KÜLTÜREL VE SANATSAL YARATICILIĞIN TEŞVİK EDİLMESİ VE ETİK YÜKÜMLÜLÜKLER BAĞLAMINDA TELİF HAKLARININ KORUNMASINA İLİŞKİN KAVRAMSAL BİR ÇÖZÜMLEME

Yıl 2008, Sayı: 10, 118 - 128, 01.06.2008

Hasan Basri Memduhoğlu

Öz

Toplumda kültür ve sanatın gelişmesi için fikir ve sanat adamının yaratıcılığına ihtiyaç vardır. Önemli bir sosyal değer olan yaratıcı fikir emeğine gösterilen saygının derecesi, bir toplumun vardığı düzeyin önemli bir göstergesidir. Fikir ve sanat adamının emeğine saygı duyulması ve yaratıcılığının teşvik edilmesi; onun yaratıcılığının ürünü olan eserlerin telif haklarının korunmasıyla olanaklıdır. Telif haklarının toplumsal yaşamdaki işlevi sadece kültürel boyutla sınırlı değildir. Telif hakları, kültürel gelişmenin alt yapısı olmanın yanında sağlam bir ekonominin kurulmasına da zemin hazırlar. Bu nedenle özellikle gelişmiş ülkeler, ihlalleri en aza düşürmek için ciddi önlemler almaktadırlar. Böylece, vergi kayıplarının ve işsizliğin azalması, üretimin artırılması, sektörlerin gelişmesi ve ülkenin refaha ulaşması sağlanır. Alanyazın taraması yöntemiyle yapılan bu betimsel çalışmada; telif haklarının bir kavramsal çözümlemesi yapılarak, telif hakları ihlalleri betimlenmiş ve bu hakların korunmasının toplumun kültürel, sanatsal ve ekonomik gelişmesi açısından önemi açıklamış ve buna ilişkin yasal ve etik ilkeler bağlamında öneriler geliştirilmiştir. Telif hakları ihlallerinin önlenmesi ve bu hakların korunması yönünde yapılacak yasal düzenlemelerin yanısıra toplumun bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve böylelikle etik ilkeler bağlamında toplumsal özdenetimin sağlanmasının önemine özel vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fikir ve sanat eserleri, telif hakları, telif hakları ihlalleri, etik

A Conceptual Analysis of the Preservation of Copyright in Terms of Ethical Responsibilities Encouragement of Cultural and Artistic Creativity

Öz

Artists’ and philosophers’ creativity is needed to improve culture and art in the society. The level of respect for creative ideas as an important social value, is a significant sign of a society’s level of education. Respecting artists’ and philosophers’ ideas and encouraging creative ideas are only possible by preserving copyrights of the works which are products of their creativity. The function of copyright in social life is not only confined to the cultural dimension. Copyright is the general framework of cultural development and it also helps establishment of a stable economy. Therefore, particularly the developed countries take critical measures to reduce violations to a minimum. Thus, tax losses and unemployment decrease, production increases, and sectoral development and national welfare are achieved. In this descriptive study, which was carried out through literature review, copyright violations were described; the importance of protecting these rights in terms of cultural, artistic and economic development of the society was explained and suggestions were made in the framework of judicial and moral principles. In addition to informing the society about copyright violations and making judicial arrangements to protect and maintain copyrights; thus, facilitating social self-control in the framework of these moral principles and the importance of all these were stressed.

Anahtar Kelimeler

Intellectual and artistic, copyrights, copyright violations, ethics

Kaynakça

• Acun, R.(2000) “İnternet ve Telif Hakları”. Bilgi Dünyası C:1 ,S:1
• Ana Britanica (1990) C:20, İstanbul
• Ayiter, N.(1981). Hukukta Fikir ve Sanat Eserleri. Sevimç Matbaası, Ankara
• Büyük Larousse (1992), C: 3,18, İstanbul: İnterpress Basın ve Yayıncılık.
• Dörtlemez, A. (2002). “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Son Değişikliklerin Gerçekleştirilmesi Süreci” Ankara Barolar Birliği 2. Kurultayı, Ankara (e-mail yoluyla alınmıştır)
• Erel, Ş.N. (1998). Türk Fikir Sanat Hukuku. Ankara.
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (5.12.1951/ 5846)
• Giritlioğlu, N.(1967) Yayın Sözleşmesi (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi.
• Gökyayla, K.E. (2000). Telif Hakkı ve Telif Hakkının Devri Sözleşmesi. Yetkin Yayınları. Ankara.
• Hırsch, E.E (1948). Fikrî ve Sinaî Haklar. Ankara.
• Hirsch, E.E. (1943) .Hukuki Bakımından Fikrî Say. İstanbul.
• http://www.ilesam.hacettepe.edu.tr (erişim: 24.11.2003)
• Hürriyet ve Radikal Gazeteleri (web ortamındaki çeşitli sayılar)
• Kılıçoğlu, A.M. (2000). “Telif Hakkı ve Yayın Sözleşmesinden Ayart edilmesi” FMR Dergisi C:1, S:1, Ankara Barosu Yayını, Ankara
• Kınacıoğlu, N. (1998). “Telif Hukukunda Reform Yapma Gereği Üzerine”. İLESAM Haber Bülteni, 44 (Ocak-Mart 1998) ss. 6-8. http://www.ilesam.hacettepe.edu.tr (erişim: 24.11.2006)
• Kültür Bakanlığı (2002). Fikrî Haklar Bilgi Notu. (e-mail yolu ile alınmıştır).
• Meydan Larousse (1990). Meydan Yayınevi. C:20, İstanbul
• Öztrak, İ.(1970) “Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Korunması Yönünden Pozitif Hukuktaki Tarihi Gelişim”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. , C:XXV, No:3, Ankara
• Talay, M.İ. (2002). “Önsöz”. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve İlgili Mevzuat, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Türk Medeni Kanunu (7 Şubat 1926/743).
• UNESCO (1989). Telif Haklarının Temel İlkeleri. Çev: Ç. Yıldırım, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara