Examination of Doctoral Theses Written on Ziya Gökalp by Content Analysis Method

Yıl 2024, Sayı: Ölümünün 100. Yıl Dönümünde Ziya Gökalp'ı Yeniden Anlamak, 230 - 240, 06.12.2024

Zeynep Dilekli Karatay

Öz

Ziya Gökalp is known as one of the pioneering names of Turkish sociology. Gökalp is a thinker who was influential in the last periods of the Ottoman Empire and the first years of the Republic with his thoughts and continues to be influential on many thinkers today. Durkheim has a special place in shaping Gökalp's sociological thoughts. Gökalp attempted to adapt Durkheim's sociological views to the social structure of our country and solve social problems with this perspective. Gökalp, who is closely interested in nationalism and Turkism, revealed the different aspects of culture and civilization and underlined that the duty of intellectuals is to take culture from the nation and bring civilization (western civilization) to the nation. Gökalp emphasized that in order for our country to develop, science and technology should be taken from the West, but while doing this, the culture should be protected. In his work titled Turkification, Islamization and Contemporaryization, Gökalp tried to create a contemporary Islamic Turkishness by expressing that these three elements are not mutually exclusive. The main purpose of this study about Gökalp, who has an important place in Turkish sociology, is to examine the doctoral theses written on Gökalp using the content analysis method. The most important findings regarding the content of 10 theses obtained from YÖK's National Thesis Center Database on the subject are as follows: The majority of theses were written in 2021, within the state university and social sciences institute, in Turkish and with an average length of 305.1 pages. 2 of the theses focus on Gökalp's thoughts on education, and the remaining 8 theses focus on Gökalp's different views.

Anahtar Kelimeler

Turkish Sociology, Ziya Gökalp, doctoral theses, content analysis.

Ziya Gökalp Üzerine Yazılmış Doktora Tezlerinin İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Öz

Ziya Gökalp, Türk sosyolojisinin öncü isimlerinden biri olarak bilinmektedir. Gökalp, düşünceleriyle Osmanlı’nın son dönemlerine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında etkili olan ve günümüzde de halen birçok düşünür üzerinde etkili olmaya devam eden bir düşün adamıdır. Gökalp’in sosyolojik düşüncelerinin şekillenmesinde Durkheim’in ayrı bir yeri bulunmaktadır. Gökalp, Durkheim’in sosyolojik görüşlerini ülkemizin toplumsal yapısına uyarlamaya ve toplumsal sorunları bu perspektifle çözme gayretine girmiştir. Milliyetçilik ve Türkçülük ile yakından ilgilenen Gökalp, hars ve uygarlığın birbirinden ayrılan yönlerini ortaya koyarak aydınların görevinin milletten harsı almak ve millete uygarlığı (batı uygarlığı) götürmek olduğunun da altını çizmiştir. Gökalp ülkemizin gelişebilmesi için batıdan bilim ve teknolojinin alınması gerektiğini fakat bunu yaparken de harsın korunması gerektiğini vurgulamıştır. Türkleşmek, İslamlaşmak ve Çağdaşlaşmak adlı eserinde Gökalp, bu üç öğenin birbirini dışlamadığını ifade ederek muasır bir İslam Türklüğü yaratmaya çalışmıştır. Türk sosyolojisinde önemli bir yeri olan Gökalp ile ilgili yapılan bu çalışmanın temel amacı Gökalp üzerine yazılmış olan doktora tezlerinin içerik analizi yöntemiyle incelenmesidir. Konuyla ilgili YÖK’e ait Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı’ndan ulaşılan 10 tezin içeriğine yönelik en önemli bulgular şunlardır: Tezlerin çoğunluğu 2021 yılında, devlet üniversitesi ve sosyal bilimler enstitüsü bünyesinde, Türkçe dilinde ve ortalama 305,1 sayfa aralığında yazılmıştır. Tezlerin 2’si Gökalp’in eğitime yönelik düşüncelerine, geriye kalan 8 tez ise Gökalp’in farklı görüşlerine odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sosyolojisi, Ziya Gökalp, doktora tezleri, içerik analizi

