Türkiye’de Ebeveynlerin Çocuklarıyla İlgili Sosyal Medya Paylaşımları Üzerine Yapılan Çalışmaların Sistematik İncelenmesi

Year 2025, Issue: 18, 124 - 144, 30.06.2025

Serap Kal Korkmaz , Yiğit Emrah Turgut

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1653815

Abstract

Bu araştırma, Türkiye'de ebeveynlerin çocuklarıyla ilgili sosyal medya paylaşımları üzerine yapılan çalışmaların genel eğilimlerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu amaçla Ulusal Tez Merkezi, Dergipark, TR Dizin, Web of Science, Scopus ve ERIC veri tabanlarında yer alan 79 çalışmadan araştırma kriterlerini karşılayan 36 çalışma araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmanın bulguları, Türkiye'de sharenting davranışını ele alan çalışmaların daha çok Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yayınlandığını ve 2022 yılında yayınlarda belirgin bir artış olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmalarda çoğunlukla nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş, veri toplama için anketler kullanılmış ve veriler içerik analizi teknikleriyle analiz edilmiştir. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarıyla ilgili sosyal medya paylaşımlarında ilk adım/ilk diş, doğum günü kutlaması, yeni yıl kutlaması ve mezuniyet töreni/yıl sonu gösterisi gibi özel anlar öne çıkmıştır. Ebeveynler bu paylaşımları sosyalleşme, mutlu hissetme, ebeveynlikleri hakkında fikir alışverişinde bulunma, anı biriktirme, ticari kazanç sağlama ve ebeveynliğini onaylatma amacıyla yapmışlardır. Bu paylaşımların ebeveyn üzerinde mutlu hissetme ve eğlenceli vakit geçirme gibi duygusal etkilerinin yanı sıra bilgi edinme gibi eğitsel etkileri de bulunurken, çocuk üzerinde en yüksek ihlal ve en düşük duygusal etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Sharenting , Ebeveyn , Çocuk , Sosyal medya , Sistematik literatür taraması

Systemtic Review of The Studies Investigating Parents' Social Media Posts About Their Children in Türkiye

Abstract

This research aimed to reveal the general trends of the studies on parents' social media posts about their children in Türkiye. For this purpose, 36 studies that met the research criteria were included out of 79 in the National Thesis Centre, Dergipark, TR Index, Web of Science, Scopus, and ERIC databases. The research’s findings revealed that studies on sharenting behavior in Türkiye have primarily been published in the National Thesis Center database, with a notable increase in publications in 2022. In these studies, a qualitative research approach has mostly been adopted, surveys have been used for data collection, and the data have been analyzed using content analysis techniques. In addition, special moments such as first step/first tooth, birthday celebration, new year celebration, and graduation ceremony/year-end performance were prominent in parents' social media posts about their children. Parents shared these posts for socialization, feeling happy, exchanging ideas about their parenting, collecting memories, commercial gain, and seeking parental approval. While these sharing had emotional effects on the parent, including feeling happy and having a fun time, as well as educational effects, including acquiring information, they had the highest violation and the lowest emotional effect on the child.

