Adıyaman’da Eğimli Akarsu Seki Topraklarının Sürdürülebilir Kullanımı için Öneriler

Year 2017, Volume: 27 Issue: 1, 139 - 150, 31.03.2017

Ahmet Çelik , Erhan Akça

https://doi.org/10.29133/yyutbd.305112

Cited By: 8

Abstract

Toprak
özelliklerinin ayrıntılı tanımlanması sürdürülebilir arazi yönetiminin
temelidir. Tarımsal açıdan yüksek üretim potansiyeli olan Adıyaman Bölgesi
toprak etüdleri 1990’lı yılların sonunda Kahta, Keysun ve Samsat ovalarında
yapılan çalışmaları ile sınırlıdır. Özellikle eğimli arazisi yaygın bölgede bu
arazilere ait çalışma sayısı oldukça azdır. Bu amaçla 2012 yılından sonra Adıyaman-Kahta
Meslek Yüksekokulu uygulama alanı olarak kullanılan %2-8 eğimli araziden 7
farklı noktadan alınan toprak örneklerinde fiziksel, kimyasal, mineralojik ve
mikromorfolojik analizler yapılmıştır. Analizler uygulama alanı topraklarının
tarımsal üretimde sorun yaratacak belirgin kısıtlayıcı özellik taşımadığını
ancak toprak organik maddenin arttırılması ve üretim deseninin bahçecilik
temelinde planlanması gerekliliğini ortaya koymuştur. Toprak organik maddenin
artırılması ve eğim nedeniyle işlemeli tarımdan kaçınılarak gerçekleştirilecek
sürdürülebilir tarım teknikleri doğrudan ve dolaylı olarak arazilerin verim
kalitesini olumlu etkileyecektir. Sonuç olarak eğimli yarı-kurak bölgede
önceliğin gelirden çok toprak kalitesini geliştirmeye yönelik olması gerektiğine
inanılmaktadır.

Keywords

Adıyaman, Akarsu sekileri, Arazi kullanımı, Bahçe tarımı, Organik madde, Toprak kalitesi

Suggestions for Sustainable Management of Sloping River Terrace Soils of Adıyaman

Abstract

Detailed definition of soil properties is the base
of sustainable land management. Soil surveys of Adıyaman region where has high
agricultural production potential are limited with surveys carried out in late
1990s in Kahta, Keysun and Samsat. Especially studies in sloping lands that are
widely distributed are quite low. Thus, physical, chemical, mineralogical and
micromorphological analyses were undertaken on soils collected from 7 different
locations of the 2-8% sloping field used for experimental area of Adıyaman
Kahta Vocational School since 2012. Analyses revelaed that soils of the
experimental field do not have significant limiting property for cultivation
however the need of increasing soil organic matter and crop pattern planning
based on horticultural production are manifested. Sustainable agricultural
techniques by enhancing of soil organic matter and avoiding tillage will
directly and/or indirectly have positive effect on lands’ productivity.
Finally, it is believed that priority should be given more than revenue to
improve soil quality in sloping semi-arid lands

