13. DEDE KORKUT DESTANINDA MUSİKİ UNSURU

Year 2023, Volume: 6 Issue: 1, 15 - 29, 30.06.2023

Elif Nun Gökçe

https://doi.org/10.51576/ymd.1308088

Abstract

Öz
Sekizinci asırda, Orta Asya’da örgütlü bir yönetim altında, Türk dillerinin Oğuz kolunu oluşturan ve “Türk Halkı” olarak bilinen Oğuzlar, konfederasyon şeklinde “Oğuz Yabgu Devleti’ni” kurmuşlardır. On dört asır önce doğmuş ve günümüze ulaşmış “Dede Korkut Oğuznameleri” ışığında, İran, Irak, Azerbaycan, Türkiye, Türkmenistan Türklerinin atası olarak bilinen ve bir Türk kavmi olan Oğuzların yaşayışını, sosyal, kültürel değerlerini, zenginliklerini anlamak, bugüne yansıyan ya da yansımış olan öz değerlerinin izini sürmek köklerimizi anlamak açısından önemlidir. Özgün Adı “Kitab-ı Dedem Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzan” olan kitabenin içindeki bir önsöz ve on iki hikâyeden yola çıkarak arkeoloji, tarih ve sanat perspektifiyle birlikte dönemin musiki üretimini edebi açıdan güfte ve beste örgüsü içinde irdelemek, gerek çalgı gerekse icra unsurlarını tarif edebilmek geçmiş, bugün ve gelecek örüntüsü için kıymetlidir.
1815 yılında keşfedilmesinden bu yana hikâyelerin özgünlüğü, kim ya da kimler tarafından yaratıldığı, her hangi başka bir efsaneden alıntılanılarak mı yaratıldığı gibi birçok soruya cevap aranmaktadır. Tüm bu çalışmalara ek olarak 2019 yılında 13. Bir Oğuznamenin daha ortaya çıktığının ilan edilmesiyle bilim dünyası bir kez daha çalışma alanının sınırlarının ucunun açık olabileceği gerçeğini görmüştür. Elimizde var olan yazmalardan daha eski olduğu anlaşılan 13. Dede Korkut hikâyesi, diğerlerinde olduğu gibi yiğitlik, mertlik, olağanüstü olayları manzum ve nesir bölümleriyle birlikte olarak vermektedir.
13. Dede Korkut Hikâyesinin tam metni henüz yayınlanmadığından, makale olarak yayımlanan kısmındaki musiki unsurunun yerini ve içeriğini tespit etmek, geçmiş köklerimizi anlayabilmek adına heyecan vericidir.

Keywords

Dede Korkut, Turkish, Instrument, Oguznames, Music, Story.

Supporting Institution

Bireysel

MUSIC ELEMENT in The 13th EPIC of DEDE KORKUT

Abstract

Öz
Sekizinci asırda, Orta Asya’da örgütlü bir yönetim altında, Türk dillerinin Oğuz kolunu oluşturan ve “Türk Halkı” olarak bilinen Oğuzlar, konfederasyon şeklinde “Oğuz Yabgu Devleti’ni” kurmuşlardır. On dört asır önce doğmuş ve günümüze ulaşmış “Dede Korkut Oğuznameleri” ışığında, İran, Irak, Azerbaycan, Türkiye, Türkmenistan Türklerinin atası olarak bilinen ve bir Türk kavmi olan Oğuzların yaşayışını, sosyal, kültürel değerlerini, zenginliklerini anlamak, bugüne yansıyan ya da yansımış olan öz değerlerinin izini sürmek köklerimizi anlamak açısından önemlidir. Özgün Adı "Kitab-ı Dedem Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzan” olan kitabenin içindeki bir önsöz ve on iki hikâyeden yola çıkarak arkeoloji, tarih ve sanat perspektifiyle birlikte dönemin musiki üretimini edebi açıdan güfte ve beste örgüsü içinde irdelemek, gerek çalgı gerekse icra unsurlarını tarif edebilmek geçmiş, bugün ve gelecek örüntüsü için kıymetlidir.
1815 yılında keşfedilmesinden bu yana hikâyelerin özgünlüğü, kim ya da kimler tarafından yaratıldığı, her hangi başka bir efsaneden alıntılanılarak mı yaratıldığı gibi birçok soruya cevap aranmaktadır. Tüm bu çalışmalara ek olarak 2019 yılında 13. Bir Oğuznamenin daha ortaya çıktığının ilan edilmesiyle bilim dünyası bir kez daha çalışma alanının sınırlarının ucunun açık olabileceği gerçeğini görmüştür. Elimizde var olan yazmalardan daha eski olduğu anlaşılan 13. Dede Korkut hikâyesi, diğerlerinde olduğu gibi yiğitlik, mertlik, olağanüstü olayları manzum ve nesir bölümleriyle birlikte olarak vermektedir.
13. Dede Korkut Hikâyesinin tam metni henüz yayınlanmadığından, makale olarak yayımlanan kısmındaki musiki unsurunun yerini ve içeriğini tespit etmek, geçmiş köklerimizi anlayabilmek adına heyecan vericidir.

Keywords

Dede Korkut, Turkish, Instrument, Oguznames, Music, Story

References

• Ekici, M. (2019). 13. Dede Korkut Destanı:“Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” “Boyunu Beyan Eder Hanım Hey!”. Milli Folklor, 16, 5-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/millifolklor/issue/46995/590362
• Ercilasun, A. B. (2002). Dede Korkut. Korkut Ata Dergisi, S. 1.
• Erünsal, I. (1996). Orhan Şaik Gökyay (144-146). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Feyzioğlu, N. (2006). Türk Dünyası’nda Ve Anadolu’da Kopuz. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 235.
• Gazmihal, M. R. (1939). Dede Korkut Hikâyelerindeki Mûsikî İzleri. Ülkü Dergisi, 12, 75.
• Gazimihal, M. R. (1958). Baş Ozan Korkut Ata ve Onun Yelteme Kopuzu. Türk Folklor Araştırmaları, 104.
• Gökyay, O. Ş. (2000). “Dedem Korkudun Kitabı.” İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• Gökyay, O. Ş. (2007). “Dedem Korkudun Kitabı”. İstanbul: Kabalcı Yay.
• Kafkasyalı, Y. S. (2015). Dede Korkut Oğuznâmeleri Perspektifinden Oğuzlarda Mûsikî. Atatürk ÜNiversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 179-195. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2838/38753
• Köprülü, M. F. (2004). Türk Edebiyatı Tarihi. Akçağ Yay.
• Öztuna, Y. (1977). Büyük Türkiye Tarihi. Ötüken Yay
• Sümer, F. (2007). Oğuzlar (325-330). https://islamansiklopedisi.org.tr/oguzlar.