Japanese Kanbun Kundoku Method for the Translation of Classical Chinese Literary Texts to Turkish -Through the Example of Three T’ang Poems-

Yıl 2020, Sayı: 48, 29 - 60, 30.06.2020

Esin Esen

Öz

In Japan, Classical Chinese texts and Chinese works written by Japanese authors are called ‘kanbun’. Kanbun is considered to be a part of the Japanese language and literature. Kanbun kundoku (漢文訓読) is a method for reading Classical Chinese in Japanese syntax which contains kunten marks. These marks indicate a) changes in word order, b) suffixes and prepositions c) the meaning of Chinese characters if necessary. The reader mentally transforms the text into Japanese word order by following these marks denoted on the original Chinese text and decodes the text with the help of the marks indicating suffixes and prepositions. The aim of this study is to present that Japanese kanbun kundoku method is applicable to the translation of Classical Chinese texts to Turkish. In the first part of the study, existing studies in the field on this subject have been examined in order to reveal the possible contribution of this method to the fields of Japanology and Sinology. The second part focuses on the kanbun kundoku method. In the third part, the method has been applied to the translation of poems by three T'ang poets. The names of the poets and their poems are as follows: 1) Wang Wei's 辛夷塢, 2) Li Bai's月下獨酌3) Du Fu's春望. As a result of this study, it has been presented that Japanese kanbun kundoku method is applicable for the translation of Classical Chinese texts dating up to the end of the T’ang Period (618–907) to Turkish and also gathered results on the strengths and weaknesses in the application of the method.

Klasik Çince Edebi Metinlerin Türkçeye Çevrilmesinde Japon Kanbun Kundoku Yöntemi -Üç T’ang Şiiri Örneğinde-

Öz

Japonya'da, Çince Klasik eserlere ve Japonların yazdığı Çince eserlere kanbun adı verilmektedir. Kanbun Japon dili-edebiyatının parçası olarak görülür. Japonlar Klasik Çince metinlerin okunmasında kanbun kundoku adında, bu metinlerin, Japonca anlaşılmasını sağlayan kunten işaretleme sistemini kapsayan yöntemi kullanmaktadırlar. İşaretler a) Söz dizimindeki değişikliği b) Japonca ilgeç-ekleri c) Kanji iminin anlamını göstermekte kullanılır. Klasik Çince metnin üzerine konulan küçük işaretleri takip eden okur, zihinsel olarak metni Japonca söz dizimine çevirir ve işaretlerdeki Japonca ek-ilgeçleri kullanarak metni çözümler. Makalenin hedefi T’ang Dönemi sonuna kadar olan Klasik Çince edebi metinlerin Türkçeye çevrilmesinde, Japon kanbun kundoku yönteminin uygulanabilir olduğunu ortaya koymaktır. Çalışmada öncelikle alandaki mevcut çalışmalar araştırılarak, yöntemin uygulanmasının Sinoloji ve Japonoloji alanına olası katkısı incelenmiştir. İkinci bölümde kanbun kundoku yöntemi ele alınmış üçüncü bölümde yöntem üç T’ang şiirinin çevirisine uygulanmıştır: 1) Wang Wei'in辛夷塢 şiiri, 2) Li Bai'in月下獨酌şiiri 3) Du Fu'nun春望. Sonuç olarak, T’ang Dönemi sonuna kadar olan Klasik Çince edebi metinlerin Türkçeye çevrilmesinde, Japon kanbun kundoku yönteminin uygulanabilir olduğu ortaya konularak, yöntemin uygulanmasındaki kazançlar ve sorunlara dair sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanbun Kundoku, klasik Çince, Japon