Keywords

Sharenting , Parent , Children , Social media , Systematic literature review

References

• Acun, İ., Yücel, C., Belenkuyu, C., & Keleş, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 559–602. https://doi.org/10.14527/kuey.2017.018
• Alemdar, E. (2022). Annelerin paylaşan ebeveynlik (sharenting) eylemlerini inceleyen ölçek geliştirme çalışması [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul]. https://doi.org/10.24289/ijsser.1220169
• Alemdar, E., & Kahraman, S. (2023). Annelerin paylaşan ebeveynlik (sharenting) eylemlerini inceleyen ölçek geliştirme çalışması. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(1), 70–82. https://doi.org/10.24289/ijsser.1220169
• Allen, K. A., Ryan, T., Gray, D. L., McInerney, D. M., & Waters, L. (2014). Social media use and social connectedness in adolescents: The positives and the potential pitfalls. Australian Educational and Developmental Psychologist, 31(1), 18–31. https://doi.org/10.1017/edp.2014.2
• Ammari, T., & Schoenebeck, S. (2015). Understanding and supporting fathers and fatherhood on social media sites. Proceedings of the 33rd Annual ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, 2015-April, 1905–1914. https://doi.org/10.1145/2702123.2702205
• Armitage, A., & Keeble-Allen, D. (2008). Undertaking a structured literature review or structuring a literature review: Tales from the field. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(2), 103–114.
• Aslan, S. (2022). Ebeveynlerin çocuklarıyla ilgili sosyal medya paylaşımlarının (sharenting) incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Ensitüsü, Malatya.
• Aslan, S., & Durmuş, E. (2020). Okul öncesi dönemde güncel bir ebeveyn davranışı: Sharenting. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(1), 135–151. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202041185
• Autenrieth, U. (2018). Family photography in a networked age. Anti sharenting as a reaction tı risk assessment and behaviour adaption. In G. Mascheroni, C. Ponte, & A. Jorge (Eds.), Digital parenting. The challenges for families in the digital age (Issue 2018, pp. 219–231).
• Balaban, H. Ö. (2021). The Predictors of sharenting on facebook by parents in Turkey. In Journal of Psychological and Educational Research (Vol. 29, Issue 2).
• Balaban, H. Ö. (2022). Demographic, social network structure and instagram use related factors predicting parents’ sharenting behaviors. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(Ek 1), 28–36. https://doi.org/10.18863/pgy.1026147
• Baloğlu, E. (2023). Instagram çağının dijital ebeveynleri: Sharenting bağlamında bir inceleme. TRT Akademi, 08(19), 766–785. https://doi.org/10.37679/trta.1328354
• Bartholomew, M. K., Schoppe‐Sullivan, S. J., Glassman, M., Kamp Dush, C. M., & Sullivan, J. M. (2012). New parents’ facebook use at the transition to parenthood. Family Relations, 61(3), 455–469. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2012.00708.x
• Baştemur, Ş., Borucu, D. H., & Bulut, S. (2021). Ebeveynlerin çocuklarının fotoğrafını sosyal medyada paylaşmasının (sharenting) psikolojik sonuçları: Bir sharenting olgu incelenmesi. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 28(2), 166–173. https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2020.00710
• Blum Ross, A. (2015). “Sharenting:” Parent bloggers and managing children’s digital footprints. Parenting for a Digital Future.
• Blum Ross, A., & Livingstone, S. (2017). Sharenting: parent blogging and the boundaries of the digital self. Popular Communication, 15(2), 110–125. https://doi.org/10.1080/15405702.2016.1223300
• Bosch, T. E., & Card, N. A. (2012). Systematic literature reviews and meta-analyses. Research Synthesis Methods.
• Brosch, A. (2016). When the child is born into the internet: sharenting as a growing trend among parents on facebook. The New Educational Review, 43(1), 225–235. https://doi.org/10.15804/tner.2016.43.1.19
• Brosch, A. (2018). Sharenting – Why Do Parents Violate Their Children’s Privacy? The New Educational Review, 54(4), 75–85. https://doi.org/10.15804/tner.2018.54.4.06
