Tourism Planning in the Van Lake Basin Shores within the Framework of Use and Protection Balance: Policy, Planning and Management

Year 2025, Issue: Van Gölü Havzası Özel Sayısı, 431 - 456, 30.10.2025

Emine Cihangir , Emre Karaduman , Mehmet Şeremet

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1678836

Abstract

This study examines the interaction between tourism, environmental conservation, and sustainable development in the Van Lake Basin, located in Turkey’s Eastern Anatolia Region. In this context, the study jointly evaluates the basin’s physical–ecological characteristics, existing protection statuses, and the spatial distribution of tourism pressure, discussing how the conservation–use balance is reflected on the ground and identifying priority areas for planning and management. The region, which hosts outstanding natural and cultural assets, faces environmental impacts arising from increasing tourism activities. Recent literature points to the necessity of developing a sustainable tourism model by establishing a conservation–use balance. The findings indicate that use conflicts intensify at specific locations such as the Van Castle–Tuşba–İpekyolu urban growth axis, the Ahlat–Adilcevaz shoreline, and the Gevaş–Edremit coasts; interactions between agriculture–tourism, settlement–ecosystem, and coastal recreation and nature-based activities become more pronounced. Accordingly, the study brings together literature review with spatial/functional and status analyses to address elements such as ecological infrastructure integrity, wetland regimes, habitat sensitivities, visitor/access management and carrying capacity. In conclusion, the study proposes an adaptive tourism management approach that centers on the conservation of natural resources, includes local communities in decision-making processes, and incorporates monitoring–feedback cycles.

Keywords

Van Lake Basin , Protection-use balance , Tourism planning

Van Gölü Havzası Kıyılarında Kullanım ve Koruma Dengesi Çerçevesinde Turizm Planlaması: Politika, Planlama ve Yönetim

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Van Gölü Havzası’nda turizm, çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma arasındaki etkileşimi ele almaktadır. Bu kapsamda çalışma, havzanın fiziksel–ekolojik özelliklerini, mevcut koruma statülerini ve turizm baskısının mekânsal dağılımını birlikte değerlendirerek koruma–kullanım dengesinin sahaya yansımasını tartışmakta; planlama ve yönetim açısından öncelik alanlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Eşsiz doğal ve kültürel değerlere sahip bu bölge, artan turizm faaliyetlerinin çevresel etkileriyle karşı karşıyadır. Literatürde yer alan güncel araştırmalar, koruma–kullanım dengesi kurularak sürdürülebilir bir turizm modelinin geliştirilmesi gereğine işaret etmektedir. Bulgular, Van Kalesi–Tuşba–İpekyolu kentsel büyüme aksı, Ahlat–Adilcevaz kıyı bandı ve Gevaş–Edremit sahilleri gibi noktalarda kullanım çakışmalarının yoğunlaştığını; tarım–turizm, yerleşim–ekosistem ve kıyı rekreasyonu ile doğa temelli faaliyetler arasındaki etkileşimlerin belirginleştiğini göstermektedir. Bu çerçevede çalışma, literatür taraması ile mekânsal/işlevsel ve statü analizlerini bir araya getirerek ekolojik altyapı bütünlüğü, sulak alan rejimi, habitat duyarlılıkları, ziyaretçi/erişim yönetimi ve taşıma kapasitesi gibi unsurları birlikte ele almaktadır. Sonuç olarak çalışma, doğal kaynakların korunmasını merkeze alan, yerel toplulukları sürece dahil eden ve izleme–geri besleme adımlarını içeren uyarlanabilir bir turizm yönetimi yaklaşımını önermektedir.

Keywords

Van Gölü Havzası , Koruma kullanım dengesi , Turizm planlaması

Ethical Statement

Etik Kurul Kararı gerekmemektedir.

Supporting Institution

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Thanks

Yazarlar, araştırmanın yürütülmesinde bilgi ve belge sağlayan kurum ve kuruluşlara teşekkürü bir borç bilir.