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Anlambilim. Ankara: Engin.
• Baykuzu, T. D. (1997). Kuzey Liang'da Kurulan Hun Devleti. (Yayınlanmamış Lisans Tezi). Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
• Baykuzu, T. D. (2003). IV. yy.da Kuzey Çinde Kurulan İki Hun Devleti; İlk Chao ve Sonraki Chao Hun Devleti. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
• Baykuzu, T. D. (2005). Güney Hunları ve Hun Flütünden On Sekiz Şarkı. BİLİG, (33), 101-118.
• Baykuzu, T. D. (2009). Bir Hun Başkenti T’ung-wan Ch’eng. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 110-126.
• Baykuzu, T. D. (2011). Geç Dönem Hun Devletleri Hakkında Çin Kaynakları. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi İSTEM, (18), 39-47.
• Baykuzu, T. D. (2014a). Geç Dönem Hun Devletlerine Ait Çin Kaynakları. Ciepo Interim Symposium. Tam Metini içinde (s. 29-36).
• Baykuzu, T. D. (2014b). Tang Hanedanlığının Büyük Türk Generali Pu-ku Huai-en. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54 (1), 377-400.
• Baykuzu, T. D. (2017). Bir İttifakın Resmi -Miğfersiz. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 1-21.
• Baykuzu, T. D. (2018). Asya Hunları. Çelik, M.B. (Ed.), İslam Öncesi Türk Tarih ve Kültürü içinde (s.21-41). Ankara: Nobel.
• Baykuzu, T. D. (2019a). Çin’de Hun Devletleri (IV-V. yüzyıl). Gökdağ,B. Gömeç, S.; Karatay, O. (Ed.), Ortak Türk Tarihi I içinde (s. 229-282). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Baykuzu, T. D. (2019b). Çinde Hun Kurganları:1, Xi Goupan Kurganları. Biber, E. (Ed.), Bozkırın Oğlu içinde (s. 135-152). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Çakmak, T. (1995). Çin’de Tang Dönemi Şiiri ile Dîvânu Lügat-it Türk’teki Manzum Parçaların Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çakmak, T. (2010). Çin'in Han Hanedanlığı'nın Hsiung-Nulara (Hun) Yönelik Sınır Stratejisi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 10 (22), 209-222 .
• Çandarlıoğlu G. (1985). Kao Chü-hui Seyahatnamesi Hakkında Birkaç Söz. V. Milletlerarası Türkoloji Kongresi. Cilt I içinde (s. 187-190). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Araştırma Merkezi.
• Çandarlıoğlu G. (1995). Orta Asya’da Timuriler, Çin’de Ming Münasebetleri Ch’en Ch’eng Elçilik Raporu. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Çandarlıoğlu G. (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Chang, E. (2007). How to Read A Chinese Poem: A Bilingual Anthology of Tang Poetry. U.S.A.: BookSurge.
• Crawcour, S. (1965). An Introduction to Kanbun. Michigan: Center for Japanese Studies. Eberhard, W. (1942). Çin Denemeleri. Hızır N. (Çev.). Ankara: MEB Yayınları.
• Eberhard, W. (1944). Çin Halk Hikayeleri. Boratav H. (Çev.). Ankara: MEB Yayınları. Eberhard, W. (1945). Çin Romanının Çin Hayatındaki Yeri. DTCF Dergisi, (3-4), 1-6.
• Ergin, B. (2007). Çin ve Çeviribilim. Doğu Bilim Çalışmaları 38. Icanas, (10), 143-144.
• Ema, T., Taniyama, S., Ino, K. (1982). Shinshukokugo Sōran. Kyōto: Kyōto Shobō.
• Furuno, Y. (2005). Translationese in Japan. Hung, E. (Ed.). Translation and Cultural Change: Studies in History, Norms, and Image Projection içinde (s. 147-160). Philadelphia: John Benjamins.
• Honma, Y. (1998). Nihon Kanshi Kodaihen. Japan: Izumi.
• Ikkai, T. (1998). Kanshi Nyūmon. Tokyo: Iwanami.
• Inoguchi, A. (2002). Nihon no Kanshi. Tokyo: Meiji.
• Kakehi, K. (2015). Rihaku. Tokyo: Kadokawa.
• Katō, M. (ed.) 1998. Jōyō Kokugo Benran. Tokyo: Hamajima.
• Keene, D. (1999). Seeds In The Heart. New York: Columbia University.
• Kaimei, H. (1991). Honyaku to Bōokun-Shoetsu no Shinzui Kenkyū. Hokudai Bungakubu Kiyō. 40 (1), 65-118.
• Kırilen, G. (2010). Tang Dönemi Şiiri: Üç Şair, Üç Şiir; Li Bai, Lu Zhaolin, Shi Juanwu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 50 (2), 221-229
• Kırilen, G. (2012a). Çin Klasik Metinlerinde Yabancılar: Yi, Di, Rong ve Hu Terimleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kırilen, G. (2012b). Eski Çin Metinlerinde Yer Gök ve Yabancılar. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 52 (1), 55-71.
