1939 Erzincan Depreminde Milli Yardım Komitesi’nin Kuruluşu ve ABD’nin Türkiye’ye Yardımları

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 496 - 512, 30.10.2023

Uğur Uçar

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1335652

Öz

1939 yılının son günlerinde meydana gelen Erzincan Depremi Türkiye’de gerçekleşen en yıkıcı depremlerin başında gelmektedir. Anadolu’nun büyük bir kısmını etkileyen bu deprem, 30 binden fazla insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuştur. Bu kadar yıkıcı bir deprem sonrasında ulusal yas ilan edilmiş, Türkiye tek yürek olarak depremin yaralarını sarmak için hemen çalışmalara başlamıştır. Bunun için öncelikle TBMM başkanlığına bağlı olarak milli yardım komitesi oluşturulmuştur. Buradaki amaç devletin yükünü hafifletmek ve deprem bölgesine yapılacak yardımları en kısa sürede resmi araçlar ile ihtiyaç sahiplerine ulaştırmaktır. Milli yardım komitesine Türkiye’nin her bölgesinden vatandaş göze çarpan yakın ve güçlü dayanışma örneği göstermiştir. Depremin yaralarını sarmak için birçok devlet yardım faaliyetlerine başlamıştır. Çalışmamıza konu olan ABD, en çok yardım faaliyetlerinde bulunan devletler arasındadır. Çalışmada depremin yıkıcı etkilerinden ziyade milli yardım komitesinin kuruluşu ve komiteye yapılan yardımlar ele alınmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de yaşanan en büyük felaketlerden biri olan Erzincan Depremi’nin yaralarını sarmak için oluşturulan milli yardım komitesinin kuruluşu ve önemli dayanışma örneği gösteren ABD’nin yaptığı yardımlar ele alınmaktadır. Çalışmada tarih biliminin en temel kaynağı kabul edilen arşiv belgelerinden olan başta Cumhuriyet Arşivi Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi olmak üzere, TBMM zabıt kayıtları, süreli yayınlar, telif ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erzincan depremi, Milli Yardım Komitesi, ABD yardımları

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurumdan destek alınmadı

Proje Numarası

Proje numarası yok

The Establishment of the National Relief Committee in the 1939 Erzincan Earthquake and USA Aids to Türkiye

Öz

The Erzincan Earthquake, which occurred in the last days of 1939, is one of the most destructive earthquakes in Turkey. This earthquake, which affected a large part of Anatolia, caused more than 30 thousand people to lose their lives. After such a devastating earthquake, national mourning was declared and Turkey immediately started to work as a single heart to heal the wounds of the earthquake. For this purpose, first of all, a national aid committee was established under the presidency of the Turkish Grand National Assembly. The aim here is to alleviate the burden of the state and to deliver the aid to be made to the earthquake region to those in need with official vehicles as soon as possible. Citizens from all regions of Turkey have shown a striking example of close and strong solidarity to the National Aid Committee. Many states have started relief activities to heal the wounds of the earthquake. The United States, which is the subject of our study, is among the states that carry out the most aid activities. In this study, the establishment of the national aid committee established to heal the wounds of the Erzincan Earthquake, one of the biggest disasters experienced in Turkey, and the aid provided by the United States, which shows an important example of solidarity, are discussed. In this study, the records of the Turkish Grand National Assembly (TBMM), periodicals, copyright and research works, especially the Turkish Diplomatic Archive of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic Archive, which is one of the most basic sources of historical science, were used.

