VIX ile Finansal ve Makroekonomik Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Analizleri

Year 2025, Volume: 32 Issue: 1, 1 - 16, 12.03.2025

Ayşegül Han

https://doi.org/10.18657/yonveek.1497970

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 2014:01-2023:09 döneminde Türkiye’de VIX, BİST100 endeksi, Dolar/TL kuru, Euro/TL kuru, işsizlik oranı, enflasyon oranı ve sanayi üretim endeksi arasındaki ilişkileri incelemektir. Yapılan analizlerde, Hacker ve Hatemi-J (2006) simetrik nedensellik testi sonuçlarına göre değişkenler arasında anlamlı bir nedensellik bulunmamıştır. Ancak Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi sonuçları, pozitif şoklar durumunda VIX ile BİST100 ve döviz kurları arasında çift yönlü nedensellik olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde, sanayi üretimi ile VIX arasında tek yönlü bir nedensellik belirlenmiştir. Ayrıca, işsizlik ve enflasyon oranlarının pozitif şoklarından VIX’e doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Negatif şoklar incelendiğinde ise VIX ile BİST100 endeksi, Dolar/TL ve Euro/TL kurları arasında çift yönlü nedensellik ilişkileri belirlenmiştir. VIX ile sanayi üretim endeksi arasında tek yönlü, işsizlik oranı ile çift yönlü ve enflasyon oranı ile negatif şoklarda tek yönlü bir nedensellik ilişkisi gözlemlenmiştir. Sonuçlar, VIX’in finansal piyasalar ve ekonomik göstergeler üzerindeki etkilerinin asimetrik ve karmaşık bir yapıda olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Simetrik Nedensellik, Asimetrik Nedensellik, VIX, Finansal Piyasalar, Ekonomik Göstergeler.
JEL Sınıflandırması: D53, E44, E71.

Keywords

Simetrik Nedensellik, Asimetrik Nedensellik, Finansal Piyasalar, Ekonomik Göstergeler

Analysis of the Relationship between the VIX and Financial and Macroeconomic Indicators: Symmetric and Asymmetric Causality Analyses

Abstract

The aim of this study is to analyze the relationships between VIX, BIST100 index, USD/TL exchange rate, Euro/TL exchange rate, unemployment rate, inflation rate, and industrial production index in Turkey during the period 2014:01–2023:09. According to the results of the Hacker and Hatemi-J (2006) symmetric causality test, no significant causality was found between the variables. However, the results of the Hatemi-J (2012) asymmetric causality test show that there is bidirectional causality between the VIX and the BIST100 and exchange rates in the case of positive shocks. Similarly, unidirectional causality was found between industrial production and VIX. Unidirectional causality was also found from positive shocks to the unemployment rate and the inflation rate to the VIX. When analyzing negative shocks, bidirectional causality is found between the VIX and the BIST100 index, USD/TL and Euro/TL exchange rates. For negative shocks, unidirectional causality is found between the VIX and the industrial production index, bidirectional causality with the unemployment rate, and unidirectional causality with the inflation rate. The results suggest that the impact of the VIX on financial markets and economic indicators is asymmetric and complex.
Key Words: Symmetric Causality, Asymmetric Causality, VIX, Financial Markets, Economic Indicators.
JEL Classification: D53, E44, E71.

Keywords

Symmetric Causality, Asymmetric Causality, VIX, VIX, Financial Markets, Economic Indicators