• Kırilen, G. (2013). Klasik Çin Metinlerinde Yabancı Halklar Bahar ve Güz Yıllıklarına Göre Diler Ronglar ve Hunlara Bıraktıkları Miras. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53 (2), 263-293.
• Kırilen, G. (2015). Göktürklerden Önce Türkler. Ankara: Gece Kitaplığı.
• (KJN), Shinmura, I. (1998). Kojien. Japan: Iwanami Shoten.
• Konishi, J. (1983). A History of Japanese Literature- The Archaic and Ancient Ages. Lawrenceville: Princenton University.
• Kosukegawa, T. (2014). Explaining What Kundoku is in the Premodern Sinosphere. Les dossiers de HEL: Paris: SHESL. (http://htl.linguist.univ-paris- diderot.fr/num7/Kosukegawa2014.pdf )
• (MHJ). (1996). Maipedia Hyakka Jiten. Japan: Heibonsha.
• Meldrum, Y. (2008). Source-Based Translation and Foreignization: A Japanese Case. Honyaku Kenkyū e no Shotai, 2 (39), 39-53.
• Minford, J.; Lau, J., ed. (2002). Classical Chinese Literature. New York: Columbia University.
• (NKD). (1986). Nihon Koten Bungaku Daijiten. Japan: Iwanami Shoten.
• Okay, B. (1983). Shih Chi (Tarih Kayıtları). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, III (4), 127-133.
• Okay, B. (1985). Çin Efsanelerinde Güneş. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, IV (1), 161-166.
• Okay, B. (1987). Çin Öyküleri. İstanbul: Dilem Yayınevi.
• Okay, B. (1992a). T’ang Hanedanının Kuruluş Döneminde Göktürklerin Oynadıkları Önemli Rol. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, V (1), 153-165.
• Okay, B. (1992b). Yıldızlarla İlgili Bir Çin Efsanesi: Dokumacı Kız ile Sığır Çobanı. Gündoğan Edebiyat, Bahar, 65-69.
• Okay, B. (1993a). Chiu T’ang Shu (Eski T’ang Tarihi). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, (2), 97-100.
• Okay, B. (1993b). Hsin T’ang Shu (Yeni T’ang Tarihi). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, (2), 101-106.
• Okay, B. (1993c). Prof. Dr. Muhaddere Nabi Özerdim (1916 – 19.12.1991). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri, (2) 1-8.
• Okay, B. (1995). Çin Efsanelerinde Dramatik Kahramanlar: K’ua ve ve Yi. Gündoğan Edebiyat, Yaz, 41-46
• Okay, B. (2004a). Konfuçyüs. İstanbul: Okyanus.
• Okay, B. (2004b). Konfuçyanizm’in “Hsiao (Örnek Evlat)” İlkesi ve “Hsiao” İlkesinin Çocuk Edebiyatına Etkisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 100. Yıl Anı Kitabı, 123-136.
• Okayama, E. (2012). A Nagasaki Translator of Chinese and the Making of a New Literary Genre. Sato-Rossberg, N., Wakabayashi, J. (Eds.). Translation and Translation Studies in the Japanese Context içinde 53-72. USA.: A&C Black.
• (O.K.J.). (1988). Obunsha Kogo Jiten. Japan: Obuncsha.
• Onat, A. (1972). Millattan Sonra Güney Hunlar (25-220). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Onat, A.; Orsoy, S.; Ercilasun, K. (2004). Han Hanedanlığı Tarihi Hsiung-nu (Hun) Monografisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Otkan, P. (1983). Çin Kaynaklarından Çeviriler: Szu Mach’ien, General Li’nin Biyografisi. DTCF Doğu Dilleri Dergisi. III (4), 135-145.
• Otkan, P. (1989). IV. Yüzyılda Kuzey Çin’deki Yabancı Halkların Yerleşim Alanları ve Nüfusu. Erdem, (5), 773-790.
• Owen, S. (1981). The Great Age of Chinese Poetry: The High T'ang. New Haven: Yale University.
• Ögel, B. (1948). Çin Kaynaklarına Göre Wusunlar ve Siyasi Sınırları Hakkında Bazı Problemler. DTCF Dergisi, IV(4), 3-9.
• Ögel, B. (1981). Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi (2 Cilt). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özerdim, M. N. (1945). Büyük Bilgi. Müzik Hakkında Notlar. Konfuçyüs Felsefesine Ait Metinler. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özerdim, M. N. (1950a). Çin Şiirleri: Chang Hu’dan Çeviri. Ağaç, (1), 12.
• Özerdim, M. N. (1950b). Çin Şiiri: Li T’ai-Po’dan Çeviri. Ağaç, (2), 5.
• Özerdim, M. N. (1950c). Çin Edebiyatından: Lou-Fou. Şiir Defteri, (3), 18.
• Özerdim, M. N. (1955). M.S. IV-V. Yüzyıllarda Çin’in Kuzeyinde Hanedan Kuran Türklerin Şiirleri:II. D.T.C.F. Dergisi, XIII (3), 51-96.