Anahtar Kelimeler

Erzincan Earthquake, National Relief Committee, The USA Assistance, Türkiye-USA relations

Proje Numarası

Proje numarası yok

Kaynakça

• Resmî Gazete, Sayı 4399, 02 Ocak 1940.
• TBMM Z.C., Devre 6, İçtima Yılı 2, C. 7, Birleşim 18, 27 Aralık 1939.
• TBMM Z.C., Devre 6, İçtima Yılı 2, C. 7, Birleşim 19, 29 Aralık 1939.
• TBMM Z.C., Devre 6, İçtima Yılı 2, C. 8, Birleşim 26, 17 Ocak 1940.
• TBMM Z.C., Devre 6, İçtima Yılı 2, C. 8, Birleşim 27, 18 Ocak 1940.
• kkan, E. (1961). Erzincan ovasında son tektonik hareketler ve bunların morfolojik tesiri. Türk Coğrafya Dergisi, Y. 17(21), 123-139.
• Aksoy, M. E., Çakır, Z., Valée, M. ve Meghraoui, M. (2010). Tarihsel sismogramların yeniden değerlendirilmesi: 1912 depremleri örneği. İTÜ Dergisi Seri D: Mühendislik, 9(3), 110-120.
• Arpacı, M. (2018). Şehrin çöküşü ve hafıza mekânının inşası: 1939 Erzincan Depremi Üzerine. Kebikeç, (45), 221- 238.
• Atabey, E. (2000). Deprem. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Atlı, C. (2014). 1939 Erzincan depreminde İngilizlerin yardımları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(34), 247-255.
• Ayhan, B. (2008). Olağanüstü durumlarda toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye basının katkısı: millî mücadele dönemi Türk basını. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 75-99.
• Erkman, K. (1945). Sismoloji (Seismologie). İstanbul Kandilli Rasathanesi Meteoroloji, Sismoloji ve Mıknatıs Rasatları (Ekim, Kasım, Aralık), Milli Eğitim Yayınları.
• “Erzincan”, (1994). Ana Britannica, C. 11, Ana Yayıncılık, İstanbul.
• Girgin, M. (1995). Kütle hareketleri nedeniyle yer değiştiren şehirlere bir örnek: Gördes. Doğu Coğrafya Dergisi, (1), 155-173.
• Haçin, İ. (2014). 1939 Erzincan büyük depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30(88), 37-69.
• Hobsbawm, E. (1983). Inventing traditions. The Invention of Tradition, Eric Hobsbawm and Terence Ranger (Ed.), Cambridge University Press, 1-15.
• Koçak, C. (2008). Kemalist milliyetçiliğin bulanık suları. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (Ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Milliyetçilik (C. 4, s. 37-43) içinde. İletişim Yayınları.
• Koçyiğit, A., Yılmaz, Ç. ve Akkaş, N. (1992). Erzincan depreminin düşündürdükleri. Bilim ve Teknik, 25(295), 22-25.
• Köse, R. (2020). Cumhuriyet döneminde doğu vilayetlerinde yaşanan doğal afetler ve yapılan yardımlar (1923- 1950). Turkish Studies, 15(2), 565-595.
• Özmen, B., Nurlu, M. ve Güler, H. (1997). Coğrafi bilgi sistemi ile deprem bölgelerinin incelenmesi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Sür, Ö. (1993). Türkiye’nin deprem bölgeleri. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Türkiye Coğrafya Dergisi, (2), 53-68.
• Smith, A. D. (2003). Küreselleşme çağında milliyetçilik. Derya Kömürcü (Çev.), Everest Yayınları.
• Şapolyo, E. B. (1940). Zelzelelerin sebepleri ve tarihçesi ve Erzincan zelzeleleri. Belediyeler Dergisi, Y. 5(56), 56-60.
• Tuğluoğlu, F. (2015). 1939 Büyük Anadolu zelzelesi ve Erzincan vilayetinde yardım faaliyetleri. History Studies, 7(4), 113-136.
• Uzman, N. (2019). Vali Akif Eyidoğan’ın raporuna göre İkinci Dünya Savaşı’nın başlarında Sivas vilayeti. Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu, 431-454.
• Yıldız, F. ve Dursun, O. (2021). Milli bir felaket ve basında yaraları sarma çabası gazetelerde 1939 Erzincan depremi ve ulusal dayanışmanın inşası. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (54), 49-76.
• Yüksel, A. (2001). 1939 Erzincan Depremi Hakkında Bazı Düşünceler. Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 249-262.