ULUSALDAN YERELE SİVİL TOPLUM: VAN İLİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2025, Issue: Van Gölü Havzası Özel Sayısı, 526 - 537, 30.10.2025

Şaban Öztürk

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1678771

Abstract

Sivil topluma dair beklentilerin belki de en yüksek olduğu dönemlerden birini yaşamaktayız. Bunun temel sebepleri arasında küresel sorunların artması, demokratikleşmeye dair beklentiler, toplumlararası etkileşimin hızla gelişmesi ve küresel siyasette meydana gelen değişimler sayılabilir. Beklentilerin sadece toplumlar düzeyinde değil aynı zamanda hala uluslararası siyasetin önemli belirleyicisi konumunda olan devletler düzeyinde de olduğu kabul edilebilir. Ancak son dönemlerde küreselleşmenin tersinden bir yansıması olarak da yorumlanabilecek şekilde yani yerelleşmenin de etkisiyle sivil toplum anlayışının yerel düzlemde görünür olması dikkatleri çekmektedir.
Bilindiği üzere küreselleşme, bir taraftan var olan sorunların devam ettiği öte yandan yeni bir takım sorunları da beraberinde getirdiği bir süreç olarak da görülmektedir. Örneğin dünyada gelir eşitsizliğine dayalı sorunlar artarak devam ederken, yeni sosyal sorunların ortaya çıkması ve özellikle az gelişmiş ülkelerde yaşanan sosyo-ekonomik krizler küreselleşme sürecinin etkileri olarak kabul edilebilir. Gerek devam eden gerekse yeni ortaya çıkan sorunlar bağlamında hem ulusal hem de uluslararası siyasetin eksik bıraktığı alanlarda sivil toplum kuruluşlarından çözüm beklendiği bir sır değildir.
Türkiye’de sivil toplum anlayışının gelişiminde ulusal düzeyde olduğu kadar yereldeki gelişmelerin de etkisinden bahsedilebilir. Van ilinin bulunduğu coğrafi konum, sınırda yer alması, almış olduğu göçler ve komşu illerden farklı olarak büyükşehir statüsü sivil toplum bakımından farklı değerlendirilebileceğini göstermektedir. İç göçlere ek olarak sınır ili olmasından kaynaklı dış göçlerin de yaşandığı Van’da sivil toplum anlayışına bağlı olarak sivil toplum kuruluşlarının sayısı komşu illere nazaran daha fazladır. Ancak bu durumun demokratikleşmeye ne kadar katkı sunduğu tartışılmaktadır.

Keywords

Sivil Toplum , Demokratikleşme , Yerel Yönetimler

CIVIL SOCIETY FROM NATIONAL TO LOCAL: AN EVALUATION ON VAN PROVINCE

Abstract

We are living through one of the periods when expectations regarding civil society are perhaps the highest. The main reasons for this include the increase in global problems, expectations regarding democratization, the rapid development of interaction between societies, and changes in global politics. It can be accepted that expectations are not only at the level of societies but also at the level of states, which are still important determinants of international politics. However, in recent times, it has been remarkable that the concept of civil society has become visible at the local level, which can also be interpreted as a reverse reflection of globalization, namely, with the effect of localization.
As is known, globalization is seen as a process in which existing problems continue on the one hand and new problems are brought about on the other. For example, while problems based on income inequality continue to increase in the world, the emergence of new social problems and socio-economic crises, especially in underdeveloped countries, can be considered as the effects of the globalization process. It is no secret that civil society organizations are expected to provide solutions in areas left incomplete by both national and international politics in the context of ongoing and newly emerging problems.
It can be mentioned that the development of the concept of civil society in Turkey has been influenced not only by national but also by local developments. The geographical location of Van province, its location on the border, the migration it has received and its status as a metropolitan city, unlike neighboring provinces, show that it can be evaluated differently in terms of civil society. In Van, where external migration occurs due to being a border province in addition to internal migration, the number of civil society organizations is higher than in neighboring provinces due to the understanding of civil society. However, it is debatable how much this situation contributes to democratization.

