TERRY EAGLETON’IN ELEŞTİREL DÜŞÜNCESİNİN KASIM TEVFİK’İN ROMANLARINA YANSIMALARI

Yıl 2019, Sayı: 46, 211 - 225, 31.12.2019

Murad Kafi Mehmet Şirin Çıkar

Öz

Eleştiri biliminin önde gelen temsilcilerinden Terry Eagleton, Edebiyat Nasıl Okunur? adlı eseriyle okuyucuyu daha derin yorumlara yönlendirdiği gibi yazarlara da yol göstermektedir. Zira, eserin giriş cümleleri, kişilikler, anlatı ve edebi değer hem okuyucu hem de yazar için temel öğeler olduğu açıktır. Eagleton’un edebiyat eleştirisi, sahip olduğu Marksist düşünce ile birlikte etkisini tüm dünyaya yaymıştır. Eagleton’un etkilediği en önemli çevrelerden birisi de Modern Arap Edebiyatı olmuştur. Zira bu dönemde öne çıkan edebiyatçıların çoğu fikirsel olarak kendilerine yakın görmektedirler. Eagleton etkisinin görüldüğü Arap Edebiyatçılarından birisi de Filistin asıllı Ürdünlü romancı Kasım Tevfik’tir. Toplumsal eleştiri üzerine kurduğu anlatılarla öne çıkan Tevfik, edebiyatı, toplumda var olan ancak kimsenin dile getiremediği çarpıkları cesaretle yazmakla övünmektedir. Yazmış olduğu romanlarının Arap toplumunda meydana getirdiği etkiye bakıldığında, bunda başarılı olduğu söylenebilir.
Bu çalışmamızda, Tevfik’in, Sahab/Haykırışlar, Mira, Hanetun fevka turab/Toprağın Üstündeki Meyhane romanları başta olmak üzere, romanlarındaki Eagleton’un edebi eleştiri düşüncesinin izlerini bulmaya çalışıp ikili arasındaki etkiyi ortaya koymaya çalışacağız. Bunu yaparken şu sorulara cevap bulmaya çalışacağız: Romancı, dürüst ve tarafsız bilgiye dayanmak zorunda mıdır? Anlatı insan ve toplum hakkında yanlış bilgiler verip bir algı oluşturur mu? Kültürün, toplumları sarsan toplumsal ve siyasal etkisi nereye kadardır? Eagleton’un edebi eleştirisi ile Tevfik’in edebi yazınları arasında ideolojik kesişme noktaları nelerdir?

Anahtar Kelimeler

Terry Eagleton, Kasım Tevfik, edebi eleştiri, roman, kişilik, değer

THE REFLECTIONS OF THE CRITICAL THOUGHT OF TERRY EAGLETON IN QASSEM TAWFIQ’S NOVELS

Öz

Terry Eagleton, one of the leading representatives of the science of criticism, guides the reader to deeper interpretations with his book "How to Read Literature?" In addition, he directs the reader to deeper interpretations and guides the authors. It is clear that the introductory sentences, personalities, narrative and literary value are essential elements for both the reader and the author. Eagleton's literary critique, along with his Marxist thought, spread his influence all over the world. One of the most important circles influenced by Eagleton was Modern Arabic Literature. Because most of the prominent writers of this period regard themselves as intellectually close to themselves. One of the Arab writers with the influence of Eagleton is the Palestinian-born Jordanian novelist Qassem Tawfiq. Tawfiq, who stands out with his narratives on social criticism, prides himself on boldly writing literature, the distortions that exist in society but which no one can say. When we look at the impact of his novels on Arab society, we can say that he was successful in this.
In this study, we will try to find the traces of Eagleton's idea of literary criticism in his novels, especially the novels of Tawfiq, Sahab/Screams, Mira, Hanetun Fevke Turab/Alehouse on the Earth and try to reveal the effect between the two. In doing so, we will try to find answers to the following questions: Does the novelist provide honest and impartial information? Does the narrative give false information about people and society and create a perception? Where is the social and political impact of culture that shook societies? What are the ideological intersections between Eagleton's literary criticism and Tawfiq's literary writings?

