Türkiye ve Seçilmiş Ülkelerde Dijital Hizmet Vergisi Uygulamaları: Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Year 2025, Issue: 67, 148 - 163, 18.03.2025

Burak Çakır , Mutlu Yoruldu

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1508714

Abstract

Dijitalleşme, yakın geçmişte insan hayatının içerisine dâhil olan ve gelecekte de ciddi dönüşümleri meydana getirebilecek bir kavramdır. Dijitalleşme birçok alanı etkilemekle beraber, etkilediği en önemli alanlardan biri de ekonomi olmuştur. İşletmelerin pazarlarını sanal ortamlara taşıması, fiziki ödeme yöntemleri yerine dijital yöntemlerin tercih edilmesi ve buna benzer dönüşümler çeşitli sorunları da beraberinde getirmiştir. Ekonomik aktörlerden biri olan işletmelerin en önemli amacı kâr elde etmek olduğu gibi devletlerin de en önemli amacı elde edilen bu kârları optimum seviye de vergilendirmektir. Devletlerin bu amacı gerçekleştirebilme noktasında dijitalleşmeyle birlikte ortaya çıkan sorunların çözümü için çeşitli arayışlar içerisine girilmiştir. Bu arayışlar sonucunda devletlerin ve bununla birlikte çeşitli çevrelerin farklı önerileri ortaya çıkmıştır. Önerilerden en ön planda olanı ise Avrupa Birliği’nce geliştirilen “Dijital Hizmet Vergisi”dir. Dijital hizmet vergisinin birlik tarafından ortaya atılmış olması, üye ülkelerce ortak mutabakatla benimsenmesini sağlayamamıştır. Dolayısıyla üye ülkeler, dijital hizmeti vergilendiren farklı vergi uygulamalarını hayata geçirmeye başlamıştır. Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin uygulamış olduğu dijital hizmet vergisinin benzerlikleri ve farklılıkları bu çalışma da ortaya konulmuştur. Ayrıca Türkiye’de uygulanan dijital hizmet vergisi incelenerek, verginin Türk vergi sistemi açısından önemi istatistiki verilerle değerlendirilmiştir.

Keywords

Dijitalleşme, Sanal İşyeri, Dijital Hizmet Vergisi

Digital Service Tax Applications in Türkiye and Selected Countries: A Comparative Review

Abstract

Digitalization is a concept that has recently become a part of human life and may cause serious transformations in the future. Although digitalization has affected many areas, one of the most important areas it has affected has been the economy. The fact that businesses move their markets to virtual environments, the preference of digital methods instead of physical payment methods, and similar transformations have brought along various problems. The most important purpose of enterprises, which are one of the economic actors, is to make a profit, and the most important purpose of the states is to tax these profits at an optimum level. At the point of realizing this goal, various searches have been made for the solution of the problems that arise with digitalization. As a result of these searches, different proposals of states and various formations have emerged. One of these proposals is the "Digital Service Tax" offered by the European Union. Although this tax was proposed by the union, as a result of the failure of the member countries to reach the necessary consensus, countries implemented this tax individually. Although the similarities and differences of the digital service tax applied by Turkey and the European Union countries are revealed in this study, the position and importance of the digital service tax applied in Turkey in the Turkish tax system has also been tried to be revealed with statistical data.

