Küresel Düzeyde Kamu Sağlık Hizmetlerinin Dönüşümünde Dünya Bankasının Rolü

Year 2025, Issue: 67, 38 - 48, 18.03.2025

Eray Acar

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1627982

Abstract

Özellikle 1980 sonrası süreçte, neoliberal politikalar nedeniyle dünya çapında sağlık sektörü çok önemli düzeyde değişti ve Dünya Bankası da bu dönüşümde önemli bir rol oynayan Uluslararası bir aktör olarak öne çıktı. Neoliberal ideoloji tabanlı kamusal politikalara yönelme, piyasa tabanlı stratejilere odaklanma, hizmetleri özelleştirme ve sağlık sistemlerine daha az hükümet müdahalesi anlamına gelmekteydi. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler sağlık hizmeti sunmanın zorluklarıyla uğraşırken, Dünya Bankası sağladığı finansal yardım ve krediler ile bu değişikliklerin önemli bir destekçisi haline geldi ve ilgili ülkelere yönelik rekabetçi yaklaşımlar, kamu-özel sektör ortaklıkları yoluyla verimliliği ve erişilebilirliği iyileştirmeyi amaçlayan reformların hayata geçirilmesi için itici bir mekanizma görevi üstlendi. Bu çalışmada, neoliberal düşünceler ile Dünya Bankası tarafından yönetilen sağlık reformu çabaları arasındaki ilişki ortaya konulmaya çalışılarak, sağlık hizmetlerinde adalet, hizmet kalitesi ve halk sağlığı bakımından ortaya konan reformların sonuçları üzerindeki etkilere değinilmeye çalışılmıştır. Sağlık alanında yaşanan değişimin perde arkasındaki süreçler inceleyerek, yapılan analiz ile küreselleşmenin ve neoliberal ekonomik politikaların tüm dünyadaki ulusal sağlık sistemleri üzerindeki geniş etkilerini ortaya koymak çalışmanın amaçları arasında yer almaktadır.

Keywords

Neoliberalizm, Dünya Bankası, Reform.

The Role of the World Bank in the Transformation of Public Health Services at the Global Level

Abstract

Especially after 1980, the health sector has changed significantly worldwide due to neoliberal policies and the World Bank has emerged as an international actor that played an important role in this transformation. The orientation towards public policies based on neoliberal ideology meant focusing on market-based strategies, privatizing services and less government intervention in health systems. While underdeveloped and developing countries in particular struggled with the difficulties of providing health services, the World Bank became an important supporter of these changes with the financial assistance and loans it provided and undertook the role of a driving mechanism for the implementation of reforms aimed at improving efficiency and accessibility through competitive approaches and public-private partnerships for the relevant countries. In this study, the relationship between neoliberal ideas and the health reform efforts led by the World Bank was tried to be revealed and the effects on the results of the reforms put forward in terms of justice, service quality and public health in health services were tried to be touched upon. The aim of the study is to examine the processes behind the scenes of the change in the health sector and to reveal the extensive effects of globalization and neoliberal economic policies on national health systems all over the world with the analysis made.

Keywords

Neoliberalism, World Bank, Reform.

