İHMAL SURETİYLE İCRAİ HAREKETİN SINIRLI SAYIDA OLUP OLMADIĞI SORUNSALI

Year 2020, Volume: 17 Issue: 3, 115 - 154, 17.08.2020

Aras Türay

Abstract

Türk ceza hukuku bağlamında hareket, şekilleri bakımından, icrai, ihmali ve ihmal suretiyle icrai olmak üzere üçe ayrılarak incelenmektedir. Bununla birlikte hareketin şeklinin tespitinde doktrinde farklı görüşler mevcuttur. Özellikle ihmal suretiyle icrai hareketin tespiti ile failin belirli durumlarda hareketinden sorumlu tutulup tutulamayacağı konusunda doktrinde görüş ayrılıkları mevcuttur. Söz konusu görüş ayrılıkları, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda konuya ilişkin bazı hükümlerden kaynaklanmaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 83. (ihmal suretiyle kasten öldürme), 88. (ihmal suretiyle kasten yaralama) ve 94/f. 5. (ihmal suretiyle işkence) hükümleri konu bakımından önem taşımaktadır. Hareketin şekilleri bakımından ayrımda esas alınacak kriterlerden sonra hareketin şekilleri birbirinden ayrı şekilde incelenecektir. Hareketin şekillerinin incelenmesi sırasında özellikle ihmal suretiyle icrai hareketin tespiti bakımından üç aşamalı inceleme metodu ve ihmal suretiyle icrai hareketin sınırlı sayıda olup olmadığına ilişkin ileri sürülen görüşler ve Yargıtay içtihatları bir bütün olarak ele alınacaktır.

Keywords

Hareket, İhmal, İcra, Garantör, İhmal Suretiyle İcrai Hareket, Emir Normu, Yasak Normu

THE PROBLEMATIC OF WHETHER THE COMMISSION BY OMISSION IS NUMERUS CLAUSUS OR NOT

Abstract

In the context of the Turkish criminal law, the form of act is divided into three categories: commission, omission and commission by omission. However, there are different opinions in the doctrine on determining the form of the act. There is a disagreement in the doctrine on determination of the omission and in some cases whether the perpetrator can be held responsible for his/her act. Division of opinions in the doctrine arises from certain articles of the Turkish Penal Code (Law No. 5237). 83rd (intentional homicide by omission), 88th (intentional injury by omission) and 94/5th (torture by omission) articles of Turkish Penal Code are important for the subject. After analyzing the criteria of the determining the form of act, the forms of the act will be examined separately. During the analyzing of the forms of act, the three-stage method, the opinions on the numerus clasus quality of the act of commission by omission and case-law of the Turkish Court of Cassation will be explained within a holistic approach.

Keywords

Act, Commission, Omission, Guarantor, Commission By Omission, Commandry Norm, Proscriptive Norm

