KORUMA POLİTİKALARI: TARİHİ, KÜLTÜR VE DOĞA VARLIKLARININ AFETLERE KARŞI KORUNMASI

Year 2018, Issue: 40, 299 - 318, 28.06.2018

Binali Tercan

Abstract

Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi aktif deprem kuşakları

üzerinde bulunan ülkemizde de tarihi, kültür ve doğa kaynaklarının çok

önemli bir kısmı, yok olma riski altındadır ve olası afetlere karşı

korunmasızdırlar. Bununla birlikte bu varlıkların afet sonrası koruma ve

iyileştirilmeleri için etkin uygulanabilir politikalar oluşturulmamakta ve

bu alanda kullanılacak yeterli kaynak ve deneyimli uzmanlar

bulunamamaktadır.

Bu çalışmada; tarihi, kültür ve doğa varlıklarının doğa ve insan

kaynaklı afetlere karşı korunması; uygulanan politikalar, yasalar, koruma

teknikleri ve kurumsal yapılar kapsamında değerlendirilmektedir. Ayrıca

bir afet olmamasına rağmen, kalkınma projeleriyle de (baraj alanlarında

kalan, ulaşım projeleriyle tahrip edilen vb.) kültür ve tabiat varlıklarının

önemli ölçüde zarar gördükleri, savaş ve kitlesel göçlerden etkilendiği,

örnekler üzerinden irdelenmektedir.

Çalışmadaki değerlendirmelerde esas alınacak kaynaklar; afetler

ve koruma konularıyla ilgili farklı tarihlerde çıkarılmış olan yasal

belgelerin (yasalar, tüzükler ve genelgeler) yanında uygulanan koruma ve

afet politikalarıyla ilgili literatür taraması, akademik ve meslek alanlarıyla

ilgili kitap, dergi, bildiriler ve günlük gazeteler ile desteklenecektir.

Keywords

Koruma Politikaları, Afet politikaları, Kültür varlıkları, Tabiat varlıkları

References

• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 10.1.1961 tarih ve 10703 sayılı Resmî Gazete. 1710 sayılı Erki Eserler Yasası, 06.05.1973 tarih ve 14527 sayılı Resmî Gazete. 3194 sayılı İmar Kanunu, 9/5/1985 tarih ve 18749 sayılı Resmî Gazete. 5226 sayılı ve 14.7.2004 tarihli Kanun ile değiştirilen 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 23.7.1983 tarih ve 18113 sayılı Resmî Gazete. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun, 28.07.1953 tarih ve 8469 sayılı Resmî Gazete. 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, 25/05/1959 tarih ve 10213 sayılı Resmî Gazete. AFAD, (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). Ahunbay, Z. (2005). Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Alanında Geçerli Uluslararası Belgelerin Türkiye’deki Uygulamalara Yansımaları. P.İ. Aşkun (Ed.), Korumada 50 Yıl içinde (9-25), İstanbul: MSGSU Yayınları. Ahunbay, Z. (2014). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: YEM Yayın. Anadol, K., Arıoğlu, E. (1977). Tarihi Anıtların Depreme Karşı Korunması. Mimarlık,77/4, 38-39. Asatekin, N. G. (2004). Kültür ve Doğa Varlıklarımız, Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız? Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, DÖSİMM Basımevi. Ataman, O. (1977). Devletin Doğal Afetlere İlişkin Politika ve Uygulamalarının eleştirisi. Mimarlık, 77(4), 33-35. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı (TAU), (1999). 3194 Sayılı İmar Kanunu ve Yönetmeliklerinin Revizyonu Tasarısı, cilt I-II, Ankara. Bağbancı, Ö. K. (2005). Kültürel Mirasın Korunması Konusunda Genel Yaklaşımlar ve Yaşanan Sorunlar. P.İ. Aşkun (Ed.), Korumada 50 Yıl içinde (83-91), İstanbul: MSGSU Yayınları. Çavuş, M. (2011). Tarihi Yapılarda Üst Örtülerin Çelik Malzeme İle Sağlamlaştırılmasının Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Modellenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara. Dağıstan Ö. M. (2005). Türkiye’de Kültürel Mirasın Korunmasına Kısa Bir Bakış. Planlama, 2005 (1) Erişim: 28.02.2018 http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/f468c873a32bb06_ek.pdf Eskici, B. (2007). Mimari Onarımlarda Malzeme Kullanımı Ve Yöntem Sorunları. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu Tam Metni içinde (s.257-268). Gavrilovic P., Shendova V. ve Kelley S. (2001). Earthquake Protection of Byzantine Churches Using Seismic Isolation, Report IZIIS. İSMEP Rehber Kitaplar. (2014). Kültürel Mirasın Korunması, İstanbul: İstanbul Valiliği, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) ve İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (İstanbul AFAD), Katmandu Depremi. (2015). Erişim:02 Temmuz 2018. http://www.smh.com.au/world/nepals-dharahara-towerdestroyed- killing-dozens-20150426-1mth4q.html Köksal, G. (2013). Kentsel Koruma ve Yenileme Bağlamında Sanayi Mirası: Bir Kamu Projesi Olarak Seka Fabrikası Örneği. K. K. Eyüpgiller ve Z. Eres (Ed.) Prof. Dr. Nur Akın’a Armağan Mimari ve Kentsel Koruma içinde (399-412), İstanbul: YEM Yayın. Kuban, D. (2001) Türkiye’de Kentsel Koruma- Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Mimarlık Dergisi 1977(4). Erişim: 25.05.2018 http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/339/4882.pdf. Tercan, B. (2005). Deprem Sonrası Yalova’da Yeniden Yerleşme Süreci. Deprem Sempozyumu, Kocaeli, içinde (338-339). Tercan, B. (2008). Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme ve İskân Politikaları, Doğubayazıt Afetzede Yerleşim Alanları Uygulama Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Tunçer, M. (2017), Dünden Bugüne Kültürel Miras ve Koruma. Ankara: Gazi Kitabevi, İlksan Matbaası. Tüzün, E. (2002). Ev/Yaşama Mekânı: Afet Sonrası Gereksinimler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. UDSEP:2012-2023 (Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı), Başbakanlık, Ankara: Erişim: 02.06.2018 Ünal, Z. G., Vatan, M, (2012). Doğal Afetlere Yatkın Bölgelerde Geleneksel Dokuyu ve Mekânın Ruhunu Korumak. Mimarlık, Sayı:365. Yoshimitsu S. Eiichi N. and Deguchi T. (2006). Büyük Hanshin Depremi'nden Alınan Dersler. Hyogo Deprem Restorasyonu Araştırma Merkezi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Basımevi. Vatan, M. (2015). Nepal Depremi Sonrası Kültür Mirasının Korunması. Mimarlık, Sayı:385. Dünya bülteni, Erişim: 28.02.2018 http://www.dunyabulteni.net/haber/345513/mostar-koprusu- 24-yil-once-bombalanmisti. dunyalilar.org, Erişim: 25.05.2018 https://dunyalilar.org/savaslarkulturel- mirasi-yok-ediyor.html/ huffingtonpost.com Erişim:28.02.2018 https://www.huffingtonpost.com/2015/04/25/dharahara-towernepal- earthquake_n_7142484.html