Keywords

Adıyaman, River terraces, Land use, Horticulture, Organic matter, Soil quality

References

• Akça E, Kapur S, Tanaka Y, Kaya Z, Bedestenci HÇ, Yaktı S. (2010). Afforestation Effect on Soil Quality of Sand Dunes. Polish Journal of Environmental Studies. 19(6): 1109-1116.
• Akça E, Çullu MA (2013). C09 Adıyaman Project Activities. Harran University & Adiyaman University Research Group GAP Region Case Site Activity Report FY2012. RIHN, Kyoto, Japan. 41p.
• Akça E, Kapur S, Miavagni SR (2014). Sustainable Land Management in Turkey. CIHEAM Watch Letter No. 28. ISSN 2134-3129, Bari, Italy.
• Akça MO, Türkmen F, Taşkın MB, Soba MR, Öztürk HS (2015). Ankara Üniversitesi Kalecik Araştırma ve Uygulama Çiftliği Topraklarının Verimlilik Durumlarının İncelenmesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3(2): 54-63.
• Alagöz Z, Yılmaz E, Öktüren F (2006). Organik materyal ilavesinin bazı fiziksel ve kimyasal toprak özellikleri üzerine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2): 245-254.
• Barker AV, Pilbeam DJ (2015). Handbook of Plant Nutrition. 2nd ed. CRC press. 774p.
• Bellitürk K, Danışman F, Sözübek B (2009). Tekirdağ Yöresindeki Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri İle Mineralizasyon Kapasiteleri Arasındaki İlişkiler, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 141-147.
• Büyük G, Ryan J, İbrikci H, Kume T, Güzel N, Akça E (2010). Extractable potassium and its relation to clays of Mesaoria plain soils, Cyprus. International J. of Agriculture and Biology, 12(3): 435-438.
• Büyük G, Akça E, Serdem M, İsfendiyaroglu S, Nagano T, Kume T, Kapur S (2011). Effect of 50-Year Reclamation on Soil Quality in a Sand Dune Area of Central Anatolia. J. of Environmental Protection and Ecology. 12(2): 743-751.
• Candan N, Çakmak İ, Öztürk L (2013). High seed zinc concentration assures high seedling vigor and biomass production in durum wheat under zinc deficiency and drought stress. XVII. International Plant Nutrition Colloquium & Boron Satellite Meeting, Sabancı University, August 2013.
• Climate Data Org (2016). İklim: Kahta. https://tr.climate-data.org/location/15358/.
• Coşkun A, Dengiz O (2016). Samsun Terme Havzası Bazı Temel Fizyografik Karakteristikleri Belirlenmesi ve Tarımsal Taşkın Alanlarının Toprak Haritalanması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. (2016) 3: 1-13.
• Çelik A (1997). Şanlıurfa-Bozova İlçesinde Bulunan Bir Paleosol Toprağın Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Mineralojik Özellikleri. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Çelik A, Akça E, Yıldırım Y, Büyük G, Kapur S (2015). Adıyaman Bölgesi’nde Tarım Dışı Alanlardaki Kil Yataklarının Kil Mineralojisi: Tuğla-Seramik Hammaddesi Olarak Değerlendirilme Potansiyelleri, 16. Ulusal Kil Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Yayınları: 127 Sempozyum Kitabı, 128-138s, Çanakkale.
• ÇEM (2015). Çölleşme ile Mücadele Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı 2015-2023. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü. Ankara. 148 S.
• Çimrin KM, Akça E, Şenol M, Büyük G, Kapur S (2004). Potassium Potential of the Soils of the Gevaş Region in Eastern Anatolia. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 28(4): 259-266.
• Demirekin H, Erdal İ (2015). Hakkâri-Çukurca Yöresi Topraklarının Verimlilik Durumlarının Belirlenmesi, YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 25(2): 140-147.
• Devine S, Markewitz D, Hendrix P, Coleman D (2014). Soil aggregates and associated organic matter under conventional tillage, no-tillage, and forest succession after three decades. PloS one, 9(1): e84988.
• Elmastaş N (2008). Kahta Çayı Havzası’nda Arazi Kullanımı. Cografi Bilimler Derg., 6(2): 159-190.
• Eyüpoğlu F, Kurucu N, Talaz S (1996). Türkiye Topraklarının Bitkiye Yarayışlı Bazı Mikroelementler Bakımından Genel Durumu. Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• FAO (1990). Micronutrient, assesment at the country level, an intemational study. FAO Soils Bul. 63.
• FitzPatrick EA (1993). Soil Microscopy and Micromorphology. Chichester No. 631.43 F5. John Wiley & Sons. 433P.
• GTHB (2006). Adıyaman İli Tarımsal Verileri. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB), Adıyaman İl Müdürlüğü, Adıyaman.
• GTHB (2010). Adıyaman İli Tarım Potansiyeli. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB), Adıyaman İl Müdürlüğü, Adıyaman.
• Jackson ML (1979). Soil Chemical Analysis. Adv. Course. Dept.of Soil Sci.Mad., Wisconsin, 247p.
• IUSS Working Group WRB (2015). World Reference Base for Soil Resources. International Soil Classification System for Naming Soils and Creating Legends for Soil Maps. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome, Italy.
