Gelişimi ve Değişimi Açısından Bilecik İlinin Nüfus Özellikleri ve İlçeler Düzeyinde Mekânsal Analizi

Year 2025, Issue: 69, 29 - 50, 01.10.2025

Zafer Başkaya

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1571087

Abstract

Bilecik ilinde geçmişten günümüze nüfus artışı ve nüfusun çeşitli özelliklerinde değişimler meydana gelmiştir. Nüfusun artışında ve değişiminde birçok etken bulunmaktadır. Zamanla Bilecik ili sınır değişiklikleri ve çeşitli nedenlerle nüfus artışı ya da değişimi nüfus yoğunluklarının değişiminde etkili olmuştur. Geçmişten günümüze ulaşım hizmetleri, ticaret faaliyetleri ve sanayi yatırımlarının artmasına bağlı olarak Bilecik iline yönelik ya da Bilecik ilinden göç hareketleri yaşanmıştır. 1927’te 113.660 olan Bilecik ili nüfusu 2023’te 228.058’e ulaşmıştır. Bu çalışmada Bilecik ilinin 1927’den 2023’e kadar olan süreçte nüfusunda meydana gelen değişimler nüfus coğrafyası bağlamında ele alınmıştır. Bu bağlamda Bilecik ili nüfusunun sayımı dönemleri itibariyle gelişimi, artış hızı, nüfus yoğunlukları, kır-kent nüfus oranları, nüfusun cinsiyet yapısı ve cinsiyet oranları değişimi, ortalama hane halkı büyüklüğü ve medyan yaş gibi nüfus özellikleri Türkiye’nin nüfus özellikleri ile karşılaştırılarak incelenmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca nüfus ve nüfus yoğunlukları, kır ve kent nüfusu, cinsiyet yapısı ve cinsiyet oranları, yaş bağımlılık oranları, ortalama hane halkı büyüklüğü, kaba doğum ve kaba ölüm hızları gibi özellikler erişilebilen verilere göre ilçeler düzeyinde karşılaştırılarak değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan çalışmada Bilecik ili nüfus özelliklerinin detaylı olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi neticesinde önemli sonuçlar ortaya çıkarıldığından gelecekte yapılacak benzer çalışmalara yön vermesi açısından büyük öneme sahiptir.

Keywords

Bilecik ili , Nüfus Özellikleri , Nüfusun Gelişimi ve Değişimi

Population Characteristics of Bilecik Province in Terms of Development and Change and Spatial Analysis at District Level

Abstract

In Bilecik province, population growth and changes in various characteristics of the population have occurred from past to present. In time, border changes in Bilecik province and population increase or change for various reasons have been effective in changing population densities. From past to present, there have been migration movements to Bilecik province or from Bilecik province due to the increase in transportation services, trade activities and industrial investments. The population of Bilecik province, which was 113,660 in 1927, reached 228,058 in 2023. In this study, the changes in the population of Bilecik province between 1927 and 2023 are discussed in the context of population geography. In this context, population characteristics such as the development of the population of Bilecik province according to census periods, growth rate, population densities, rural-urban population ratios, gender structure of the population and change in gender ratios, average household size and median age were examined and evaluated by comparing them with the population characteristics of Turkey. In addition, characteristics such as population and population densities, rural and urban population, gender structure and gender ratios, age dependency ratios, average household size, crude birth and crude death rates were compared and evaluated at the district level according to accessible data. The study carried out is of great importance in terms of guiding similar studies to be conducted in the future, as important results were revealed as a result of detailed examination and evaluation of the population characteristics of Bilecik province.

Keywords

Bilecik province , Population characteristics , Development and change of population