References

• Anderson, D., Bissett, T., Yerka, S., Wells, J., Kansa, E., Kansa, S., … & White, D. (2017). Sea-level rise and archaeological site destruction: An example from the southeastern United States using DINAA (Digital Index of North American Archaeology). PLOS One, 12(11), e0188142. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0188142
• Bal, Ş. (2019). “Bütünleşik Miras” alanları için yönetim modeli önerisi: Troya Tarihi Milli Parkı örneği (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Banjac, N., Maksimović, R., Dragaš, K., & Ivetić, J. (2019). Monitoring and assessment of protected areas’ management capacities in the Republic of Serbia. Sustainability, 11(3), 666. https://doi.org/10.3390/su11030666
• Cihangir, E., & Şeremet, M. (2020). Van’ın Edremit ilçesinde turizmin gelişimi: Rezilyans ve değişim. Türk Coğrafya Dergisi, 74, 47-59. https://doi.org/10.17211/tcd.657017
• Cihangir, E., & Şeremet, M. (2020). Van. İçinde N. Kozak (Ed.), Online Türkiye turizm ansiklopedisi. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/van
• Cipolla, C., Quinn, J., & Levy, J. (2018). Theory in collaborative indigenous archaeology: Insights from Mohegan. American Antiquity, 84(1), 127-142. https://doi.org/10.1017/aaq.2018.69
• DAKA. (2024). TRB2 Bölge Planı (2024–2028) [Rapor]. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/trb2_2024_2028_bp.pdf?u=1
• DAKA. (2025). Resmî web sitesi. Van: Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. https://www.daka.org.tr
• DeFries, R., Hansen, A., Turner, B., Reid, R., & Liu, J. (2007). Land use change around protected areas: Management to balance human needs and ecological function. Ecological Applications, 17(4), 1031-1038. https://doi.org/10.1890/05-1111
• Demirkuş, N., Koyuncu, M., & Gül, M. (2018). Endemic plants of Lake Van basin. Anatolian Journal of Botany, 2(2), 70-83. https://doi.org/10.30616/ajb.401062
• Demas, M. (2002). Annotated bibliography on protective shelters for archaeological sites. Conservation and Management of Archaeological Sites, 5(1-2), 91-105.
• Deniz Temiz Derneği (TURMEPA). (2025). Resmî web sitesi. İstanbul. https://www.turmepa.org.tr
• Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ). (2025). Resmî web sitesi. Ankara. https://www.dsi.gov.tr
• Dudley, N. (Ed.). (2008). Guidelines for applying protected area management categories.
• Dudley, N., Parrish, J. D., Redford, K. H., & Stolton, S. (2010). The revised IUCN protected area management categories: The debate and ways forward. Oryx, 44(4), 485-490.
• Feilden, B. M., & Jokilehto, J. (1998). Management guidelines for world cultural heritage sites. Historic Cities: Issues in Urban Conservation, 8, 425.
• Geldmann, J., Joppa, L., & Burgess, N. (2014). Mapping change in human pressure globally on land and within protected areas. Conservation Biology, 28(6), 1604-1616. https://doi.org/10.1111/cobi.12332
• Gordon, J., Crofts, R., Dı́az-Martı́nez, E., & Woo, K. (2017). Enhancing the role of geoconservation in protected area management and nature conservation. Geoheritage, 10(2), 191-203. https://doi.org/10.1007/s12371-017-0240-5
• Heck, N., Goldberg, L., Andradi‐Brown, D., Campbell, A., Narayan, S., Ahmadia, G., … & Lagomasino, D. (2024). Global drivers of mangrove loss in protected areas. Conservation Biology, 38(6). https://doi.org/10.1111/cobi.14293
• Higgins, J., Zablocki, J., Newsock, A., Krolopp, A., Tabas, P., & Salama, M. (2021). Durable freshwater protection: A framework for establishing and maintaining long-term protection for freshwater ecosystems and the values they sustain. Sustainability, 13(4), 1950. https://doi.org/10.3390/su13041950
• Karaduman, E., & Yılmaz, İ. (2024). Turizm paydaşları perspektifinden destinasyon rekabetçiliği analizi. Journal of Tourism Research Institute, 5(1), 55-73.