References

• Bektaş, N. Ç., & Babuşcu, Ş. (2019). VIX korku endeksi ve CDS primlerinin büyüme ve döviz kuruna etkisi, Türkiye örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 97–111.
• CBOE. (2019). CBOE volatility index white paper. CBOE Exchange, Inc. Erişim adresi: https://www.cboe.com/micro/vix/vixwhite.pdf.
• Chang, C., Tai-Lin, H., & McAleer, M. (2016). How are VIX and stock index ETF related? No: 16-010/III. Tinbergen Institute Discussion Paper, Tinbergen Institute, Amsterdam and Rotterdam.
• Christopoulos, D. K., & León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: Post-Bretton Woods real exchange rates. Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093. https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2010.02.003.
• Çağlar Bektaş, N., & Babuşcu, Ş. (2019). VIX korku endeksi ve CDS primlerinin büyüme ve döviz kuruna etkisi, Türkiye örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 97-111.
• Çonkır, D., Meriç E. ve Esen E. (2021). Korku endeksi (VIX) ile gelişmekte olan ülke borsaları arasındaki ilişkinin analizi: Yatırımcı duyarlılığı üzerine bir çalışma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1)109-132. https://doi.org/10.15869/itobiad.744401.
• Eygü, H., & Demir, Y. (2021). Volatilite endeksi (VIX) ile Ar-Ge payı, sanayi üretimi ve işsizlik ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir çalışma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 487-504. https://doi.org/10.46928/iticusbe.800655.
• Gülhan, Ü. (2020). Altın fiyatları ile VIX endeksi, BİST 100 endeksi, döviz kuru ve petrol fiyatları ilişkisi: Ekonometrik bir analiz. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 576–591.
• Gürsoy, S. (2020). Investigation of the relationship between VIX index and BRICS countries stock markets: An econometric application. Mehmet Akif Ersoy Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4(2), 397-413. https://doi.org/10.31200/makuubd.735380.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489–1500. https://doi.org/10.1080/00036840500405763.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43, 447-456. https://doi.org/10.1007/s00181-011-0484-x.
• Huang, T. C., & Wang, K. Y. (2017). Investors’ fear and herding behavior: Evidence from the Taiwan stock market. Emerging Markets Finance and Trade, 53(10), 2259-2278. https://doi.org/10.1080/1540496X.2016.1258357.
• İltaş, Y., & Güzel, F. (2021). Borsa endeksi ve belirsizlik göstergeleri arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(3), 411–424. https://doi.org/10.17065/huniibf.821072.
• Jubinski, D., & Lipton, A. F. (2013). VIX, gold, silver, and oil: how do commodities react to financial market volatility? Journal of Accounting and Finance, 13(1), 70–88.
• Kuzu, S. (2019). Volatilite endeksi (VIX) ile BİST 100 arasındaki Johansen eş-bütünleşme ve frekans alanı nedensellik analizi. Electronic Turkish Studies, 14(1), 479-493. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14943.
• Münyas, T., & Bektur, Ç. (2021). Korku endeksi (VIX) ile kredi temerrüt swap (CDS), dolar kuru, euro kuru, BİST 100 ve altın arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. TESAM Akademi Dergisi, 8(2), 555–571. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.959051.
• Ozair, M. (2014). What does the VIX actually measure? An analysis of the causation of SPX and VIX. ACRN Journal of Finance and Risk Perspectives, 3(2), 83–132.
• Öner, H. (2018). Altın, petrol, döviz kuru, faiz ve korku endeksi arasındaki ilişki üzerine bir çalışma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 396-404. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.411115.
• Özhan, E., Özbey, F., & Kandır, S. (2023). VIX korku endeksi ile seçilmiş varlık getirileri arasındaki ilişkilerin araştırılması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 297-308. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1148874.
• Peng, W., Hu, S., Chen, W., Zeng, Y. F., & Yang, L. (2019). Modeling the joint dynamic value at risk of the volatility index, oil price, and exchange rate. International Review of Economics & Finance, 59, 137-149. https://doi.org/10.1016/j.iref.2018.08.014.
• Sarıtaş, H., & Nazlıoğlu, E. H. (2019). Korku endeksi, hisse senedi piyasası ve döviz kuru ilişkisi: Türkiye için ampirik bir analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 542– 551. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.538592.
• Sarwar, G. (2012). Is VIX an investor fear gauge in BRIC equity markets? Journal of Multinational Financial Management, 22, 55-65. https://doi.org/10.1016/j.mulfin.2012.01.003.
• Schmukler, S. L., Zoido, P. and Halac, M. (2003). Financial globalization, crises, and contagion. (32459). Globalization World Bank Policy Research Report.
• Süsay, A., & Ünal, A. E. (2020). Seçilmiş güven endeksleri, VIX ve CDS primlerinin büyümeye etkisi: Türkiye örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 83-97.
• Tekin, B. ve Hatipoğlu, M. (2017). VIX endeksi, döviz kuru ve petrol fiyatlarının BİST 100 endeksi üzerindeki etkileri: Bir kantil regresyon yaklaşımı. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(3), 627-634.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8.
• Whaley, R.E. (2000). The investor fear gauge, Journal of Portfolio Management, 26, 12-17. DOI: 10.3905/jpm.2000.319728.
• Yilmaz, T., & Bulut, Ö. U. (2023). Yatırımcıların karar verme sürecinde VIX volatilite endeksinin belirleyiciliği: Çoklu yapısal kırılmalı analizi. Sosyoekonomi, 31(55), 503-524. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.01.25.