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem akademi.
• Cansızlar, M. M., & Şahin, E. S. (2024). Development, validity, and reliability of the sharenting scale (SS). International Journal of Psychology and Educational Studies, 11(1), 126–135. https://doi.org/10.52380/ijpes.2024.11.1.1291
• Cataldo, I., Lieu, A. A., Carollo, A., Bornstein, M. H., Gabrieli, G., Lee, A., & Esposito, G. (2022). From the cradle to the Web: The growth of “sharenting”—a scientometric perspective. Human Behavior and Emerging Technologies, 2022, 1–12. https://doi.org/10.1155/2022/5607422
• Choi, G. Y., & Lewallen, J. (2018). “Say instagram, kids!”: Examining sharenting and children’s digital representations on instagram. Howard Journal of Communications, 29(2), 144–164. https://doi.org/10.1080/10646175.2017.1327380
• Çelik, M. (2019). Sosyal medyada anneliğin yeniden üretilmesi: Instagram örneği (Yüksek Lisans Tezi).
• Çitil Akyol, C., & Sumbas, E. (2023). Sosyal medyada ebeveyn olmak: Babalar nerede? Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1282–1292. https://doi.org/10.11616/asbi.1265506
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education (8th ed.). https://doi.org/10.4324/9781315456539
• Collins Dictionary. (2024). Sharenting. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/self-evaluation
• Davidson-Wall, N. (2018). “Mum, seriously”: Sharenting the new social trend with no opt-out,” in paper presented at the debating communities and social networks 2018 OUA conference.
• Davis, J. C., Bryan, S., Li, L. C., Best, J. R., Hsu, C. L., Gomez, C., Vertes, K. A., & Liu-Ambrose, T. (2015). Mobility and cognition are associated with wellbeing and health related quality of life among older adults: a cross-sectional analysis of the Vancouver Falls Prevention Cohort. BMC Geriatrics, 15(1), 75. https://doi.org/10.1186/s12877-015-0076-2
• Davis, M., Clark, S. J., Singer, D. C., Hale, K., & Matos-Moreno, A. Kauffman, A. D. (2021). Parents on social media: Likes and dislikes of sharenting. available. https://mottpoll.org/sites/default/files/documents/031615_sharenting_0.pdf
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications. CA: Sage.
• Doğan Keskin, A., Kaytez, N., Damar, M., Elibol, F., & Aral, N. (2023). Sharenting syndrome: An appropriate use of social media? Healthcare, 11(10), 1359. https://doi.org/10.3390/healthcare11101359
• Duggan, M., Lenhart, A., Lampe, C., & Ellison, N. B. (2015). Parents and social media. In Pew Research Center (Issue July).
• Er, S., Yılmaztürk, N. H., Özgül, T., & Çok, F. (2022). Parents’ shares on Instagram in the early days of the COVID-19 pandemic. Turkish Journal of Education, 11(1), 1–15.
• Erişir, & Erişir. (2018). yeni_medya_ve_çocuk_instagram_özelimde_paylaşanababalık. Yeni Medya, 4(5), 50–64.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics.
• Fox, A. K., & Hoy, M. G. (2019). Smart devices, smart decisions? Implications of parents’ sharenting for children’s online privacy: An investigation of mothers. Journal of Public Policy & Marketing, 38(4), 414-432. doi:10.1177/0743915619858290
• Girgin, Ö. A., & Gönal, S. (2020). Çocuğun kişisel verilerinin sosyal medyda ebeveyn tarafından paylaşılmasının hukuki sonuçları. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 44, 99–128.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G., & Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(177–199).
• Göral, S. (2022). Paylaşananababalık (sharenting) ölçeği geliştirme çalışması [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniveritesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Griffiths, M. D. (2012). Facebook addiction: Concerns, criticism, and recommendations-a rESPONSE to andreassen and colleagues. In Psychological Reports (Vol. 110, Issue 2). https://doi.org/10.2466/01.07.18.PR0.110.2.518-520
• Günüç, S. (2020). Sharenting Eyleminin Psikolojik Açıdan Değerlendirilmesi: Türk ve İngiliz Annelerinin Karşılaştırılması. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 281–297. https://doi.org/10.18863/pgy.795651