• Leung, Y. F., Spenceley, A., Hvenegaard, G., Buckley, R., & Groves, C. (2018). Tourism and visitor management in protected areas: Guidelines for sustainability (Vol. 27). Gland, Switzerland: IUCN.
• Li, Y., Zhao, Q., & Zhong, C. (2022). GIS and urban data science. Annals of GIS, 28(2), 89-92.
• Maksin, M., Milijić, S., Krunić, N., & Ristić, V. (2014). Spatial and sectoral planning support to sustainable territorial and tourism development of protected mountain areas in Serbia. Spatium, 32, 15-21.
• Marra, A., Rainieri, C., & Fabbrocino, G. (2022). On the role of historical research in the structural condition assessment of heritage structures. In Handbook of Cultural Heritage Analysis (pp. 1701-1722). Cham: Springer International Publishing.
• Meydan, A., Akkol, S., & Doğan, O. (2022). Implications from the meteorological data effects on water level fluctuations of the Lake Van (Eastern Anatolia/Türkiye). Marine Science and Technology Bulletin, 11(3), 299-308. https://doi.org/10.33714/masteb.1125161
• Muñoz, L., & Hausner, V. (2013). What do the IUCN categories really protect? A case study of the alpine regions in Spain. Sustainability, 5(6), 2367-2388. https://doi.org/10.3390/su5062367
• Nakhaei, M., & Correia, M. (2020). Water-risk management in Tchogha Zanbil World Heritage Site in Iran, with a focus on the ancient management system. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 44, 683-690.
• Ockendon, N., Thomas, D. H., Cortina, J., Adams, W. M., Aykroyd, T., Barov, B., ... & Sutherland, W. J. (2018). One hundred priority questions for landscape restoration in Europe. Biological Conservation, 221, 198-208.
• Özcan, K., & Bal, Ş. (2025). Bütünleşik miras alanları için yönetim modeli önerisi: Troya Tarihi Milli Parkı örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 87, 115-123.
• Öztürk, R. B., & Çahantimur, A. (2023). The contribution of archaeoparks to cultural heritage awareness: The case of Bursa Hisar. Journal of Awareness, 8(4), 371-380.
• Parcak, S., Gathings, D., Childs, C., Mumford, G., & Cline, E. (2016). Satellite evidence of archaeological site looting in Egypt: 2002–2013. Antiquity, 90(349), 188-205. https://doi.org/10.15184/aqy.2016.1
• Roosevelt, C., Cobb, P., Moss, E., Olson, B., & Ünlüsoy, S. (2015). Excavation is destruction digitization: Advances in archaeological practice. Journal of Field Archaeology, 40(3), 325-346. https://doi.org/10.1179/2042458215y.0000000004
• Šabić, D., Vujadinović, S., Stojković, S., & Djurdjić, S. (2018). Urban development consequences on the wetland ecosystems transformations—case study: Pančevački Rit, Serbia. Contemporary Problems of Ecology, 11(2), 227-238.
• Saricaoğlu, T. (2021). Arkeolojik miras Bilgi Yönetimi: HBİM Erythrai (Ildir) örneği (Doctoral dissertation, Dokuz Eylul Universitesi (Turkey)).
• Şeremet, M., Cihangir, E., & Karaduman, E. (2022). (Non) Branding Cities and (De) Institutionalization Perspectives: A Case Study of Van, Turkey. Journal of Geography, (45), 111-124.
• Şeremet, M., Cihangir, E., & Cihangir-Çamur, K. (2023). An evaluation of Turkey's nature-based tourism agenda: policy, planning, and management. In The Routledge Handbook of Nature Based Tourism Development (pp. 519-542). Routledge.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2021). Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı ve Uygulama Programı İzleme Raporu [Rapor]. Ankara: ÇŞİDB.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2025). Resmî web sitesi. Ankara. https://csb.gov.tr
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2025). Resmî web sitesi. Ankara. https://www.ktb.gov.tr
• T.C. Resmî Gazete. (1982, Mart 16). Turizmi Teşvik Kanunu (Kanun No: 2634). (Sayı: 17635). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/1982/03/19820316-17635.htm
