ŞİİRDE ÖZGÜN SÖZCÜKLER TASARRUFU (TAHSİN SARAÇ ÖRNEĞİ)

Yıl 2018, Sayı: 1, 0 - 0, 25.06.2018

Rabia Şenay Şişman

Öz

Sanatseverlerce yakalanan çağrışımların aracısı kelimeleri ve seçili

kelimelerle kurulu sıfatların yarattığı söz gücünün peşi sıra sezdirilen imgeleri

özgün bir birleşimle kendine harç edinen şiir, iletişime değil etkileşime ait

estetik bir üründür.

Şiir üretiminde sarf edilen sözcük ve söz gruplarının ozanın amacına

hangi düzeyde hizmet ettiği, şiirin her okunuşta hissettireceği farklı duygu

dünyasıyla ölçülebilir. Şiirde resimlenen soyut örüntünün somut olan

kelimelerden hareketle aralanması, adı geçen ölçümü mümkün hâle getirebilir.

Bunun için de şiirdeki mecaz-gerçek arasındaki alışverişin kısmen de olsa

çözümlenebilmesi adına sıfat ve sıfat birlikteliklerinin ve yeni söz ve ses

oluşumlarının izini takip etmek gereklidir.

Bu gereklilikten yola çıkılarak Muş doğumlu Saraç’ın 1964-1989

yılları arasında yayımlanmış şiirleri araştırma evreni olarak belirlenmiştir.

İncelemede sıfat ve sıfat takımları somuta yakın ve soyut olma yönleriyle,

yansımalı kelimeler taşıdıkları seslerden aldıkları duygu değerleri gücüyle ele

alınırken özgün söz buluşlarının izi sürülmüştür.

Yansızlık ilkesine uyularak evrenden seçili kırk şiir üzerinden

örneklem alma yoluna gidilmiş; sıfat ve sıfat takımlarıyla sözcüklerin,

alışılmışın dışı olmaları tercih sebebi sayılmıştır. Kelimelerin sözlük anlamının yanı sıra şiirde kullanıldığı belirlenen duygusal ya da betimleyici anlamın da

ses-söz temelinde irdelendiği çalışmanın şiir ve anlam konulu disiplinlere

fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şiir dili, Ses-söz ilişkisi, Yinelemeler, Sıfat, Sıfat takımı, Özgün kelime