Keywords

Civil society , democratization , local governments

References

• Aslan, S. (2010), “Sivil Toplum: Kavramsal Değişim ve Dönüşüm”, Elektronik sosyal Bilimler Dergisi, C.: 9 Sayı:33, Sh.:188-212, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70208, Erişim Tarihi: 22.02.2025.
• Barry, N. (2005), Klasik Liberalizm ve Sivil Toplum, Sivil Toplum ve Demokrasi L. Sunar (Ed.) içinde, Sh. 55-60, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Bekiroğlu, H. (2021), Sivil Toplum ve Siyaset , Stk - Siyaset İlişkisi | Halit Bekiroğlu İle Sivil Toplum, https://www.ilkeanaliz.net/2021/10/30/sivil-toplum-ve-siyaset/
• Çaha, Ö. (1994). Osmanlı’da Sivil Toplum. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(03). https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001730
• Çaha, Ö., Çaylak, A. ve Tutar, H. (2013), TRA2 Bölgesi Sivil Toplum Kuruluşları Profili Araştırması,Ankara. https://www.serka.gov.tr/store/file/common/55ba930f4b08681a4f8f5ad8b315b743.pdf
• Doğu Anadolu Kalkaınma Ajansı (DAKA), Van İli sosyal Analiz Raporu, 2016. https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/Van%20Sosyal%20Yap%C4%B1%20Analiz%20Raporu.pdf, Erişim Tarihi: 15.03.2025.
• Doğan, İ. (2015), Sivil Toplum Anlayışı ve Siyasal Sistemler, Astana Yayınları, Ankara.
• Ekobülten, Van Ticaret ve Sanayi Odası (VATSO) Bülteni, Bahar Kalkanına Destek Başlıklı Haberi, https://www.vantso.org.tr/u/files/MartNisanSayisi-14KUO58_7181.pdf, 13.04.2025.
• Göka, E. (2005). “Türkiye’de Devlet Nerede Başlıyor, Sivil toplum Nerede Bitiyor Belli Değil”, Sivil Toplumu Konuşmak L. Sunar (Haz.) içinde, Sh. 85-99, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Göle, N., (1998), İstanbul to Hong Kong: Notes on non-Western Modernities, New Perspectives Quarterly, 15 (2), Sh.: 40-44.
• https://www.academia.edu/105227711/Global_expectations_Local_experiences_Non_western_modernities, Erişim Tarihi: 05,04.2025.
• Göz, M.M. (2022), “Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşlarının Karşılaştığı Engeller”, Turkish Business Journal Cilt: 3 Sayı: 5, Sh.: 44 – 56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tbj/issue/71005/1103459
• Hunter, A., Milofsky, C. (2007). Pragmatic Liberalism Constructing a Civil Society, Palgrave Macmillan, New York. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, https://www.siviltoplum.gov.tr/illere-ve-faaliyet-alanlarina-gore-dernekler#, Erişim Tarihi:01.02.2025.
• Kutlu, Ö., Kahraman, S. & Dinçer, S. (2021), “Demokratik Kamu Politikalarına Sivil Toplum Katkısı: Konya STK Platformu Örneği”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, C.:28, Sayı: 1, Sh.: 139-167.
• Korkmaz, A. (2022). STK’lar ve Etkili İletişim STK’lar İçin Stratejik İletişim Önerileri, İksad Yayınevi, Ankara. https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2022/12/STKLAR-ve-ETKILI-ILETISIM.pdf, Erişim Tarihi: 18.03.2025.
• Koyuncu, B., Karakılçık, Y. (2018). “Van Gölü Havzasının Yönetiminden Sorumlu Olan Paydaşlar” Uluslararası İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi 4(2) 2018, Sh.: 21-36.
• Layton, R. (2006), Order and Anarchy Civil Society, Social Disorder and War, Cambridge University Press, New York.
• Lungren, A. (1998), “Demokrasi Destekleyici Olarak Avrupa Birliği”, Sivil Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası E. Özdalga, S. Persson (Ed.) içinde, Sh. 122-132, Çev.: A. Fethi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Özbudun, E. (1998). “Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokratik Konsolidasyon”, Sivil Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası E.Özdalga, S. Persson (Ed.) içinde, Sh. 112-121, Çev.: A. Fethi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Roy, A.V. (2004). The Global Legitimacy Game Civil Society, Globalization, and Protest, PALGRAVE MACMILLAN, New York.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://cip.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 15.04.2025.
• Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV), https://tusev.org.tr/wp-content/uploads/2024/06/Van-Depremi-ve-STKlar- Vaka-Analizi-1.pdf, Erişim Tarihi: 25.03.2025.
• Türköz, A, Uyanusta, N, Civelek, M.A., Ergin, B. (2023), “Cumhuriyetin İlk Yüzyılında Sivil Toplum”, Türk İdare Dergisi Ekim Özel Sayı, Sh.: 681-717.
• Van'daki STK'lardan Ortak Açıklama Başlıklı Haber, https://van1.ebs.org.tr/haber/vandaki-stklardan-ortak-aciklama/33213, Erişim Tarihi: 22.03.2025.
• Yıldırım, İ. (2004), Demokrasi Sivil toplum Kuruluşları ve Yönetişim, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Zihnioğlu, Ö. (2023), “Sivil Toplum Diyaloğu ve Sivil Toplum Destek Programları Değerlendirme Raporu”, https://siviltoplumsektoru.ab.gov.tr/wp-content/uploads/2024/07/design_RaporFinal_-TR.pdf, Erişim Tarihi: 09.01.2025.
• https://www.vantso.org.tr/haberler/1734/vanda-stklardan-tarihi-adim, Erişim Tarihi: 14.04.2025.
• https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teror-saldirilarina-karsi-vanda-tepki-yuruyusu/631292, Erişim Tarihi: 27.08.2025.
• https://www.sehrivangazetesi.com/van-sivil-dayanisma-inisiyatifi-istanbul-sozlesmesi-feshedilsin, Erişim Tarihi: 27.08.2025.
• https://www.sivilsayfalar.org/2021/10/06/vanda-sivil-toplum-ohal-ve-pandemi-stklari-olumsuz-etkiledi/ Erişim Tarihi: 22.03.2025.
• https://www.konyastk.org/, Erişim Tarihi:28.08.2025.
• https://milliiradeplatformu.com/uyeler, Erişim Tarihi:28.08.2025.
• https://www.astp.tr/, Erişim Tarihi:28.08.2025.
• https://x.com/sdi_van; Erişim Tarihi: 29.08.2025.
• https://www.bolgegazetesivan.com/van-sdi-filistin-icin-kalici-adimlar-atilmali; Erişim Tarihi: 29.08.2025
• https://www.vanpostasigazetesi.com/haber/van_sdiden_filistine_destek_siyonizme_lanet_mitingi-302024.html, Erişim Tarihi: 29.08.2025.
• https://www.iha.com.tr/van-haberleri/vanda-israilin-gazzedeki-hastaneye-saldirisi-protesto-edildi-38654346, Erişim Tarihi: 29.08.2025.