TÜRKÜ FORMUNDA BESTELENEN YUNUS EMRE ŞİİRLERİNİN PROZODİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1145 - 1173

Pelin Demirçe Altıntaş

https://doi.org/10.51576/ymd.1719004

Abstract

ÖZ
Prozodi, bir dilin konuşma, yazı ve müzik gibi farklı ifade biçimlerinde ses özelliklerinin incelenmesidir. Özellikle müzik prozodisi, hece uzunluğu, vurgu ve durak gibi unsurların şiirin anlam ve ritmiyle uyumlu bir şekilde besteye aktarılmasını içermektedir. Doğru kullanılan prozodi kuralları, bestelenen eserin hem dilsel hem de müzikal açıdan bütünlük taşımasını sağlamaktadır. Bu bağlamda, şiirdeki kısa hecelerin kısa notalarla, uzun hecelerin uzun notalarla eşleştirilmesi, vurguların doğru yerlere düşürülmesi ve durgu yerlerinin doğru belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Yunus Emre şiirlerinin bestelenmesinde karşılaşılan prozodik sorunları inceleyen bu çalışmanın temel amacı, bestecilere doğru prozodi kullanımı konusunda rehberlik etmektir. Çalışma, 2006 yılında Eskişehir Odunpazarı Belediyesi tarafından düzenlenen “Yunus Emre Şiirleri Türk Halk Müziği Beste Yarışması”nda yer alan altı eseri örneklem olarak ele almaktadır. Türk müziği besteciliğinde prozodiye verilen önemin artırılmasına ve şiir-müzik ilişkisinin daha sağlıklı kurulmasına katkı sağlamayı hedefleyen çalışmanın örneklemini yarışmaya katılan altı eser oluşturmaktadır. Çalışmada, örneklem olarak alınan altı eser, Ahmet Hatipoğlu'nun prozodi inceleme basamaklarını kullanarak analiz edilmiştir. Bulgular, incelenen bestelerde hece uzunluğu, vurgu ve ulama gibi konularda yaygın prozodi hataları olduğunu göstermektedir. Özellikle kısa hecelerin uzun notalarla, uzun hecelerin ise kısa notalarla bestelenmesi ve şiirdeki doğal vurguların müzikte göz ardı edilmesi sıkça rastlanan sorunlardır. Bu durum, bestelerin şiirin anlam ve ritminden uzaklaşmasına neden olmaktadır. Sonuç olarak çalışma, Yunus Emre şiirlerinin Türk Halk Müziği, türkü formunda bestelenmesinde prozodiye yeterince dikkat edilmediğini ortaya koymuştur. Bestecilere, şiirin prozodik yapısını daha iyi anlamaları ve bestelerinde bu yapıya uygun hareket etmeleri, özellikle hece uzunlukları, vurgular ve duraklar konusunda daha hassas olunması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu sayede, şiir ve müziğin uyumu artırılarak daha nitelikli eserler ortaya konulabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, müzik eğitiminde prozodi derslerinin daha etkin bir şekilde yer alması gerektiği de önerilmektedir.

Keywords

Yunus Emre, Türk halk müziği, Türkü, Prozodi, Şiir

AN ANALYSIS OF YUNUS EMRE POEMS COMPOSED IN THE FORM OF TURKISH FOLK SONGS IN TERMS OF PROSODY

Abstract

ABSTRACT
Prosody is the study of the sound features of a language in its various forms of expression, such as speech, text, and music. Musical prosody, in particular, involves transferring elements like syllable length, stress, and pause to a composition in a manner that is harmonious with the poem's meaning and rhythm. The correct application of prosody rules ensures that a composed piece possesses both linguistic and musical integrity. In this context, it is of great importance to match short syllables in the poetry with short notes and long syllables with long notes, to place stresses correctly, and to accurately determine points of pause. The primary aim of this study, which examines the prosodic problems encountered in the musical settings of Yunus Emre's poems, is to provide guidance to composers on the correct use of prosody. The study uses a sample of six works featured in the "Yunus Emre Poems Turkish Folk Music Composition Competition," organized by the Eskişehir Odunpazarı Municipality in 2006. These six works form the sample of the study, which aims to contribute to increasing the importance given to prosody in Turkish music composition and to fostering a healthier relationship between poetry and music. In the study, the six sample works were analyzed using Ahmet Hatipoğlu's framework for prosodic analysis. The findings indicate that there are common prosodic errors in the analyzed compositions related to syllable length, stress, and elision (ulama). Frequently observed problems include setting short syllables to long notes, long syllables to short notes, and disregarding the natural stresses of the poetry in the music. This situation causes the compositions to diverge from the meaning and rhythm of the poetry. In conclusion, the study reveals that insufficient attention has been paid to prosody in the composition of Yunus Emre's poems in the türkü form of Turkish Folk Music. It is emphasized that composers must better understand the prosodic structure of poetry and align their compositions with this structure, particularly by being more sensitive to syllable lengths, stresses, and pauses. It is believed that by doing so, the harmony between poetry and music can be enhanced, leading to the creation of higher-quality works. Furthermore, it is also recommended that prosody courses be more effectively integrated into music education.

Keywords

Yunus Emre, Turkish folk music, Turkish folk song, Prosody, Poetry

References

• Referans1 Arel, H. S. (1997). Prozodi Dersleri. Pan Yayıncılık.
• Referans2 Baş, A. H. ve Karaca, T. (2024). Turhan Taşan’ın eserlerinin farklı değişkenler ve Prozodi özellikleri yönünden incelenmesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi c. 12, 39-76
• Referans3 Ergin, D. Y. (1991). Örnekleme. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı 3, 111-124
• Referans4 Güldaş, S. Dr. (2003). Vurgu ve Vurgulamaları ile Türk Musikisinde Prozodi. Kurtiş Matbaacılık.
• Referans5 Hatipoğlu, A. (1988). Türk Musikisi Prozodisi. TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Referans6 Karaca, T., Köprülü, G., Işıldak, C. K., Baş, A. H. (2021). Türk Müziğinde Yeni Bir Prozodi İnceleme Tekniği Önerisi (Erol Sayan Örneği). İdil Sanat ve Dil Dergisi, 10 (85), 1275-1292. DOI: 10.7816/idil-10-85-01
• Referans7 Karataş, Ö. S. (2020). Beste ve Güftesi Zeki Ârif Ataergin’e Ait Sûzinâk Makamındaki Eserlerin Prozodi Analizi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8(21), 171-189. https://doi.org/10.31126/akrajournal.677586
• Referans8 Noor, S., Tajik, O., Golzar, J. (2022). Sampling Method | Descriptive Research: Simple Random Sampling. International Journal of Education and Language Studies, 1 (2), 78-82
• Referans9 Özarslan, M. (2005). Türk Sözlü Gelenek Şiirinde Durak Meselesi ve Bir Türkü, Folklor ve Edebiyat, 11. Cilt, 42. Sayı, s. 197-204.
• Referans10 Üreyli, G. (2007). Ahmet Cevdet Çağla’nın Eserlerinde Prozodi. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Musikisi Ana Sanat Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Referans11 Ek Veri Seti Bu makalede incelenen tüm eserlerin notalarına aşağıdaki adresten ulaşılabilir: https://doi.org/10.17632/nwdsy4jzj7.1