TÜRKİYE'DE YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYİNDE GÖRMEYEN BİREYLERDE MÜZİK EĞİTİMİ DERSİ: MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ UYGULAMAYA DAİR GÖRÜŞLERİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1398 - 1422

Gülbahar Urhan

https://doi.org/10.51576/ymd.1732676

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de ilk kez bir müzik öğretmenliği lisans programında seçmeli olarak açılan “Görmeyen Bireylerde Müzik Eğitimi” dersinin değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Araştırmada, öğrencilerin görüşleri doğrultusunda dersin etkililiği incelenmiş, uygulamada karşılaşılan güçlükler belirlenmiş ve dersin geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur. Genel tarama modeline dayalı betimsel bir araştırma olarak tasarlanan çalışma, 2022–2023 akademik yılı güz ve bahar yarıyıllarında dersi alan Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’na kayıtlı 23 ikinci ve üçüncü sınıf öğrencisini kapsamaktadır. Veriler, yapılandırılmış ve açık uçlu sorulardan oluşan görüşmeler aracılığıyla toplanmış ve betimsel analiz teknikleriyle çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, katılımcıların temel beklentisinin, görme yetersizliği olan bireylere etkili biçimde destek olabilen nitelikli müzik öğretmenleri olabilmek yönünde olduğunu ortaya koymuştur. Dersin, özellikle braille müzik notasyonunu okuyup yazma becerisi kazanma, görme yetersizliği olan bireylerin eğitimsel gereksinimlerini anlama ve braille müzik materyali üretiminde deneyim edinme gibi konularda beklentileri karşıladığı belirlenmiştir. Öğrenciler, kapsayıcı eğitime yönelik farkındalıklarının arttığını ve görme yetersizliği olan bireylerin müzik eğitimi sürecinde karşılaştıkları zorluklara karşı empati geliştirdiklerini ifade etmişlerdir.
Katılımcılar, dersin birden fazla döneme yayılması ve aynı zamanda Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan müzik öğretmenliği lisans programına dahil edilmesi gerektiğine dair görüş bildirmiştir. Bu çalışma, müzik öğretmeni adaylarının farklı öğrenme gereksinimlerine sahip bireylerle kapsayıcı ve etkili biçimde çalışabilmeleri için, herkes tarafından erişilebilir odaklı içeriklerin öğretim programlarına entegre edilmesinin önemini vurgulamaktadır.

Keywords

Braille müzik notasyonu, müzik öğretmeni eğitimi, yükseköğretim, kapsayıcı eğitim., görme yetersizliği olan birey

Ethical Statement

Araştırma kapsamında Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Etik Komisyonu’ndan 12.07.2023 tarih ve 40642 sayılı Etik Kurul izni alınmıştır. Katılımcılar araştırmaya gönüllülük ilkesine dayalı olarak ve onayları alınarak katılmıştır.

Supporting Institution

Yazar, bu makalenin araştırması, yazımı ve/veya yayımlanması sürecinde herhangi bir mali destek almamıştır.

Thanks

Araştırmacı Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde derse katılan öğrencilere, dersin yürütülmesinde destek sağlayan öğretim elemanlarına ve üniversite yönetimine değerli katkıları ve iş birlikleri için içten teşekkürlerini sunar.

MUSİC EDUCATİON FOR INDİVİDUALS WİTH VİSUAL IMPAİRMENTS İN HİGHER EDUCATİON İN TURKEY: MUSİC TEACHER CANDİDATES’ VİEWS ON PRACTİCE

Abstract

This study aims to evaluate the course “Music Education for Individuals with Visual Impairments” which was offered as an elective for the first time in a music teacher education undergraduate program in Turkey. The study examined the effectiveness of the course based on student opinions, identified challenges encountered during its implementation, and offered suggestions for improvement. Designed as a descriptive study based on the general survey model, the research included 23 second- and third-year students enrolled in the Music Education Department who took the course during the fall and spring semesters of the 2022–2023 academic year. Data were collected through structured and open-ended interview questions and analyzed using descriptive analysis techniques.
The findings revealed that participants’ primary expectation was to become qualified music teachers capable of effectively supporting individuals with visual impairments. The course was found to meet expectations, particularly in areas such as acquiring skills in reading and writing Braille music notation, understanding the educational needs of visually impaired individuals, and gaining experience in the production of Braille music materials. Students reported increased awareness regarding inclusive education and expressed having developed empathy toward the challenges faced by visually impaired individuals in music education processes.
Participants suggested that the course should be extended over multiple semesters and integrated into the national music teacher education curriculum established by the Council of Higher Education. This study highlights the importance of incorporating disability-focused content into teacher education curricula to enable prospective music teachers to work inclusively and effectively with individuals who have diverse learning needs.

Keywords

Braille music notation, visually impaired individuals, music teacher training, higher education, inclusive education.

Ethical Statement

Ethics Approval and informed consent statements The study was approved by the Scientific Research and Publication Ethics Committee of Ankara Music and Fine Arts University (12.07.2023/40642). In addition, informed consent forms were obtained from the participants, and these forms have been included in the ethics approval application

Supporting Institution

The author received no financial support for the research, authorship, and/or publication of this article.