• Özerdim, M. N. (1961a). Konfuçyüs: Çinceden Güzel Sözler. Devrimci, 10 (4-5), 11.
• Özerdim, M. N. (1961b). Çinceden Güzel Sözler. Devrimci, 12-13, (Nisan-Mayıs), 4.
• Özerdim, M. N. (1961c). Çin Şiirleri. Ankara: Türkiye İş Bankası.
• Özerdim, M. N. (1963a). Lao Tzu: Taoizm. (Tao Te-Ching). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özerdim, M. N. (1963b). Konfuçyüs: Konuşmalar. (Lun –yü.). Ankara: Mili Eğitim Bakanlığı.
• Özerdim, M. N. (1963c). Chou’lar ve Bu Devirde Türklerden Gelen Gök Dini. Belleten, XVII (105), 1-23.
• Özerdim, M. N. (1966). Meng-Tzu: Çeviriler. Tercüme, XVIII (86), 16-21.
• Özerdim, M. N. (1970). Çin Şiirinden Örnekler. Doğu Dilleri Dergisi. I(4), 151-154.
• Özerdim, M. N. (1977). Shih Ching’den (Şarkılar-Türküler Kitabı) Seçmeler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Doğu Dilleri Dergisi, II (3), 2-7.
• Özerdim, M. N. (1986). Çin Şiirleri. Ankara: Ayyıldız.
• Rose, H. (2017). The Japanese writing system: Challenges, strategies and self-regulation for learning kanji. USA: Multilingual Matters.
• Rošker, J. S., Vampelj, N. (2014). Modernisation of Chinese Culture: Continuity and Change. UK.: Cambridge Scholars.
• Sakai, N. (1997). Translation and Subjectivity: On Japan and Cultural Nationalism. Mineopolis: University of Minnesota.
• Sarıtaş E., (2000). Çin Kaynaklarından T'ung-tien ve Bunun Türk Tarihi Açısından Önemi. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (1), 219-223.
• Sarıtaş, E. (2010a). Türkiye’de Akademik Çince Çeviriler ve Sorunlar. Şarkiyat Mecmuası. (17), 85-106.
• Sarıtaş E., (2010b). Çin Kaynaklarına Göre Hunlarda Evlilikle İlgili Gelenekler. Doğu Araştırmaları-Doğu Dil, Edebiyat, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırmaları, 33-42.
• Sarıtaş, E. (2011). 1935 Yılından İtibaren Türkiye’de Yapılan Çin Araştırmalarına Genel Bir Bakış. Şarkiyat Mecmuası, 15 (2), 97-111.
• Sarıtaş, E. (2014). An Overview of Research on Classical Chinese Poetry in Turkey. Saritas E., (ed.). Interdisciplinary Humanities Research-Conceptual Debates and Critical Reviews içinde (s.7-22). New York: Untested Ideas Research Center.
• Seeley, C. (1991). A History of Writing in Japan. New York: Brill.
• Semizu, Y. (2014). Invisible Translation: Reading Chinese Texts in Ancient Japan. Hermans, T. (ed.). Translating Others, Vol. 2 içinde (s. 283- 295). USA.: Routledge.
• Tabei, F. (1999). Kanbun Meisakusen. Tokyo: Taishukan.
• Taşağıl A. (1995). Çinli Diplomat Ch'ang Sun-sheng'ın Gök-Türkleri Bölmek İçin Hazırladığı Raporlar. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, XXXI/1-2, 23-42.
• Taşağıl A., Çin Kaynaklarındaki Efsanevî Kayıtlara Göre Ergenekon'un Yeri. Habarşı,(4), 18-23.
• Taşağıl A. (1999). Gök-Türklerin Sonu ve Belgeleri. Belleten, LXIII (236), 23-42.
• Taşağıl, A. (2004). Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları. Ankara: TTK. 2004.
• Taşağıl, A. (2015). Iskakova, Galiya, Talas Omarbekov, and Medieval Turkic Nations and Their Image on Nature and Human Being (VI-IX Centuries). Asian Social Science, 11(8), 155.
• Togan, İ.; Kara, G.; Baysal, C. (2006). Çin Kaynaklarına Göre Türkler, Eski T’ang Tarihi (Chiu T’ang Shu). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Uno, N. (2009). Kanshi wo Yomu - Kanshi no Kita Mici T'ang Zenki. Tokyo: NHK Shirizu.. Wakabayashi, J. (2005). The reconceptionization of translation from Chinese in Japanese in 18th-century Japan. Hung, E. (ed.). Translation and Cultural Change: Studies in History, Norms, and Image Projection içinde (119-146). Philadelphia: John Benjamins.
• Wixted, J. T. (1998). Kanbun, Histories of Japanese Literature, and Japanologists. Sino-Japanese Studies, 10 (2), 23-31.
• Wolfe, S. (2007). Death in Deep Autumn: Zen in the Art of Dying or Final Despair? Ryukoku Daigaku Kokusai Sentâ Kennkyū Nenbō. (16), 129-142.
• Wu-chi, L. (1966). An introduction to Chinese Literature. U.S.A.: Indiana University.