KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE KARINCA

Yıl 2019, Sayı: 4, 27 - 56, 31.12.2019

Hülya Boz

Öz

Karınca ‘haşerat’ denilen küçük böcek grubuna giren canlılardan birinin adıdır. Özellikleri bakımından farklı gruplandırılabilen karıncalar genellikle bahar mevsiminde ortaya çıkmaları, dane taşımaları, şekerli şeylere üşüşmeleri gibi belirgin özellikleri ile bilinir. Ayrıca halk arasında da karıncalar hem anlamsal hem de niteliksel olarak çok çeşitli şekillerde yorumlanmış canlılardır. Bu yorumlamalar ve karınca ile ilgili anlam alanları elbette ki yazı türlerinde de yerini almıştır. Klasik Türk şiirinde karınca şairler tarafından birçok farklı manaya gelecek şekilde kullanılmıştır. Bazen olumlu özellikleri ile ön plana çıkan karınca bazen de olumsuz özellikleri ile ön plana çıkmıştır. Kur’an-i Kerim’deki Neml Suresi ve surenin içeriğindeki Hz. Süleyman ile karınca kıssası, karınca ile ilgili halk arasında oluşmuş inanışlar ya da karıncaların kendi yapısal özellikleri gibi birçok farklı açıdan değerlendirilen bu kullanımlar beyitlerdeki yerini almıştır. Biz de bu çalışmamızda karıncanın klasik şiirdeki kullanımlarını tespit edip bunları maddeler halinde gruplandıracağız. Çalışmanın, klasik şiirdeki karınca imgesinin anlam alanlarının tespit edilmesi açısından yararlı olması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, İmge, Divan, Beyit

Kaynakça

• Akpınar, Ş. (2017). (Haz.). Âgâh Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55914,agah-divanipdf.pdf?0 (e.t.12.03.2019)
• Arı, A. (2018). (Haz.). Sâkıb Dede Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59860,sakib-dede-divanipdf.pdf?0 (e.t.18.05.2019)
• Aslan, Ü. (2017). (Haz.). Nehcî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55752,nehci-divanipdf.pdf?0 (e.t.03.05.2019)
• Aydemir, Y. (2018). (Haz.). Ramazan Behiştî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56445,ramazan-behisti-divanipdf.pdf?0 (e.t.11.05.2019)
• Bayak, C. (2017). (Haz.). Sehâbî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55746,sehabi-divanipdf.pdf?0 (e.t.01.06.2019)
• Bektaş, E. (2017). (Haz.). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55973,pertev-divanipdf.pdf?0 (e.t.03.05.2019)
• Bilgin, A. A. (2017). (Haz.). Ümmî Sinan Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55913,ummi-sinan-divanipdf.pdf?0 (e.t.12.06.2019)
• Boz, E. (2017). (Haz.). Hakîkî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55749,hakiki-divanipdf.pdf?0 (e.t.08.04.2019)
• Çeltik, H. (2017). (Haz.). Ahmed-i Rıdvan Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55738,ahmed-i-ridvan-divanipdf.pdf?0 (e.t.18.02.2019)
• Demir, H. (2017). (Haz.). Lâzikîzâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/54126,53959lazikizade-feyzullah-nafizdivanpdfpdf.pdf?0 (e.t.13.05.2019)
• Erdoğan, M. (2017). (Haz.). Bursalı Rahmî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55910,bursali-rahmi-divanipdf.pdf?0 (e.t.18.03.2019)
• Ersoy, E. (2017). (Haz.). Münirî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56095,muniri-divanipdf.pdf?0 (e.t.06.05.2019)
• Erünsal, İ. E. (2018). (Haz.). Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59332,taci-zade-cafer-celebi-divanipdf.pdf?0 (e.t.15.06.2019)
• Güler, Z. (2014). Divan Şiirinde Papağan. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 61-71.
• Gürgendereli, M. (2017). (Haz.). Mostarlı Hasan Ziyâ’î Divânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56211,mostarli-hasan-ziyai-divanipdf.pdf?0 (e.t.13.05.2019)
• Harmancı, M. E. (2017). (Haz.). Süheylî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55750,suheyli-divanipdf.pdf?0 (e.t.20.05.2019)
• Karaköse, S. (2017). (Haz.). Nev’î-zâde Atâyî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55734,nevi-zade-atayi-divanipdf.pdf?0 (e.t.13.05.2019)
• Kavruk, H. ve Selçuk, B. (2017). (Haz.). Filibeli Vecdî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55912,filibeli-vecdi-divanipdf.pdf?0 (e.t.17.04.2019)
• Kaya, B. A. (2017). (Haz.). Azmizâde Hâletî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56159,azmizade-haleti-divanipdf.pdf?0 (e.t.27.02.2019)
• Kesik, B. (2018). (Haz.). Cenâbî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59983,cenabi-divanipdf.pdf?0 (e.t.23.04.2019)
• Kılıç, F. (2017). (Haz.). Âsık Çelebi Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55975,asik-celebi-divanipdf.pdf?0 (e.t.25.02.2019)
• Kılıç, F. (2018). (Haz.). Şâhî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59394,sahi-divanipdf.pdf?0 (e.t.31.05.2019)
• Nas, Ş. K. (2018). (Haz.). Celilî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59375,celili-divanipdf.pdf?0 (e.t.28.04.2019)
• Oğuz, F. S. K. (2017). (Haz.). Arpaemîni-zâde Mustafâ Sâmî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56084,arpaeminizade-mustafa-sami-divanipdf.pdf?0 (e.t.13.02.2019)
• Onay, A.T. (2007). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. Kurnaz, C. (Haz.). Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
• Pala, İ. (2018). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yay.
• Pala, İ. (2006). Mühr-i Süleyman. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (c.31, s.524-526). İstanbul.
• Şahin, K.Ş. (2012). Klasik Türk Edebiyatında Sevgilinin Ayva Tüyü / Hat. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(23), 386-408.
• Tarlan, A.N. (2001). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yay.
• Taş, H. (2017). (Haz.). Vahyî Dîvanı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55745,vahyi-divanipdf.pdf?0 (e.t.09.06.2019)
• Üstüner, K. (2017). (Haz.). Yâver Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55748,yaver-divanipdf.pdf?0 (e.t.11.06.2019)
• Yakar, H. İ. (2018). (Haz.). Gelibolulu Sun’î Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57257,gelibolulu-suni-divanipdf.pdf?0 (e.t.20.04.2019)
• Yenikale, A. (2017). (Haz.). Sünbülzâde Vehbî Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56212,sunbulzade-vehbi-divanipdf.pdf?0 (e.t.29.05.2019)
• Yılmaz, K. (2017). (Haz.). İbrahim Tırsî ve Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55911,ibrahim-tirsi-ve-divanipdf.pdf?0 (e.t.27.04.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 03.02.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10599,beyani-bpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 15.03.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10595,avnfatihdivanimuhammednurdoganpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 23.02.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10655,seyhulislamyahyadivanihasankavrukpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 22.05.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10596,bakidivanisabahattinkucukpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 12.03.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10654,metinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 03.06.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10616,metinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 08.04.2019)
• https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10607,emridivanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 23.04.2019)