Thanks

The researcher sincerely extends gratitude to the students who participated in the course at Ankara Music and Fine Arts University, to the faculty members who supported the implementation of the course, and to the university administration for their valuable contributions and collaboration.

References

• Adıyaman, S. E. (2020). Müzik eğitimi alan görme engelli öğrencilerin flüt eğitiminde karşılaştıkları sorunların incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altunay, B. (2023). Görme yetersizliği: Erişilebilir tasarım. A. Cavkaytar & Y. Ergenekon (Eds.), Engellilik ve erişilebilir tasarım içinde (Bölüm 7, ss. 222–259). Anadolu Üniversitesi. https://aof.anadolu.edu.tr
• Altunay Arslantekin, B. (2012). Engel türüne göre materyal uyarlama, hazırlama ve kullanımı. Ayşegül Ataman (Ed.), Temel eğitim öğretmenleri için kaynaştırma uygulamaları ve özel eğitim içinde. Vize Yayıncılık.
• Baker, D. ve Green, L. (2018). Disability arts and visually impaired musicians in the community. In Brydie-Leigh Barleet & Lee Higgins (Eds.) In The Oxford handbook of community music (Online ed., pp.477-502). https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190219505.013.1
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı)Ankara: Pegem Yayınevi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. (22. Baskı) Ankara: Nobel Yayınevi.
• Küçükgökçe, Ö. Y. (2024). Görme engelliler için 4 makam 24 etüt. Yegah Musicology Journal, 7(3), 202–215. https://doi.org/10.51576/ymd.1523661
• İşlek, Ö., & Şahin, C. (2020). Günümüzde görme engelli bireylerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. In P. P. Akmeşe & B. Altunay (Eds.), İşitme yetersizliği ve görme yetersizliği olan çocuklar ve eğitimleri (Bölüm 14, ss. 293–314). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Öz, B. (2019). Türkiye’de görme engelli öğrencilerin müzik eğitiminde karşılaştıkları sorunlar ile ilgili öğrenci görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Özsökmen, A. (2019). Görme engelli öğrencisi olan konservatuvar eğitimcilerinin eğitim sürecine ilişkin görüşlerinin betimlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özel, B. (2018). Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Görme Engellilerin Müzik Eğitiminde Braille Nota Sisteminin Kullanımı ve Türkiye’deki Durumun İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Pino, A. ve Viladot, L. (2019). Teaching-learning resources and supports in the music classroom: Key aspects fort he inclusion of visually impaired students. British Journal of Visual Impairment. 37 (1), 17-28. https://doi.org/10.1177/0264619618795199
• Topaloğlu, T. (2023). Görme engelli bireylerin müzik eğitimine yönelik yapılan tez çalışmalarının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi, 21(1), 201- 219.http://doi.org/10.18026/cbayarsos.1128327
• Urhan, G. (2022). Engelsiz müzik kütüphanesi. M. Ö. Kalaç ve V. Tecim (Ed..), Engelsiz bilişim 2022: Teknoloji ışığında yaşam içinde (sayfa. 17–30). Kriter Yayın Evi.
• Urhan, Ö. Z. (2022). Görme engellilerin Türk müziği çalgı eğitiminde meşk yöntemi. F. Çalışandemir & H. Mertol (Eds.), Eğitim bilimleri ve sosyal bilimlerde multidisipliner araştırmalar içinde (pp. 337–350). Vizetek Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı) Ankara: Seçkin.
• Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi (Erişim adresi: https://www.mgu.edu.tr/muzik-egitimi-bolumu/), (Erişim tarihi: 01.07.2025).
• Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi (Erişim adresi: https://www.mgu.edu.tr/e-birim-icinde-bulunan-donanim-ve-yazilimlar-nelerdir/), (Erişim tarihi: 02.07.2025).
• Eğitimde Görme Engelliler Derneği. (Erişim adresi: https://eged.org/muzikzirve), (Erişim tarihi: 08.07.2025).
• Eldeniz Çetin, M. ve Acay Sözbir S. (2016). Müzik öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin bilgilerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (İpekyolu Özel Sayı), 2221-2238. (Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/312524864), (Erişim tarihi: 02.07.2025).
• Güven, E. (2011). Müzik dersleri ve kaynaştırma uygulaması. Kastamonu Eğitim Dergisi.19 (3), 709-718. (Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/817370), (Erişim tarihi:02.07.2025).
• Music Eğitimi Bölümü. Müzik Eğitimi Bölümü Lisans Programı.(Erişim adresi: https://www.mgu.edu.tr/muzik-egitimi-bolumu-lisans/). (Erişim tarihi: 02.07.2025).
• Pirgon Y. ve Babacan E. (2013), Görme engelli öğrencilerin piyano eğitimi üzerine durum çalışması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 191-206. (Erişimadresi:http://acikerisim.sdu.edu.tr/xmlui/handle/123456789/67248), (Erişim tarihi: 02.07.2025).
• M. Silvers, A., Wasserman, D., Mahowald, M. B., Gillam, L. (2000). Book reviews-disability, difference, discrimination: Perspectives on justice in bioethics and public policy. Bioethics 14(3), 276-278. (Erişim adresi: https://philpapers.org/rec/SILBRD), (Erişim tarihi: 02.07.2025).
• Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK). (Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari). (Erişim tarihi: 02.07.2025).