Keywords

Digitalization, Virtual Workplace, Digital Service Tax

References

• Akçura, A. (2021). Dijital hizmet vergisi, ülkeler nasıl uyguluyor, ABD nasıl değerlendiriyor?, Deloitte. https://www.verginet.net/dtt/1/digital-hizmet-vergisi-abd-degerlendirmesi.aspx
• Bingöl, O. (2019). Dijital hizmet vergisi geliyor. Vergiye Dair. https://vergiyedair.com/2019/10/24/dijital-hizmet-vergisi-geliyor/
• Ceci, L. (2022). App stores statistics facts. Statista. https://www.statista.com/topics/1729/app-stores/#topicOverview
• Congressional Research Service, (2019). Digital services taxes (DSTS): policy and economic analysis. Analyst in Public Finance, 1-32 https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R45532
• Çelener, B. (2019). Diğer dijital hizmet vergisi uygulamaları karşısında Türk dijital hizmet vergisi kanun teklifine ilişkin bir değerlendirme. Mali Hukuk Dergisi, 15 (178), 2223-2248.
• Çelener, B. (2019). Dijital ekonomiyi vergilendirme yolunda somut bir adım: dijital hizmet vergisinde Fransa örneği. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (2019/2), 31-54.
• Çelikkaya, A. (2021). Avrupa komisyonunun dijital hizmet vergisi önerisinin ekonomik analizi. International Journal of Public Finance, 6 (2), 176-192.
• Çetinkaya, M. B. ve Çelik, R. (2019). Bir dijital pazarlama stratejisi olarak etkileşimli reklamların etkinliği: deneysel bir çalışma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12 (18.Uik Özel Sayısı), 484-506.
• Deloitte, (2021). International tax Italy highlights 2021. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/global/Documents/Tax/dttl-tax-italyhighlights-2021.pdf
• Demirhan, H. (2020). Dijital hizmet vergisinin dünyadaki uygulamaları ve Türkiye ile karşılaştırılmalı analizi. The Journal Of Social Science, 4 (7), 73-86.
• Dijital Hizmet Vergisi Genel Uygulama Tebliği, (2020). https://www.mevzuat.gov.tr
• Ekici, Ş. (2020). B2C elektronik ticarette sanal pazar yerinin hukuki durumu. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5 (8), 207-227.
• Enache, C. (2021). Spain determined to cash in on digital services tax. Tax Foundation. https://taxfoundation.org/spain-digital-services-tax/
• Ersöz, B. ve Özmen, M. (2020). Dijitalleşme ve bilişim teknolojilerinin çalışanlar üzerindeki etkileri. Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11 (42), 170-179.
• European Commission, (2017a). Tallin digital summet. Estonia. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/node/3812/printable/pdf
• European Commission, (2017b). Communication from the commission to the European parliament and the council. Brussels, 1-11.
• Ey, (2020). Italy’s Digital services tax enters into force as of 1 january 2020. https://www.ey.com/en_gl/tax-alerts/ey-italys-digital-services-tax-enters-into-force-as-of-1%C2%A0january-2020
• Fırat, M. (2020). Dijital hizmet vergisi üzerine bir değerlendirme. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1), 28-33.
• Giray, F. (2020). Küresel vergi sisteminin yeni politikası olarak dijitalleşme: AB ve Türkiye’de dijital hizmet vergisi. M.
• Kaya ve E. Öz (Editörler), Bilişim Çağında Vergi Hukuku içinde (s. 1-22), Bursa: Ekin Yayınevi.
• Güngör, M. (2020). Dijital hizmet vergisi. Danıştay Dergisi, 152, 257-294.
• Helander, F. (2010). Mobile display adverstising and consumer privacy. Umea School Of Business, Master Thesis. Student Umea, Sweden.
• HM Treasury, (2018a). Digital service tax. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/752172/DST_web.pdf
• House of Common Library, (2023). Digital service tax. Commons Library Research Briefing, 1-116. https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP 8719/CBP-8719.pdf
• İTO, (2005). İnternet reklamcılığı e-reklam. İstanbul: Bilişim Teknolojileri ve E-ticaret Şubesi.
• Journal Officiel De La République Française, (2019). LOI n 2019-759 du 24 juillet 2019 portant création d'une taxe sur les services numériques et. République Française. https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000038811588/