• Hancı, İ. H. (2002). Adli tıp ve adli bilimler. Seçkin Yayıncılık.
• Hartley, J. (2008). Academic writing and publishing: A practical handbook.
• Higgins, J. P. T. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ, 327(7414), 557–560. https://doi.org/10.1136/bmj.327.7414.557
• Holiday, S., Norman, M. S., & Densley, R. L. (2022). Sharenting and the extended self: self-representation in parents’ Instagram presentations of their children. Popular Communication, 20(1), 1–15. https://doi.org/10.1080/15405702.2020.1744610
• Huang, J., Kumar, S., & Hu, C. (2018). Gender differences in motivations for identity reconstruction on social network sites. International Journal of Human–Computer Interaction, 34(7), 591–602. https://doi.org/10.1080/10447318.2017.1383061
• Işıklı, B. (2008). Boyutu, Çocuk istismarının toplumsal. In 6.Sokakta Çalışan ve Yaşayan Çocuklar Sempozyumu Kitabı.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (S. B. Demir (Ed.); 4th ed.). Eğiten Kitap.
• Kemp, S. (2024). Digital 2024: Global Internet Use Accelerates. https://datareportal.com/reports/digital-2024-turkey
• Kepenekci, Y. K. (2001). Hukuksal Açıdan Çocuk İstismarı ve İhmali. Katkı Pediatri Dergisi, 22(3), 262–276. Kılıç, A. (2023). Sosyal medyada çocukların temsili: Ebeveynlerin sharenting davranışları üzerine nitel bir araştırma. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1–20.
• Kitchenham, B. (2004). Procedures for performing systematic reviews. ACM. https://doi.org/10.1145/3328905.3332505
• Kopecky, K., Szotkowski, R., Aznar-Díaz, I., & Romero-Rodríguez, J. M. (2020). The phenomenon of sharenting and its risks in the online environment. Experiences from Czech Republic and Spain. Children and Youth Services Review, 110. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.104812
• Kumar, P., & Schoenebeck, S. (2015, March 4). The Modern Day Baby Book. Proceedings of the 18th ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work & Social Computing. https://doi.org/10.1145/2675133.2675149
• Kuss, D. J., & Griffiths, M. D. (2011). Online Social Networking and Addiction—A Review of the Psychological Literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8(9), 3528–3552. https://doi.org/10.3390/ijerph8093528
• Küçükali, A., & Serçemeli, C. (2019). Çocukların sosyal medyadaki mahremiyet hakları ve “sharenting” üzerine bir uygulama: Atatürk Üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1177-1186. doi:10.17719/jisr.2019.3905
• Lanzarote. (2007). Çocukların cinsel sömürü ve cinsel istismara karşı korunmasına ilişkin avrupa konseyi sözleşmesi. Avrupa Konseyi Sözleşmeler Dizisi, 201. https://www.mdpi.com/1660-4601/8/9/3528
• Latipah, E., Kistoro, H. C. ., Hasanah, F. F., & Putranta, H. (2020). Y kuşağından ebeveynlerde sharenting’in motivasyonu ve psikolojik etkisinin ayrıntılı olarak açıklanması. Evrensel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(10), 4807–4817.
• Lipu, M., & Siibak, A. (2019). “Take it down!”: Estonian parents’ and pre-teens’ opinions and experiences with sharenting. Media International Australia, 171(1), 57–66. Locatelli, E. (2017). Images of breastfeeding on instagram: Self-Representation, publicness, and privacy management. Social Media + Society, 3(2), 1–14. https://doi.org/10.1177/2056305117707190
• Maraşlı, M., Sühendan, E., Yılmaztürk, N. H., & Çok, F. (2016). Parents’ shares on social networking sites about their children: Sharenting. Anthropologist, 24(2), 399–406. https://doi.org/10.1080/09720073.2016.11892031
• McHugh, M. L. (2012). Lessons in biostatistics interrater reliability : the kappa statistic. Biochemica Medica, 22(3), 276–282. https://hrcak.srce.hr/89395
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. PLoS Medicine, 6(7), e1000097. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000097
• Morva, O., & Ünlü, D. G. (2021). Parenting blogs and children’s online privacy: On the privacy management of parent blogs in Turkey. İlef Dergisi, 9(1), 9–29. https://doi.org/10.24955/ilef.1073284