Anahtar Kelimeler

Terry Eagleton, Qassem Tawfiq, literary criticism, novel, personality

تجليّات الفكر النقدي لِـ( تيري إيجلتون) في روايات قاسم توفيق

Öz

تتناول هذه الدراسة علمًا من أعلام النقد الغربي الحديث المتمثّل في شخص الناقد البريطاني تيري إيجلتون (Terry Eagleton)، وذلك عبر استقراء أفكاره النقدية، ورؤاه التنظيرية في مجالات الأدب، والنقد، والثقافة، وعلم النفس، وعلم الاجتماع من خلال دراسة تطبيقة، اخترنا لها روايات الروائي الأردني " قاسم توفيق". وستحاول هذه الدراسة أن تقرأ انعكاسات التصوّرات النقدية والاجتماعية لهذا الناقد المعاصر في عدد من روايات" قاسم توفيق"، وكأنّ واحدهما قرأ الآخر تأثّر به وأثّر فيه.
كما ستحاول الدراسة أنْ تقرأ المتن السردي لهذه الروايات من منظور الفلسفة النقدية التي يتبنّاها إيجلتون؛ لنرصد القيم الجمالية للمتن الروائي المبنيّ على أسس نقدية واجتماعية تنظر إلى المجتمع والإنسان من جانب تخييلي يرتبط - من قريب أو بعيد- بالواقع. وستسعى هذه الدراسة إلى الإجابة عن عدد من الأسئلة الجوهرية من مثل: هل يقدّم المتخيّل الروائي( الحكائي) معرفة صادقة لا تعوزها الموضوعية؟ هل النص الروائي يقدّم حقائق زائفة عن المجتمع والبشر؟ ما مدى ارتباط الثقافة بالموجات السياسية والاجتماعية التي تعصف بالمجتمعات؟ وما هي نقاط التقاطع بين الإيديولوجية النقدية لِـ( إيجلتون) والإيديولوجية الفكرية الأدبية لِـ( قاسم توفيق)؟.

Kaynakça

• Eagleton, T. (2012). Fikretu’s-sekafeti. Celal, Ş. (Çev.). Kahire: el-Heyetu’l Mısriyyetu’lAmme li’l-Kitab.
• ______. (2015). Harisu’l-bevvabe, Menzilci. U. (Çev.). Bağdat: Daru’l-Meda.
• ______. (2013). Keyfe nekreu el-edeb. Derviş, M. (Çev.). Beyrut: Daru’l-Arabiyye li’l-Ulum.
• ______. (2015). Edebiyat Nasıl Okunur. Ersavcı, E. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• ______. (1992). en-Nakd ve’l-idelojiya. Salih, F. (Çev.). Beyrut: el-Muessesetu’l-Arabiyyeli’d-Dırasat ve’n-Neşr.
• ______. (2014). Ma’ne’l-Heyat . er-Ridi, Ş. (Çev.). Kahire: Müessesetu Hendavi li’t-te’lim ve’s-sekafeti.
• ______. (2000). et-Tefsir ve’tefkik ve’l-idolojiya. Saliha, N. (Çev.). Kahire: el-Heyetu’l-Mısriyyetu’lAmme li’l-Kitab.
• ______. (2014). Edebiyat Kuramı. Birkan. T. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kasım, T. (2015). Hanetun fevke’t-turab. Amman: Daru’l-Ehliyye li’n-neşr vet’tevzi’. ______. (2015). Sahab. Beyrut: Daru’l-Farabi.
• ______. (2018). Mira. Amman: Muessetu’l-Ane.
• Şerabi, H. (1992). en-Nizam el-ebeviyye ve işkaliyyetu tehellufi’l-muctemi’Arabi. Beyrut: Merkezu Diraseti’Vahdeti’l-Arabiyye.
• https://www.youtube.com/watch?v=9ZaSoHvcaOI (Erişim Tarihi: 19. 09. 2019)
• https://www.alukah.net (Erişim Tarihi: 10.10.2019)
• https://www.thaqafat.com. (Erişim Tarihi: 01.10.2019)