References

• AKBULUT, Berrin; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2016
• AKBULUT, Emre; “İhmal Suretiyle Kasten Adam Öldürme Suçu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 66, Yıl: 2006
• AKYÜREK, Güçlü; “İhmali Suçlar”, Prof. Dr. Feridun Yenisey’e Armağan, Cilt: I, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014
• ALACAKAPTAN, Uğur; Suçun Unsurları, Sevinç Matbaası, Ankara 1970
• ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/ALŞAHİN, Mehmet Emin/ÇAKIR, Kerim; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Adalet Yayıncılık, Ankara 2019
• ASHWORTH, Andrew; Positive Obligations In Criminal Law, Hart Publishing, Oxford 2013
• AVCI, Mustafa/YERDELEN, Erdal; “Karar İncelemesi – Garantörsel İhmali Suçta İhmali ve İcrai Davranış Ayrımı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XIX, Yıl: 2015, Sayı: 1
• BAŞOĞLU, Başak; “Öncelenmiş Borca Aykırılığın Sonuçları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: LXVI, Sayı: 2, Yıl: 2008
• BAYRAKTAR, Köksal/ERMAN, Barış; İşkence, Özel Ceza Hukuku, Cilt: II, Kişilere Karşı Suçlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017
• BAYTAZ, Batuhan; Kanunilik İlkesi Bağlamında Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Yorum, İstanbul Ceza Hukuku ve Kriminoloji Arşivi Yayın No: 14, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018
• BOCK, Dennis; Strafrecht Allgemeiner Teil, Springer, Berlin 2018
• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem; Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, Cilt: I, 4. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2017
• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem; Türk Ceza Hukukuna Giriş, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2017
• CENTEL; Nur; İhmali Davranışla Kasten Öldürme veya Yaralama Suçu”, Alman – Türk Karşılaştırmalı Ceza Hukuku, Cilt: III (Yayına Hazırlayanlar: HILGENDORF, Eric/ÜNVER, Yener), Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını No. 18, İstanbul 2010
• DEMİRBAŞ, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt: I, 12. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 1997
• DÖNMEZER, Sulhi; “İhmal Suretiyle İcra Suçları”, “İhmal Suretiyle İcra Suçları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: IX, No: 3 – 4, Yıl: 1944
• DÜLGER, Volkan; “Telekomünikasyon Yoluyla Tüketicinin Dolandırılması”, 15. Türkiye - İsviçre Hukuk Günleri: Tüketicinin Korunması ve Telekomünikasyon, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017
• ERBAŞ, Rahime; “İcrai veya İhmali Olarak Somut Olayda Davranışın Gerçekleştirilir Biçiminin Tespiti Meselesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 1, Yıl: 2019 (““İcrai veya İhmali Olarak Somut Olayda Davranışın Gerçekleştirilir Biçiminin Tespiti Meselesi”)
• ERBAŞ, Rahime; Türk Ceza Kanunu’nda Görünüşte İhmali Suçlarda Garantörlük, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019 (Görünüşte İhmali Suçlarda Garantörlük)
• EVİK, Vesile Sonay; Görevi Kötüye Kullanma Suçları (TCK m. 257), İstanbul 2019
• FREUND, Georg; Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Baskı, Springer, Berlin 2009
• GOMEZ-ALLER, Jacobo Dopico; “Criminal Omissions: A European Perspective”, New Criminal Law Review, Vol: 11, No: 3, Summer 2008
• GROPP, Walter; Strafrecht Allgemeiner Teil, 4. Baskı, Springer, Berlin 2015
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Ankara 2012
• HAKERİ, Hakan; “İhmali Suçlar”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 4, Ağustos 2007 (“İhmali Suçlar”)
• HAKERİ, Hakan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara 2017 (Genel Hükümler)
• HAKERİ, Hakan; Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri, Ankara 2003 (İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri)
• İÇEL, Kayıhan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2017
• İNCEOĞLU, Sibel; “Hak ve Özgürlükleri Sınırlama ve Güvence Rejimi”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa (Edit. İNCEOĞLU, Sibel), 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013
• JAKOBS, Günther; Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Baskı, Walter de Gruyter, Berlin 1993
• JESCHECK, Hans Heinrich/WEIGEND, Thomas; Lehrbuch des Strafrecht, 5. Baskı, Duncker Humbolt, Berlin 1996
• KABAKLIOĞLU ARSLANYÜREK, Yasemin; “Öncelenmiş Borca Aykırılık Kavramı ve Alacağı Tehlikeye Düşen Alacaklının Diğer Hukuki İmkanları ile Karşılaştırılması”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 175-176, Mart-Nisan 2019
• KANBUR, Mehmet Nihat; “Türk Ceza Kanununda Mevcut Hükümler Çerçevesinde İhmal Suretiyle İcra Suçlarına İlişkin Sorunlar Üzerine Değerlendirmeler”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 18, Nisan 2012
• KANGAL, Zeynel; Dolandırıcılık, Özel Ceza Hukuku, Cilt: IV, Malvarlığına Karşı Suçlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018
• KEÇELİOĞLU, Elvan; “Ceza Hukukunda İçtihadın Sınırı, Yorum ve Kıyas”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 3, Sayı 11, Ekim 2012
• KEYMAN, Selahattin; “Cürmi Fiilin Yapısal Unsuru Olarak Hareket”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 40, Sayı: 1-4, Yıl: 1988
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018 (Genel Hükümler)
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018 (Özel Hükümler)
• KOÇAK SÜREN, Özlem; “Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 90, Yıl: 2010
• KUNTER, Nurullah; Suçun Maddi Unsurları Nazariyesi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1954
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt: 1, 14. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016
• ÖNDER, Ayhan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Cilt: II-III, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 1992
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker; Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018 (Özel Hükümler)
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018 (Genel Hükümler)
• ÖZGENÇ, İzzet; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018
• ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan; Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 18. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2014
• ROXIN, Claus; Strafrecht Allgemeiner Teil, Band II, Beck, München 2003
• SEROZAN, Rona; Medeni Hukuk, 8. Baskı, Vedat Yayıncılık, İstanbul 2018 (Medeni Hukuk)
• SEROZAN, Rona; Sözleşmeden Dönme, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007 (Sözleşmeden Dönme)
• SILVA SANCHEZ, Jesus Maria; “Criminal Omissions: Some Relevant Distinction”, New Criminal Law Review, Vol: 11, No: 3, Summer 2008
• SÖZÜER, Adem; Ceza Hukuku Uygulama Rehberine Giriş ve Pratik Çalışma Notu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2015
• ŞİRİN, Tolga; Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019
• TAŞKIN, Ş. Cankat; “Kasten İhmali Davranışla Adam Öldürme Suçu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 79, Yıl: 2008
• TERCIER, Pierre/PICHONNAZ, Pascal/DEVELİOĞLU, H. Murat; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016
• TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/ÖNOK, R. Murat; Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017
• TOPÇU, Namık Kemal; Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016
• TÜRAY, Aras; “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 5. Maddesine İlişkin Bir İnceleme”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, T.C. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 19, Sayı: 2, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013
• ÜNAL, Ertuğrul; Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme Suçu, Adalet Yayınevi, Ankara 2017
• YENİSEY, Feridun/PLAGEMANN, Gottfried; Alman Ceza Kanunu Strafgesetzbuch, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015
• YILDIZ, Ali Kemal; “Ötenazi ve Hekim Yardımlı İntihar Eylemleri”, Prof. Dr. Feridun Yenisey’e Armağan, Cilt: II, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014 (“Ötenazi ve Hekim Yardımlı İntihar Eylemleri”)
• YILDIZ, Ali Kemal; Çevrenin Kasten Kirletilmesi, Özel Ceza Hukuku, Cilt: V, Genel Tehlike Yaratan Suçlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019 (Çevrenin Kasten Kirletilmesi)
• YILMAZ, Zahid; “Müşterek Faillik ve Dolaylı Faillik Kurumlarının İhmali Suçlar Yönünden Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 1, Haziran 2018
• YURTLU, Fatih; “Suçu Bildirmeme Suçu”, Dr. Dr. h.c. Silvia Tellenbach’a Armağan, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018
• ZAFER, Hamide; Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016