• Kara, M. C. (2022). Dijital ekonominin vergilendirilmesinde yeni rabıta ve kar tahsisi kuralları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 291-308.
• Karabulut, Ş. (2020). Dijital çağın mali yansımaları: dijital hizmet vergisi. Maliye Dergisi, 178, 263-288.
• Kaya, Ö. M. (2020). Dijital hizmet vergisi ve Türkiye uygulaması. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2), 447-478.
• Kayışkan, D. (2021). Dijital iş modelleri. M. A. Çakırer (Editör), Dijital Pazarlama içinde (s. 1-14), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kılıçer, E. ve Peker, İ. (2021). Dijital ekonomide vergilendirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kpmg, (2022). Taxation of the digitalized economy. 1-154. https://tax.kpmg.us/content/dam/tax/en/pdfs/2022/digitalized-economy-taxation-developments-summary.pdf
• Kurtulmuş, N. (1995). Post-endüstriyel ekonomilerde kitle üretimine bir alternatif: esnek uzmanlaşma. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (40), 161-173.
• Lowry, S. (2019). Digital service taxes (DSTs): policy and economic analysis. Congressional Research Service, 1-31. Muhasebat Genel Müdürlüğü, (2025). 2025 Merkezi Yönetim Konsolide Bütçe İstatistikleri. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/3/2025/02/Merkezi-Yonetim-Butce-Gelirleri-Ay-Ici-Tahsilatlari-Detay2.xls
• Nellen, A. 2012. Internet taxation and principles of good tax policy. Policy and Internet, 4 (1), 1-21.
• OECD, (2011). OECD guide to measuring the information society 2011, OECD Publishing Paris, 1-206.
• OECD, (2015). Addressing the tax challenges of the digital economy – action: 1 2015 final report, OECD/G20 base erosion and profit shifting project, OECD Publishing Paris, 1-285.
• OECD, (2018). Tax challenges arising from digitalisation – interim report 2018, inclusive framework on BEPS, OECD/G20 base erosion and profit shifting project, OECD Publishing Paris, 1-213.
• Oğuz, H. (2014). Elektronik ortamda kişisel verilerin korunması, bazı ülke uygulamaları ve ülkemizdeki durum. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 1 (3), 1-38.
• Oğuz, N. S. ve Yıldız, H. E. (2023). Türkiye’de dijital hizmet vergisinin değerlendirilmesi. Anadolu Economics, 5 (2), 83-97.
• Ormanlı, O. (2012). Dijitalleşme ve Türk sineması. The Turkish Online Journal of Design, Art And Communication, 2 (2), 32-38.
• Pehlivan, O. (2008). Kamu maliyesi. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Spain Official State Gazette, (2020). The tax on certain digital services. https://sede.agenciatributaria.gob.es/static_files/sede/tema/normativa/otros_impuestos/law_4_2020-tax_on_certaın_dıgıtal_servıces.pdf
• Şenyüz, D., Yüce, M. ve Gerçek, A. (2022). Türk vergi sistemi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2022). Elektronik ticaret bilgi sistemi 2021 yılı verileri. https://www.eticaret.gov.tr/dnnqthgzvawtdxraybsaacxtymawm/content/filemanagerdosyalar/2021%20yılı%20e-ticaret%20bülteni.pdf
• Tosuner, M. ve Arıkan, Z. (2016). Vergi usul hukuku. İzmir: Maliye Bölümü Masaüstü Yayıncılık Birimi.
• Wade, M. (2015). Digital business transformation a conceptual framework. Global Center For Digital Business Transformation, 15, 1-15.
• Yavaşlar, F. (2020). Dijital hizmet vergisi. Vergi Sorunları Dergisi, 377, 9-20.
• Yoruldu, M. (2019). Türkiye’de vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesinde meslek mensupları ve bağımsız denetçilerin etkinliği: İzmir ili örneği, İstanbul: Hiper Yayınevi.
• Yoruldu, M. (2020). Dijital vergilendirme ve dijital vergilendirme araçlarının Türkiye açısından incelenmesi. Ş. Karabulut (Editör), Vergi Anlayışı ve Uygulamalarının Biçimsel ve Yapısal Karakterleri: Magna Carta’dan Günümüze Yaşanan Gelişmeler içinde (s.225-239), İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Yoruldu, M. (2023). Türkiye’de dijital hizmet vergisi uygulaması ve vergilemede etkinlik açısından değerlendirilmesi. Vergi Dünyası, 42 (497), 31-45.