References

• Akbaş, Y. (2020). Türkiye’nin nüfus coğrafyası. Türkiye beşeri ve ekonomik coğrafyası (3. baskı) içinde bölüm (s. 1-59). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Akkayan, T. (1979). Göç ve Değişme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 2573.
• Atalay, İ. (2001). Genel beşeri ve ekonomik coğrafya. (3. Baskı). İzmir: Meta Basım.
• Ayhan, F. (2020). Afyonkarahisar’ın nüfus coğrafyası özellikleri, Journal of Awareness, 5 (3), 401-426. https://doi.org/10.26809/joa.5.030
• Ayhan, F. ve Yazıcı, H. (2023). İzmir ili nüfusunun gelişimi ve değişimine dair demografik analiz çalışması. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7 (2), 273-290. https://doi.org/10.46452/baksoder.1392186
• Başel, H. (2007). Türkiye’de nüfus hareketlerinin ve iç göçün nedenleri. Journal of Social Policy Conferences, (53), 515-542.
• Başıbüyük, A. (2005). Doğu Anadolu Bölgesinde ortalama hane halkı büyüklüklerinin dağılışı, Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (13), 273-290.
• Başıbüyük, A. (2008). Nüfus coğrafyası. Genel coğrafya (2. baskı) içinde bölüm (s. 203-216). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bekdemir, Ü. (2010). Türkiye’nin nüfusu. Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği (2. baskı) içinde bölüm (s.155-187). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bilecik Valiliği. (2006). 21. yüzyılın sanayi ve yatırım kenti Bilecik. Bilecik Valiliği Yayınları. Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1929). 1927 Umumi nüfus tahriri Fasikül I (Mufassal Neticeler). Yayın No:7. Ankara.
• Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü. (1936). 1935 Genel Nüfus Sayımı Bilecik Vilayeti (Katî ve mufassal neticeler). Yayın No:75, Cilt:9. Ankara.
• Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1941). 1940 Genel nüfus sayımı ((vilâyetler, kazalar, nahiyeler ve köyler itibariyle nüfus ve yüzey ölçü). Ankara.
• Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1950). 1945 Genel nüfus sayımı (Türkiye nüfusu). Yayın No: 286. Ankara.
• Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü.(1954). 1950 Umumî nüfus sayımı (vilâyet, kaza, nahiye ve köyler itibariyle nüfus). Yayın No: 359. Ankara.
• Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1961). 1955 Genel nüfus sayımı (vilâyet, kaza, nahiye ve köyler itibariyle nüfus). Yayın No: 412. Ankara.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE). (1963). 1960 Genel nüfus sayımı (il, ilçe, bucak ve köyler itibariyle nüfus). Yayın No: 444. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (1969). 1965 Genel nüfus sayımı (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 568. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (Tarih yok). 1970 Genel nüfus sayımı Bilecik (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 690. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (1978). 1975 Genel nüfus sayımı Bilecik (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 843. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (1987). 1985 Genel nüfus sayımı Bilecik (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 1237. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (1993). 1990 Genel nüfus sayımı Bilecik (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 1578. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (2001). 2000 Genel nüfus sayımı Bilecik (Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri). Yayın No: 2485. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• DİE. (2003). 2000 Genel nüfus sayımı Türkiye. Yayın No: 2759. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. Doğanay, H. ve Orhan, F. (2016). Türkiye beşeri coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Güngördü, E. (2011). Türkiye’nin beşeri ve ekonomik coğrafyası. (5. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Bilecik İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2024). Coğrafya. Erişim adresi: https://bilecik.ktb.gov.tr/TR-69065/cografya.html
• Mutluer, M. (2003). Uluslararası göçler ve Türkiye. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Özgür, E. M. (1990). Bilecik Coğrafyası. Basılmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özgür, E. M. (2001). Türkiye coğrafyası. Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık.
• Sertkaya Doğan, Ö. (2018). Nüfus Coğrafyası. Beşeri ve ekonomik coğrafya (1. baskı) içinde bölüm (s. 27-55). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Şahin, S. (2010). Geçmiş günümüz ve gelecekte nüfus gerçeği. Ankara: Gazi Kitabevi Yayını.
• Şahin, S. (2014). Türkiye beşeri coğrafyası. Türkiye beşeri ve ekonomik coğrafyası (5. baskı) içinde bölüm. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Şahin, C., Doğanay, H. ve Özcan, N. A. (2006). Türkiye coğrafyası. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tanoğlu, A. (1966). Nüfus ve yerleşme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1183. Baha Matbaası.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2005). Genel Nüfus Sayımı 2000 Göç İstatistikleri. Yayın No: 2976. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• TÜİK. (2023). 100 yılın göstergeleri. Yayın No:4710. Ankara. ISBN No: 978-625-8368-49-9
• TÜİK. (2024a). Nüfus Demografi. Haber Bülteni Sayı:49684. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023 (Yaş Bağımlılık Oranı-Tanımlar). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• TÜİK. (2024b). Nüfus Demografi. Haber Bülteni Sayı: 49684. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023 (İllere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü-Tanımlar). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• TÜİK. (2024c). Nüfus ve Demografi. Haber Bülteni Sayı:49684. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023 (İllere ve Cinsiyete göre Ortanca Yaş-Tanımlar). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• TÜİK. (2024d). Nüfus ve Demografi. Haber Bülteni Sayı:53709. Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2023 (Temel Doğurganlık ve Ölümlülük Göstergeleri). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2023-53709
• TÜİK. (2024e). Nüfus ve Demografi. Göç İstatistikleri Veri Tabanları (Bilecik ili 2008-2023 göç istatistikleri). Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• TÜİK. (2024f). Nüfus ve Demografi. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri tabanları. (Bilecik ili ve Türkiye’nin nüfus istatistikleri). Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• TÜİK. (2024g). Nüfus İstatistikleri Portalı (Nüfus Artış Hızı) Erişim adresi: https://nip.tuik.gov.tr/?value=NufusArtisHizi
• TÜİK. (2024h). Nüfus ve Demografi. Haber Bülteni Sayı:49684 (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• TÜİK. (2024i). Nüfus ve Demografi. Hayati İstatistikler Veri tabanları. (Bilecik ilinin hayati istatistikleri). Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2011). Beşeri coğrafya: İnsan-kültür-mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.