References

• Akçay, Ü. ve M. Türkay (2006). Neoliberalizm’den kalkınmacı yaklaşıma: devletin sermaye birikimi sürecindeki yeri üzerine, Ülman, B. ve İ. Akça (der.), İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Prof. Dr. Kemâli Saybaşılı’ya Armağan içinde, Bağlam Yayınları.
• Barros, Rosanna (2012). From lifelong education to lifelong learning. Discussion of some effects of today's neoliberal policies. European journal for Research on the Education and Learning of Adults (3) 2, 119-134.
• Bienefeld, M.& Ruckert, A. (2009) Special ıssue: a decade of poverty reform at the world bank, Labour, Capital & Society, Special Issue, 42, (1)2, 5-31.
• Brown, W. (2015). Undoing the demos: neoliberalism’s stealth revolution, New York: Zone Books.
• Campbell, C., Gaia, E., Hujo, K., vd. (2009). Social policy in mineral-rich countries report of the UNRISD Workshop 24-25 April 2008, Geneva, Italy.
• Candansayar, S. (2009). Taşeron bilim, işçi doktor ve denek yoksul ülkeler. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12(2), 6-10.
• Centurion-Vicencio, M., Karwowski, E.(2018). Financialising the State: Recent developments in fiscal and monetary policy. https://core.ac.uk/download/287581309.pdf (15.12.2024).
• Christiansen, I. (2017). Commodification of healthcare andits consequences. World Review of Political Economy. 8(1), 82-103.
• Danaher, K. (2005). IMF ve dünya bankası’na karşı 10 neden (Çev. B. Doğan). Metis Yayınları.
• Davenport, M.W.S. (1969). Yardım dağılımı ile ilgili iktisadi siyaset , İktisadi gelişme ve dış yardım, İstanbul Üniversitesi Yay., No:1442.
• Ercan, F. (2003). Türkiye’nin kalkınma seçeneklerinin eleştirisi ve alternatif bir çerçeve. Ekonomik Yaklaşım, 14 (49), 263–277.
• Ercan, F. & Biçer, Ö. (2005). İktisat ve kalkınma ekonomisi: kalkınma ideolojisinin sosyalizasyonu olarak kalkınma ders kitaplarının eleştirisi. Ekonomik Yaklaşım, 16, (57), 51–102.
• Haniffa, R., Hudaib, M., Karim, M. Nazri A.., vd. (2015). Personalisation of power, neoliberalism and the production of corruption https://core.ac.uk/download/151161463.pdf (13.12.2024).
• Holloway, J., Zacharakis, J. (2016). The murky waters of neoliberal marketization and commodification on the education of adults in the united states. European journal for Research on the Education and Learning of Adults 7 (2), 223-236.
• Jessop, B. (2002). Liberalism, neoliberalism, and urban governance: A state-theoretical perspective. https://core.ac.uk/download/71877.pdf (15.12.2024)
• John J. Mearsheimer (2019). Bound to fail: the rise and fall of the liberal ınternational order. International Security, 43, (4), 7–50. https://doi.org/10.1162/isec_a_00342.
• Kart, E. (2013). Sağlıkta dönüşüm’ sürecinde performansa dayalı ücretlendirmenin hekimler üzerindeki etkileri. Çalışma ve Toplum, 3, 103-140.
• Leys, C. (2007). Piyasa ile politika arasında sağlık hizmetlerinin konumu. Üstündağ, N., Ağartan, T. ve Yoltar, Ç. (Ed.), Avrupa’da ve türkiye’de sağlık politikaları, İletişim Yayınları.
• Mackintosh, M ve Kovalev, S. (2006). Commercialisation, ınequalityand transition in health care: the polıcy challenges in developıng and transitional countries. Journal of International Development. 18: 387-91.
• Metin B. (2013). Neoliberal yapısal uyum politikalarından dünya bankası’nın yoksulluk sorununa yaklaşımı. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2, 211-234.
• Nunn, A, Price, S. (2004). Managing development: eu and african relations through the evolution of the lomé and cotonou agreements. Historical Materialism, 12(4), 203–230.
• Tengilimoğlu, D.(2012). Sağlık hizmetleri pazarlaması, Siyasal Kitabevi.
• Turancı E., Bulut, S. (2016). Neo-liberalizm ve sağlık hizmetlerinin dönüşümü: özel sağlık sektörünün iletişim politikaları üzerine bir analiz. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 43, 40-63.
• Ünlütürk Ulutaş, Çağla (2011). Proleterleşme ve profesyonelleşme tartışmaları ışığında türkiye’de sağlık emek sürecinin dönüşümü, Nota Bene Yayınları.
• Yalçınkaya, M.H., Çılbant, C. ve Yalçınkaya, N. (2012). Küreselleşme ile yeniden şekillenen ulus devlet anlayışı. International Journal of Economic and Administrative Studies, 4(8), 2-26.
• Yenimahalle-Yaşar, G. (2011). Sağlıkta neoliberal dönüşüm ve eşitsizliklere etkisi, 3. Kent ve Sağlık Sempozyumu Eşitsizlikler Kaçınılmaz Mıdır?, Sempozyum Kitabı, (Ed.) Ekiz Gözler, E., Bursa, Türkiye.
• Wickramasinghe, D. (2015). Getting management accounting off the ground: post-colonial neoliberalism in healthcare budgets. Accounting and Business Research, 45(3), 323-355.
• Marois, T. (2013). State-owned banks and development: dispelling mainstream myths. Occasional Paper No. 21 https://core.ac.uk/download/19090631.pdf (16.12.2024).
• http://ehis.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=bf50e069-687c-4c2d-a294-b2bfc9baa671%40sessionmgr110&vid=1&hid=124, (12.12.2024).