Kaynakça

• Adıyaman, C. (2010). Türkçede Ses Ve Anlam İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. 16-18 Aralık III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (1-10) İzmir. Bildiri Kitabı. https://tr.scribd.com/doc/76964698/Ad%C4%B1yaman- Ceyda-Turkcede-Ses-Anlam-%C4%B0li%C5%9Fkisi-Dunya- Dili-Turkce-Sempozyumu-2010 Aksan, D. (1993). Dilbilim Açısından Şiir. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, , 1974, Sayı: 271 XXIX, sayfa. 558-559. ________. (1995). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara: Engin Yayınevi. Ayverdi, İ. (2005). Kubbealtı Lugatı-Misalli Büyük Türkçe Sözlük- 3 cilt. İstanbul; Kubbealtı Neşriyat, Eliaçık M. (2014). Belagat Kitaplarında Tekrîr Sanatının Tarif ve Tasnifi (Ahmed Reşîd ‘ö. 1956’-Nazariyyât-ı Edebiyye’den naklen). Asos Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:2, Sayı:7, Aralık, Sayfa 1-7. Karaahmetoğlu, İ. (1969). Yeni Yılda Sanatçı Tahsin Saraç’la Konuşma, Ilgaz Dergisi, Ankara: Ocak, Sayı. 88, sayfa. 5-6. Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, 3.baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kortantamer, T.(1982). Türk Şiirinde Ses Konusunda ve Ses Gelişmesinin Devamlılığı Üzerine Genel Bazı Düşünceler. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmalar Dergisi İzmir: 1971 Sayı.1, sayfa. 61-106. Leech, G.(1969). A Linguistic Guide to English Poetry, Longman. Özünlü Ü. (1982). Şiir Dilinde Sapmalar, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Ağustos 1982, C:XLV, Sayı. 368, sayfa.77- 85. ________. (1987). Dilbilim ve Edebiyat Konusu Olarak Yinelemeler. I. Dilbilimi Sempozyumu Dilbilimin Dünü, Bugünü, Yarını (18-19 Haziran 1987). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Sayfa. 44-51 ________. (2001). Edebiyatta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual Yayınları. Saraç, T. (1965). Kırık İkindi Türk Dili ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Aralık, C: XV, Sayı: 171, sayfa. 177. ________. (1967). Çatlayan Yalnızlık Türk Dili ve Edebiyat Dergisi. Ankara, Mart, C: XVI, Sayı: 186, sayfa. 423. ________. (1967). Senleme, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim, C. XVII, Sayı. 193, Sayfa. 14-15. ________. (1967). Batı Kaynaklı Sözcüklere Karşılıklar. (Tahsin Saraç 1970-1979 yılları arası, Türk Dili dergisinde “Batı Kaynaklı Sözcüklere Karşılıklar” bölümünün aktif hazırlayıcılarından olmuştur).Yeni Dergi Aylık Sanat Dergisi, Yıl 4, Sayı. 37- Ekim, DE Yayınevi. ________. (1968). Bir Kıl Boyunlunun Yersiz Ölümü İçin, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Nisan, C:XVIII, Sayı:199; sayfa. 16-17. ________. (1968). Görünüm. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim, C. XIX. Sayı. 205, sayfa. 15. ________. (1968). Güz ve Göç Üzre Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Eylül, C.XVIII, Sayı. 204, sayfa. 571. ________. (1968). Güneş Kavgası. Ankara: Dost Yayınları 70. ________. (1969). Kavga Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim, C. XXVI, Sayı. 217. Sayfa. 6. ________. (1969). Yeraydın. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Mayıs, C: XX, Sayı: 212, sayfa. 111. ________. (1970). Deniz Kıyısında, Kavgasız. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Eylül, C: XXII, Sayı: 228, sayfa. 443. ________. (1970). Üçlükler. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Haziran, C. XXII, Sayı. 225, sayfa. 187. ________. (1971). Çiçek Karanlığına Tüneyen Sevi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ocak, C.XXIII, Sayı. 232, sayfa. 280. ________. (1971). Gecenin Karnı Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Nisan, C.XXIV, Sayı. 235, sayfa. 13. ________. (1971). Yetingenlik, Korku ve Acı Üstüne. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Nisan, C. XXIV, Sayı. 235, sayfa. 18. ________. (1972). Gibi Üzerine Türlemeler. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Mayıs, C.XXVI, Sayı. 248, sayfa. 109. ________. (1972). Yaz Kırağısı. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ağustos, C. XXVI, Sayı. 251, sayfa. 410. ________. (1973). Bir An Karamsar. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Şubat, C. XXVII, Sayı. 257, sayfa. 394. ________. (1973). Örenlenmek Ölümlenmek. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Nisan, C. XXVIII, Sayı. 259, sayfa. 28. ________. (1973). Direnmeler. İstanbul: Cem Yayınevi. ________. (1974). İçerden Işıyabilmek. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Mayıs, C.XXIX, Sayı. 272, sayfa. 628. ________. (1974). Üçer İkilik ya da Çatal Sevgi Dönemeci. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Mart, C. XXIX, Sayı. 270, Sayfa. 482. ________. (1963). Geçkin Bir Kızdan Geceye. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim, C.XIII, Sayı. 145, sayfa. 24. ________. (1967). Sen Üzre Dal Dal İniş. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Nisan, C.XVI, Sayı. 187, sayfa. 494. ________. (1969). Kavga. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim, C. XXVI, Sayı. 217. Sayfa. 6. ________. (1972). Onduran Acı. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Aralık, C.XXVII, Sayı. 255, sayfa. 248. ________. (1978). Güvercin Kasapları. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ocak, C.XXXVII, Sayı. 316, sayfa. 20. Süreya C. (1973). Direnmeler (Tahsin Saraç) “Arka Kapak Tanıtım Yazısı”ndan. İstanbul: Cem Yayınevi. ________. (2006). Şapkam Dolu Çiçekle, Toplu Yazılar I, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s.309. Tietze, A. (2002). Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, C. I (A-E). İstanbul: Simurg Yayınları. Ural, O. (1972). Tahsin Saraç’ın Şiirlerinde Yürek, Renk, yalnızlık ve Anadolu. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Haziran, C. XXVI, Sayı. 249. Sayfa. 222-226. Uyguner, M. (1969). Güneş Kavgası. Kitaplar-Tenkit. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Mart, C: XIX, Sayı. 210, sayfa. 829-830. ________. (1965). Bir Ölümsüz Yalnızlık. (Saraç, Tahsin, Şiirler. Ankara: Çeviri Yayınevi) Kitaplar-Tenkit. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: Ekim C. XV. Sayı. 169, sayfa. 53. http://siirlersairler.blogcu.com/tahsin-sarac-yasami-yapitlari-vesiirlerinden- ornekler (Erişim Tarihi: 12.01.2018)