Sağlıkta Mobbingin Tükenmişliğe Etkisi: Bir Meta Analiz Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 68 - 76, 30.04.2023

Feyzi Özek Yunus Adıgüzel , Ömer Karataş , Emel Hülya Yükseloğlu , Itır Erkan

Öz

Amaç: Sağlık çalışanlarında zamanla meydana gelen ve
yaşam kalitesindeki bozulmalarla başlayan tükenmişlik
süreci, zamanla kişilerin motivasyonunu olumsuz etkilemektedir. Bu araştırmada da sağlık çalışanlarında, mobbing olgusunun tükenmişlik üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır.
Gereç ve öntem: Bu amaçla YÖK Ulusal Tez Merkezi,
DergiPark ve Google Akademik veri tabanlarında 2010-
2019 yılları arasında yapılmış çalışmalar “psikolojik şiddet”, “mobbing”, “işyeri şiddeti”, “tükenmişlik”, “yıldırma”,
“sağlık”, “sağlık çalışanları”, anahtar kelimeleri kullanılarak tarama yapılmıştır.
Bulgular: Detaylı tarama sonucunda ulaşılan makale ve
tezlerden içerik açısından uygun ve yeterli istatistik veriye sahip olduğu tespit edilen 4 araştırma analiz edilmiştir. Çalışmada, The Comprehensive Meta Analysis
Software (CMA) programı kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları arasında heterojenlik olup olmadığını belirlemek
için kullanılan Q istatistiğinin sonucuna göre sabit etki
modeli seçilmiştir. Çalışmada, yayınlanma yanlılığının
test edilmesi amacıyla funnel plot grafiği ve Begg-Mazumdar Sıra korelasyon analiz sonuçları kullanılmıştır.
Bu araştırma sonucunda sağlık çalışanlarında mobbing
ve tükenmişliğe lehine sabit etkiler (d=0,198) modeline
göre istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde bir etki büyüklüğü bulunmaktadır.
Sonuç: Araştırma sonucunda çalışanların psikolojik şiddetle başlayan süreçte zamanla tükenmişlik yaşamalarının kaçınılmaz olduğu, mobbing ve tükenmişlik arasında
pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

mobbing, tükenmişlik, sağlık çalışanları

Kaynakça

• 1. Molero Jurado MDM, MartosMartínez Á, Barragán Martín AB, Simón Márquez MDM, Oropesa Ruiz NF, Sisto M, ... & Gázquez Linares JJ. Emotional Intelligence Profiles and Mobbing in Nursing: The Mediating Role of Social Support and Sensitivity to Anxiety. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 2021;11(2): 345-357.
• 2. Ertürk ÖGS, Yardımcıoğlu M. Mobbing Davranışları ve Tükenmişlik Üzerine Alan Araştırması. International Journal, 2016;2(1): 1-10.
• 3. Erkal EA, Naktiyok A. Örgüt Kültürü Özelliklerinin Hemşirelerin Psikolojik Taciz Algısı Üzerindeki Rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019;23(4): 1515-1533.
• 4. Tınaz, P. İş Yerinde Psikolojik Taciz, Beta Yayıncılık, 3. Baskı, 2011, İstanbul.
• 5. Mujtaba BG, Senathip T. Workplace Mobbing and the Role of Human Resources Management. Business Ethics and Leadership, 2020; 4(1): 17-34.
• 6. Freudenberger HJ. Staff Burnout. Journal of Social Issues, 1974;30(1): 159- 165.
• 7. Kaçan CY, ÖRSAL Ö. Yoğun Bakım Hemşirelerinde Tükenmişliği Etkileyen Faktörler: Sistematik Derleme. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 2018;22(1): 25-36.
• 8. Hacer TY, Ali A. Burnout in Physicians Who Are Exposed to Workplace Violence. Journal of Forensic and Legal Medicine, 2020;69, 101874.
• 9. Patrick HA, Mukherjee U. Work Engagement: A Crosssectional Study of Employees in the Healthcare Sector. Journal of Contemporary Management Research, 2018;12(1): 60-79.
• 10. Sayılan AA, Aydın A. Mobbing Among Healthcare Workers: A Review of Research Findings and Methods of Struggling. Journal of Human Sciences, 2020;17(1):185-193.
• 11. Tutar H. Mobbing Nedenleri ve Başa Çıkma Stratejileri: Kuramsal Yaklaşım. Detay Yayıncılık, 2015, Ankara.
• 12. Zulfiqar A, Bashir I, Ahmad MM, Fatima N, Ajaz S. Mobbing Exerts Presdört sure on Employees; an Empirical Study Exploring the Mediating Role of Mobbing Between Organizational Silence and Turnover Intentions. Paradigms, 2020;1: 32-39.
• 13. Çobanoğlu Ş. İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri (S. Akbıyık, ed.), 2005.
• 14. Duffy, M. Recognizing and Responding to Workplace Bullying and Mobbing. From Discord to Harmony: Making Your Workplace Hum,2020; 17.
• 15. Davenport N, Schwartz RD, Elliott GP. Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz, (Çev. Osman Cem Önertoy) Ray Yayınları, 2014, İstanbul.
• 16. Minárová M, Benčiková D, Malá D, Smutný F. Mobbing in a workplace and its negative influence on building quality culture. In SHS Web of Conferences 2020; 74, 05014.
• 17. Yılmaz H. Örgütlerde Yıldırma Davranışları, Personelin Tükenmişlik Düzeyleri ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013, Yozgat.
• 18. Nart S. İş Ortamında Şiddet, Tükenmişlik ve İş Tatmini İlişkileri: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Journal of Management and Economics Research, 2014;23(12):248–268.
• 19. Çakıroğlu E, Tengilimoğlu D. Mobbing (Yıldırma) Davranışlarının Tıbbi Sekreterlerin Tükenmişliği Üzerine Etkisi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2014, 1: 167-188.
• 20. Dikmetaş E, Top M, Ergin G. Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2011;22(3): 137–149.
• 21. Polit DF, Beck CT. Literature Reviews: Finding and Reviewing Research Evidence. In: Polit D.F., Tatano B.C., Eds. Essentails of Nursing Research Appraising Evidence for Nursing Practice. 7thed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2009, 169- 93
• 22. Dinçer S. Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz (1. Baskı). Ankara: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık, 2014; 16-80.
• 23. Kürü SA. Meta-analiz. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021;42(1): 215-229.
• 24. Dinçer S. Content Analysis in Scientific Research: Meta-Analysis, Meta- Synthesis, and Descriptive Content Analysis. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2018;7(1): 176–190.
• 25. Borenstein M, Hedges LV, Higgins JPT, Rothstein HR. Meta-Analize Giriş. (Çev.: S., Dinçer) 1. Baskı, Anı Yayıncılık, 2013, Ankara.
• 26. Kulakçı H, Ayyıldız T, Veren F, Kalıncı N, Topan A. Zonguldak İl Merkezi Kamu Hastaneleri’nde Çalışan Ebe ve Hemşirelerin Mobbing ve Tükenmişlik Düzeylerinin ve Bunları Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2015;12(2): 133–141.
• 27. Kırcı E. Acil yardım ve müdahale personellerinin karşılaştığı mobbing, tükenmişlik ve mesleki tehlike seviyelerinin belirlenmesi: Gümüşhane İli örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, Gümüşhane.
• 28. Aydın FA. Ameliyathane Hemşirelerinde Mobbing ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018, İstanbul.