Kaynakça

• Bulut, Y. (2015). Sosyal ve siyasal arasına sıkışmış bir düşünür: Ziya Gökalp ve hars-medeniyet kuramı. Journal of Economy Culture and Society, 0 (52), 79-110. https://doi.org/10.18368/IU/sk.58323
• Can, Z. (1998). Ziya Gökalp ve Batılılaşma (Tez No. 73265) (Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, C. (2006). Gökalp’in bir değişim dinamiği olarak kültür-medeniyet teorisi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (21), 43-63.
• Celkan, H.Y. (1977). Ziya Gökalp’in eğitim sosyolojisi (Tez No. 367270) (Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Demircioğlu, Z. (2019). Türkiye’de siyaset ve düşünce çevreleri ilişkisi bağlamında sosyolojik düşüncenin oluşumu ve Ziya Gökalp (Tez No. 602238) (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. Doğan, N. (2022). Ziya Gökalp’in eğitim kuramı (Tez No. 720306) (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erdil, M. (2021). Türk sosyologlarının tasavvuf çalışmalarında problematik alanlar Ziya Gökalp, Erol Güngör, Fehmi Sabri Ülgener ve Amiran Kurtkan Bilgiseven örnekleminde (Tez No. 669931) (Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erkan, H.S. (2020). Influence of Ziya Gökalp’s nationalism perspective on Turkish foreign policy (1923-1938) (Tez No. 649000) (Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi) Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ersal, A. (2011). Türkiye’de ulus-devlet ve Ziya Gökalp- Mümtaz Turhan- Erol Güngör (Tez No. 484110) (Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Fiske, J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gökalp. Z. (1976). Türkçüğün esasları. M. Kaplan (Haz.). Milli Eğitim Basımevi.
• Gökalp, Z. (1992); Terbiyenin sosyal ve kültürel temelleri I. R. Kardeş (Haz.). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (2014). Türkleşmek, İslamlaşmak, muasırlaşmak. M. Özsarı (Haz.). Ötüken Neşriyat.
• Heyd, U. (1979). Türk ulusçuluğunun temelleri, (K. Günay, Çev.). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hüseyinova, N. (2020). Ziya Gökalp düşüncesinde kültür ve uygarlık sorunu. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (3), 85-96.
• İnalcık, H. (2013). Osmanlı ve modern Türkiye- araştırmalar. Timaş Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H.B. (2003). Türk sosyolojisi tarihi II: II. Meşrutiyetten Cumhuriyete. Anı Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H.B. (2020). Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin, M. Ç. Özdemir (Ed.), Türk Sosyologları (s. 2-43) içinde. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karakaş, M. (2008). Ziya Gökalp’e yeniden bakmak: literatür ve yeniden değerlendirme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (11), 435-476.
• Karakaş, M. (2017). Ziya Gökalp düşüncesi ve izdüşümleri. Ö. Buçukçu (Ed.), Cumhuriyet dönemi Türk düşüncesi: isimler, yönelimler, bakışlar (s. 143-187) içinde. Bibliyotek Yayınları.
• Kaya, S.Z. (2021). Yeni Türk edebiyatında toplumsal kaygı Abdullah Cevdet, Mehmet Akif Ersoy ve Ziya Gökalp’in edebi eserleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma (Tez No. 665457) (Doktora Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Keskin, Y. M (2003). Ziya Gökalp'in din anlayışı. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 101-118.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim Dergisi, 4 (3), 21-28.
• Oğuz, G. (2012). Sosyolojik yaklaşımlı Türk milliyetçiliğinde Türk modernleşmesi: Ziya Gökalp, Mümtaz Turhan, Erol Güngör, Yılmaz Özakpınar (Tez No. 327811) (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özalp, A. ve Şahin, A. (2021). Ziya Gökalp’in milliyetçilik ve din anlayışı üzerine sosyolojik bir araştırma. Toplum Bilimleri Dergisi, 30, 86-100. http://dx.doi.org/10.29238/tbd.2007.51276
• Özmen, N. (2017). Erol Güngör’ün Ziya Gökalp’e yönelik eleştirel yorumları. Toplum Bilimleri Dergisi, 11 (22), 53- 76.
• Parla, T. (2001). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de korporatizm. İletişim Yayınları.
• Silverman D. (2001). Interpreting qualitative data: methods for analysing talk, text and interaction. London: SAGE Publication,
• Şahin, H. (2015). Düzyazılarından hareketle Ziya Gökalp’in manzumelerinin tematik tahlili (Tez No. 423586) (Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. A. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epilon.
• Temizkan, Ö. (2022). Bir toplumsal hafıza inşa unsuru olarak ziya gökalp’in kültürel ulusçuluk yaklaşımı. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER), 7 (1), 103-112.
• Türkdoğan, O. (1978). Ziya Gökalp sosyolojisinde bazı kavramların değerlendirilmesi. Türk Kültürü Yayını.
• Yenen, İ. (2017). Ziya Gökalp’i din sosyolojisi açısından anlamak. İslami İlimler Dergisi, 12 (1), 73-87.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.