• Kacar B (2009). Toprak Analizleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kapur S, Saydam C, Akça E, Çavuşgil VS, Karaman C, Atalay İ, Özsoy T (1998). Carbonate Pools in Soils of the Mediterranean: A Case Study from Anatolia. In: Global Climate Change and Pedogenic Carbonates (Eds. R. Lal, J.M. Kimble, B.A. Stewart). Lewis Publishers. 187-212.
• KHGM (1984). Adıyaman İli Arazi Varlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İl Rapor No:02, Ankara, Genel Yayın No:781.
• KHGM (1990). Adıyaman Çamgazi Ovası Sulama Projesi Sahası Detaylı Temel Toprak Etütleri. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM) Toprak Etüd Şubesi Ankara, 212s.
• KHGM (1996). Adıyaman-Besni, Keysun ve Kızılin Ovası Sulama Proje Sahası Detaylı Toprak Etütleri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM) Etüd ve Proje Dairesi Başkanlığı, Ankara, 168s.
• KHGM (1997). Adıyaman Kâhta Ovası Sulama Proje Sahası Detaylı Toprak Etüdleri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Proje Dairesi Başkanlığı, Ankara, 250s.
• Kızılgöz İ, Sakin E, Gürsöz S (2011). Ovacık Köyü'nde (Şanlıurfa) Yetiştirilen Asma (Vitis vinifera L.) Çeşitlerinin Mineral Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(1):1-10.
• Kutsch WL, Bahn M, Heinemeyer A (2009). Soil Carbon Dynamics: An Integrated Methodology. Cambridge University Press. 289P. Lamichhane K (2013). Effectiveness of sloping agricultural land technology on soil fertility status of mid-hills in Nepal. Journal of forestry research, 24(4): 767-775.
• Lindsay WL, Norvell WA (1978). Development of a DTPA Soil Test for Zinc, Iron, Manganese and Copper. Soil Sci., Soc. Am. J. 42: 421-428.
• Mengel K. (1994). Iron availability in plant tissues-iron chlorosis on calcareous soils. Plant and Soil, 165(2): 275-283.
• MTA (1977). Adıyaman İli ve Civarı Tuğla-Kiremit Hammaddeleri Ön Araştırma Raporu, M.T.A. Enstitüsü Endüstriyel Hammaddeler Daire Başkanlığı Yapı Taşları Servisi, Ankara. Özgör Ö (2015). Adıyaman-Gölbaşı Topraklarının Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Mineralojik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Pan JL, Dai WA, Shang ZH, Guo RY (2013). Review of research progress on the influence and mechanism of field straw residue incorporation on soil organic matter and nitrogen availability. Chinese Journal of Eco-Agriculture, 21(5): 526-535.
• Panagos P, Van Liedekerke M, Jones A, Montanarella L (2012). European Soil Data Centre: Response to European Policy Support and Public Data Requirements. Land Use Policy, 29 (2): 329-338.
• Saraçoğlu M, Taş M, Koşar İ, Yetim S, Sürücü A (2009). Şanlıurfa İli Bozova İlçesi Topraklarının Bitki Besin Elementi Kapsamlarının Belirlenmesi. IX. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 7-10 Ekim 2009, 255s, Nevşehir.
• Saraçoğlu M, Sürücü A, Koşar İ, Anlağan Taş M, Aydoğdu M, Kara H (2014). Şanlıurfa İli Halfeti İlçesi Topraklarının Bazı Özellikleri ve Bitki Besin Elementi Kapsamlarının Belirlenmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2(2): 38-45.
• Six J, Elliott ET, Paustian K (1999). Aggregate and soil organic matter dynamics under conventional and no-tillage systems. Soil Science Society of America Journal, 63(5): 1350-1358.
• Soil Survey Staff (1975). Soil Taxonomy. A Basic System of Soil Classification for Making and Interpreting Soil Surveys. USDA, A Soil Cons. Service, Apr, Handbook No: 436. 754P.
• Soil Survey Staff (1993). Soil Survey Manual. USDA, Handbook No: 18. USA.
• Soil Survey Staff (2014). Keys to Soil Taxonomy, 12th ed. USDA-Natural Resources Conservation Service, Washington, DC.
• Şahin Ö, Taşkın MB, Kaya EC (2016). Fosfor Uygulamasının Marul ve Soğan Bitkilerinin Mineral Element Konsantrasyonlarına Etkisi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 150-160.
• Tunç E, Schröder D (2010). Ankara’nın Batısındaki Tarım Topraklarında USLE ile Erozyon Boyutunun Tespiti. Ekoloji, 19(75): 58-63.
• Ülgen N, Yurtsever N (1995). Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (4. Baskı), T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 209, Teknik Yayınlar No: T.66, 230s, Ankara.
• Welch RM, Hause WA, Alloway A, Kubuto S (1991). Geographic Distribution of Trace Element Problems, Micronutrients in Agriculture, 2nd Edition, 49-51.
• Wendling V, Legout C, Gratiot, Michallet H, Grangeon T (2016). Dynamics of soil aggregate size in turbulent flow: Respective effect of soil type and suspended concentration. Catena, 141: 66-72.
• Yakupoğlu T, Şişman AÖ, Gündoğan R (2015). Toprakların Agregat Stabilitesi Değerlerinin Yapay Sinir Ağları ile Tahminlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Turk J Agric Res2: 83-92
• Yılmaz K, Akça E (2000). Kahramanmaraş Ovası Topraklarının Kil Mineralojisi ve Yavaş Yararlı Potasyum İçerikleri. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 3(1): 97-107.
• Zdruli P, Pagliai M, Kapur S, Cano AF (Eds.) (2010). Land Degradation and Desertification: Assessment, Mitigation and Remediation. Springer, Netherlands.