• Ocakoğlu, F. T., Ocakoğlu, B. K., Mutlu, C., Duran, B., Güneş, A., & Karaçetin, G. (2023). Neden ‘Sharenting’? Ebeveynlerin veya çocukların psikiyatrik semptomlarıyla ilişkili mi? Turk J Child Adolesc Ment Health, 30(1), 44–52.
• Omur, S., & Uyar, M. (2022). Sharenting: Türkiye’de ebeveynlerin paylaşım eğilimleri üzerine bir değerlendirme. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 9, 23–45. https://doi.org/10.56676/kiad.1162288
• Otero, P. (2017). Sharenting… should children’s lives be disclosed on social media. Arch Argent Pediatr, 115(5), 412-413.
• Ouvrein, G., & Verswijvel, K. (2019). Sharenting: Parental adoration or public humiliation? A focus group study on adolescents’ experiences with sharenting against the background of their own impression management. Children and Youth Services Review, 99, 319–327. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.02.011
• Pati, D., & Lorusso, L. N. (2018). How to write a systematic review of the literature. Health Environments Research and Design Journal, 11(1), 15–30. https://doi.org/10.1177/1937586717747384
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods (4th ed.). Sage Publications.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879–903. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.879
• Polat, O. (2004). Klinik adli tıp. Seçkin Yayıncılık.
• Runyan, D. (2002). Child abuse and neglect by parents and other caregivers. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/42512/9241545623_eng.pdf?sequence=1
• Şahiner, Ü., Yurdakök, K., Kavak, U., & Çetin, İ. (2001). Tıbbi açıdan çocuk istismarı. Katkı Pediatri Dergisi, 22(1), 276.
• Taner, Y., & Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35, 82–86.
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Turgut, Y. E., Kopuz, T., Aslan, A., & Toksoy, S. E. (2021). Factors affecting parents’ share on social media about their children. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50(1), 276–292. https://doi.org/10.14812/cufej.809663
• Udenze, S., & Bode, O. S. (2020). Sharenting in digital age: A netnographic investigation. International Journal of Darshan Institute on Engineering Research and Emerging Technologies, 9(1), 29–34. https://doi.org/10.32692/ijdi-eret/9.1.2020.2005
• Verswijvel, K., Walrave, M., Hardies, K., & Heirman, W. (2019). Sharenting, is it a good or a bad thing? Understanding how adolescents think and feel about sharenting on social network sites. Children and Youth Services Review, 104(April), 104401. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.104401
• Yılmaz, Ö. (2023). Sharenting: Çocukların Instagram üzerinden paylaşılması yoluyla mahremiyet haklarının ihlali [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. https://dspace.ankara.edu.tr/items/08950f6e-f0c5-4bf4-b7c8-2144cf9a982
• Wagner, A., & Gasche, L. A. (2018). Sharenting: Sosyal ağ sitelerinde başkalarının gizliliğine ilişkin kararlar vermek. Multikonferenz Wirtschaftsinformatik.
• Walrave, M., Verswijvel, K., Ouvrein, G., Staes, L., & Hallam, L. (2022). The limits of sharenting : exploring parents ’ and adolescents ’ sharenting boundaries through the lens of communication privacy management theory. 7(March), 1–12. https://doi.org/10.3389/feduc.2022.803393
• WAS. (n.d.). Digital in 2024. https://wearesocial.com/digital-2024
• Wen, L. J., Tan, C., Teng, Y., & Dhanapal, S. (2022). The trend of sharenting among Malaysian parents : a qualitative study on their content and motivation. International Journal of Public Health Science, 11(1), 310–319. https://doi.org/10.11591/ijphs.v11i1.21193
• Williams-ceci, S., Grose, G. E., Pinch, A. C., Kizilcec, R. F., & Lewis, N. A. (2021). Combating sharenting : interventions to alter parents ’ attitudes toward posting about their children online. Computers in Human Behavior, 125(February), 106939. https://doi.org/10.1016/j.chb.2021.106939
• World Health Organization. (2020). Global status report on preventing violence against children.
• Zorluoğlu Yılmaz, A. (2021). Sharenting ve velayet hakkının sınırları. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(4), 3383–3417. https://doi.org/10.15337/suhfd.972124