• T.C. Resmî Gazete. (1983, Ağustos 11). Çevre Kanunu (Kanun No: 2872). (Sayı: 18132). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2872.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (1983, Temmuz 23). Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Kanun No: 2863). (Sayı: 18113). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2863.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (1991, Eylül 20). Turizm Merkezi İlanı. (Sayı: 20997). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20997.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (1994, Mayıs 17). Ramsar Sözleşmesi. (Sayı: 21937). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21937.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (2003, Kasım 3). Turizm Merkezleri Yönetmeliği. (Sayı: 25278). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/11/20031103.htm#3
• T.C. Resmî Gazete. (2003, Temmuz 11). Kara Avcılığı Kanunu (Kanun No: 4915). (Sayı: 25165). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4915.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (2004, Mayıs 15). Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin Belirlenmesine ve İlanına İlişkin Yönetmelik (2004/7253 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı). (Sayı: 25463). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20047253&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5
• T.C. Resmî Gazete. (2005, Mayıs 17). Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği. (Sayı: 25818). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/05/20050517-2.htm
• T.C. Resmî Gazete. (2012, Nisan 19). Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Bölge Kurulları Yönetmeliği. (Sayı: 28269). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120419-7.htm
• T.C. Resmî Gazete. (2022, Temmuz 30). Van Gölü Potansiyel Doğal Sit Alanı. (Sayı: 31908). https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2022/07/20220730-4-11.pdf
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü. (2025). Resmî web sitesi. Ankara. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP
• Trišić, I., Privitera, D., Štetić, S., Genov, G., & Stanić Jovanović, S. (2022). Sustainable tourism in protected area—A case of Fruška Gora National Park, Vojvodina (northern Serbia). Sustainability, 14(21), 14548.
• TÜRÇEV. (2025). Mavi Bayrak Programı. Ankara: Türkiye Çevre Eğitim Vakfı. https://mavibayrak.org.tr
• UNESCO. (1972). Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage. Paris: UNESCO. https://whc.unesco.org/en/conventiontext
• Van Gölü Havza Koruma İzleme Raporu, (2021).
• Van Gölü Aktivistleri Derneği. (2025). Resmî web sitesi. Van. https://vangoluaktivistleri.org
• Van Valiliği & Van Büyükşehir Belediyesi. (2023, Aralık). 2023–2027 Van Turizm Master Planı (Yayın No. 24) [Rapor]. Van Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı. ISBN: 978-625-99882-3-8
• Wick, L., Lemcke, G., & Sturm, M. (2003). Evidence of Lateglacial and Holocene climatic change and human impact in Eastern Anatolia: High-resolution pollen, charcoal, isotopic and geochemical records from the laminated sediments of Lake Van, Turkey. The Holocene, 13(5), 665-675. https://doi.org/10.1191/0959683603hl653rp
• Worboys, G. L., Lockwood, M., Kothari, A., Feary, S., & Pulsford, I. (Eds.). (2015). Protected area governance and management. Anu Press.
• Yaman, M., İnce, M., Erel, E., Cengiz, E., Bal, T., Çalışkan, Ç., … & Kılıçel, F. (2011). Distribution study of U, V, Mo, and Zr in different sites of Lakes Van and Hazar, river and seawater samples by ICP‐MS. Clean - Soil Air Water, 39(6), 530-536. https://doi.org/10.1002/clen.201000526
• Yu-Fai L., Anna S., Glen H., & Ralf B. (eds.) (2018). Tourism and visitor management in protected areas: Guidelines for sustainability. Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 27, Gland, Switzerland: IUCN. xii + 120 pp.
• Zorlu, K., & Yılmaz, A. (2020). Determination of strategies of ecotourism in protected areas with SWOT-AHP method: The case of Aksaray–Ihlara special environmental protection zone (SEPZ). Journal of Geography, (40), 247-257.