny, https://ekac.org/gfpbunny.html Laval-Jeantet, M. (Art Orienté Objet). (2011). At içimde yaşasın! (May the Horse Live in Me!) [bioart performansı]. Galerie Kapelica, Ljubljana-Slovenia. https://dublin.sciencegallery.com/blood-1/may-the-horse-live-in-me-
• Lee, S. (2010). Çözünebilir kumaştan organik tasarım giysi (Bio-couture on Biodgradable Fabric), (laboratuvar ortamında yetiştirilen bakterilerin ürettiği selüloz ile dikilmiş giysi). https://www.designboom.com/design/suzanne-lee-biocouture-growing-textiles/
• Lund University. (2016, Mart 4). Doğum kontrol haplarındaki östrojenin balıklar üzerinde olumsuz etkileri var (Estrogen in birth control pills has a negative impact on fish). ScienceDaily. www.sciencedaily.com/releases/2016/03/160304092230.htm
• Makoto A. (2021). Paludarium Serisi, Tachiko ve Yasutoshi Versiyonları (Tachiko and Yasutoshi Versions of Paludarium Series- Encapsulated Environmental System) (Kapalı Doğa Sistemi). https://www.designboom.com/art/azuma-makoto-paludarium-tachiko-yasutoshi-tokyo-01-09-2021/
• Okçuoğlu, Ş. (2016, 17 Eylül). Sentetik bir bakteri olan Synthia ABD, Avrupa ve Akdeniz kıyılarını tehdit ediyor. Klimik. https://www.klimik.org.tr/2016/09/19/sentetik-bir-bakteri-olan-synthia-abd-avrupa-ve-akdeniz-kiyilarini-tehdit-ediyor/
• Reinert, B. (2004, Haziran 23). Seaweed cleans up. Genome News Network. http://www.genomenewsnetwork.org/articles/2004/07/23/seaweed.php.
• The Story of Silent Spring. (2015, 13 Ağustos). NRDC. https://www.nrdc.org/stories/story-silent-spring.
• Thieman J. W. & Palladino A. M. (2013). Biyoteknolojiye giriş (M. Tekeoğlu, Çev. Editörü). Palme Yayıncılık.
• Transgenic bunny by Eduardo Kac. (2002, 29 Mart). Genome News Network. http://www.genomenewsnetwork.org/articles/03_02/bunny_art.shtml.