PARÇA-BÜTÜN DİYALEKTİĞİNDE ÇAĞDAN YAZARA, YAZARDAN KURGU KİŞİSİNE OĞUZ ATAY

Year 2023, Issue: 29, 19 - 39, 19.06.2023

Yunus Balcı

Abstract

Oğuz Atay, 20. Yüzyıl Türk edebiyatının en dikkate değer bir ismi olarak ön plana çıkmaktadır. Türkiye'nin kabuğunu kırıp dünyaya açıldığı, dünyanın ise tam tersi yönde ciddi bir dönüşüm geçirdiği bir dönemde yaşadı. Birinci Dünya Savaşı'nın etkileri daha unutulmamışken ardından gelen İkinci Dünya Savaşı, evrensel bir varoluşsal sorunu gündeme getirdi. Bu savaşların yarattığı korku, kaygı ve benzeri sorunların büyük psikolojik ve felsefi etkileri olmuş; hayat, sanat ve edebiyat da bundan nasibini almıştır. Bu nedenle tüm dünyada ortaya çıkan büyük sanat ve edebiyat faaliyetleri, modern Türkiye aydını Oğuz Atay'ın dikkatini çekmiş ve onun edebi eserlerini etkilemiş ve beslemiştir.

Vermiş olduğu edebi eserlerle gerek çağının ve gerekse de Türkiye’nin içinde bulunduğu bunalımların, geçirmiş olduğu süreçlerin tam bir sözcüsü olmuştur. Onun eserlerinde felsefi eğilimlerden edebi eğilimlere, ülke gerçeklerinden, küresel gerçeklere kadar pek çok etkenin bireyde uyandırdığı derin zihni yaralanmaların izlerini görürüz. Bu makalede Oğuz Atay’ın roman, hikâye, tiyatro ve günlük gibi edebi türlerde vermiş olduğu eserleri etrafında hem bütünlüklü bir çağın ruhunu ve hem de bu eserlerde yaratmış olduğu karakteri şahsında bu çağın bir bireyi olarak “parça”nın nasıl dağılıp yok olmaya başladığını göstermeye çalışacağız.

Keywords

Oğuz Atay, Parça-Bütün- Çağın Ruhu, Yazar, Kurgu kişisi

OĞUZ ATAY: FROM THE PERSPECTIVE OF THE PART AND THE WHOLE, FROM THE AGE TO THE AUTHOR, FROM THE AUTHOR TO THE FICTIONAL CHARACTER

Abstract

Oğuz Atay stands out as one of the most notable names in 20th century Turkish literature. He lived in a time when Turkey was breaking out of its shell and opening up to the world, while the world was undergoing a serious transformation in the opposite direction. The remnants and effects of World War I had not yet been forgotten when the Second World War brought up a universal existential problem. The fear, anxiety, and similar issues created by these wars had significant psychological and philosophical effects, which also affected life, art, and literature. Therefore, the great artistic and literary activities that emerged worldwide caught the attention of modern Turkish intellectual Oğuz Atay and influenced and nourished his literary works.

Through his literary works, he became the true spokesperson of the crises and processes experienced by both his era and Turkey. In his works, we can see the traces of deep mental wounds awakened by various factors, from philosophical tendencies to literary tendencies, from country realities to global realities. In this article, we will try to show how Oğuz Atay's literary works in various genres such as novels, stories, plays, and diaries reveal both the spirit of an entire era and how the "piece" begin to scatter and disappear in the character he created as a representative of this era.

Keywords

Oguz Atay, Part and Whole, Spirit of the era, Writer and Fictional Person

References

• Akgül, Hasip. Oğuz Atay’ın Yaşam Oyunu. Akış Yayıncılık 1996.
• Atay, Oğuz. Tehlikeli Oyunlar. İletişim Yayınları 1992.
• Atay, Oğuz. Tutunamayanlar. İletişim Yayınları 1992.
• Atay, Oğuz. Günlük. İletişim Yayınları 1995.
• Atay, Oğuz. Korkuyu Beklerken. İletişim Yayınları 2000.
• Demiralp, Oğuz. Okuma Defteri. Yapı Kredi Yayınları 1995.
• Ecevit, Yıldız. Oğuz Atay’da Aydın Olgusu. Ara Yayıncılık 1989.
• Ecevit, Yıldız. “Türk Romanında Bir Avangardist.” Kurmaca Bir Dünyadan. İletişim Yayınları 1992.
• Ecevit, Yıldız. Ben Buradayım… Oğuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası. İletişim Yayınları 2005.
• Fordham, Freida. Jung Psikolojisi. Say Yayınları 1997.
• Geçtan, Engin.Varoluş ve Psikiyatri. Remzi Kitapevi 2003.
• Glicksberg, Charles I. The Tragic Vision in the Twentieth Century Literature. İllinois Publishing 1970.
• Gürbilek, Nurdan. Yer Değiştiren Gölge. Metis Yayınları 1995.
• Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. Metis Yayınları 1997.
• Huizinga, Johan. Homo Ludens- Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme. İmge Kitapevi 2006.
• Hühnerfel, Paul. Heiddegger: Bir Alman Bir Filozof. Gündoğan Yayınları 1994.
• İyi, Sevgi. Martin Heidegger’de İnsan Sorunu. Asa Kitapevi 2003.
• MacIntyre, Alasdair. Varoluşçuluk. Paradigma Yayınları 2001.
• Magill, Frank. Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği. Dergâh Yayınları 1992.
• Mayers, Frederick. Yirminci Asırda Felsefe. Dergâh Yayınları 1992.
• Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-II. İletişim Yayınları 1991.
• Morphy, John. Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, Paradigma Yayınları 2000.
• Sazyek, Hakan. “Türk Romanında Postmodernist Yöntemler ve Yönelimler.” Hece, Yıl:6 Mayıs-Temmuz 2002, ss. 65-67.
• Steiner, George. Heidegger. Hece Yayınları 2003.