Bir Q-Metodu Çalışması: Rehber Öğretmenlere İlişkin Öğretmen Algılarının İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 37, 114 - 123, 19.06.2020

Eşref Nas , Fuat Tanhan

Öz

Bu çalışma, öğretmenlerin rehber öğretmenlere
ilişkin algılarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, nitel araştırma
desenlerinden biri olan Olgubilim (fenomenoloji) deseni kapsamında yapılmıştır.
Çalışmada teknik olarak Q-Metodu kullanılmıştır. Q Metodu, bireylerin tutum ve
algılarını ölçmekte kullanılan bir analiz türüdür. Araştırmanın çalışma
grubunda 21 kadın ve 25 erkek olmak üzere toplam 46 öğretmen yer almıştır. Bu
öğretmenler, amaçlı örneklemenin bir çeşidi olan ölçüt örnekleme yöntemine
dayanılarak seçilmiştir. Bu çalışmada, verileri elde etmek amacıyla araştırma
formu geliştirilmiştir ve araştırmacılar tarafından hazırlanan Q-dizgisi
kullanılmıştır. Veri toplanma sürecinde, formda yer alan her bir cümle ayrı bir
karta yazılmıştır. Bu kartların öğretmenler tarafından Q-dizgisi üzerinde
yerleştirmeleri istenmiştir. Öğretmenler tarafından yapılan yerleştirme/sıralama,
kayıt altına alınmıştır. Son aşamada kayıt altına alınan veriler PQ Method programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz
sonucunda, çalışmaya katılan öğretmenlerin rehber öğretmenlere ilişkin
algılarının iki faktör altında yer aldığı görülmüştür. Birinci faktör altında
yer alan öğretmenlere göre; rehber öğretmenler,
öğrencilerin sorunlarıyla ilgilenmekte, ailelerin rehberlik faaliyetlerine
katılımını sağlamakta ve öğrencilerin eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal
gelişimlerine katkı sunmaktadır. İkinci faktör altında yer alan öğretmenlere
göre; rehber öğretmenler, ailelere rehberlik yapmada ve öğrencilerle
ilgilenmede yetersiz kalmakta ve öğretmenlere fazladan iş çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rehber Öğretmen, Öğretmen Algısı, Q-Metot

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Bengisoy, A. (2017). Rehber öğretmenlerin okul müdürlerinin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri. Curr Res Educ, 3(3), 129-141.
• Apaydın, S. ve Çakır, G. (2016). Okul yöneticilerinin PDR hizmetlerinin gerekliliği ve etkililiğine ilişkin algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Ed: Ö. Demirel ve S. Dinçer). Pegem Akademi Yayıncılık, s. 655-667. DOI: http://dx.doi.org/10.14527/9786053183563.040
• Bakırcıoğlu, R. (2006). Ansiklopedik psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Beesley, D. ve Frey, L. L. (2006). Principals' perceptions of school counselor roles and satisfaction with school counseling services. Journal of School Counseling, 4(14), 1-27.
• Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü. (2.Basım). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Camadan, F. ve Kahveci, G. (2013). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin rehber öğretmen (psikolojik danışman) ilişkin algılarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1371-1392.
• Camadan, F. ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199-211.
• Costanza, T. (2014). Principal’s perceptions of the role of school counselors and the counselor-principal relationship. Counselor Education Master’s Theses, 161. http://digitalcommons.brockport.edu/edc_theses/161.
• Erdemir, N. ve Kış, A. (2017). Okul yöneticilerinin okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(8), 34-47.
• Eren-Gümüş, A. (2018). Yeni rehberlik hizmetleri yönetmeliğinin bir etik dışı dayatmasına yönelik çözüm önerileri. Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 8, 5-7.
• Fitch, T., Newby, E., Ballestero V. ve Marshall J. L. (2011). Future school administrators’ perceptions of the school counselor’s role. Counselor Education and Supervision, 41(2), 89-99. DOI: https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2001.tb01273.x
• Girgin, G. (2012). Çağdaş eğitim sistemlerinde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. A. Kaya (Ed.). Psikolojik danışma ve rehberlik, 2-23. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Işıkgöz, M. (2017). Okul yöneticilerinin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Kayseri ili örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 1-10.
• Karataş, Z. ve Şahin Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 427-460.
• Korkmaz, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanları ile sınıf rehber öğretmenlerinin karşılıklı algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Memduhoğlu, H. B., ve Dalçiçek, E. (2016). Öğretmenlerin rehberlik servisine ilişkin metaforik algıları. The Journal of Academic Social Science Studies, 47, 287-298.
• Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. (2017, 10 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 30236). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm.
• Özabacı, N., Sakarya, N., ve Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(19), 8-22.
• Özgüven, İ. E. (2007). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: PDREM Yayınları.
• Tagay, Ö. ve Sarı, T. (2012). Okullarda konsültasyon hizmetleri ve işbirliğine dayalı konsültasyon modelleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 157-172.
• Tagay, Ö. ve Savi Çakar, F. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanların görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186.
• Tan, H. (2000). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: MEB Yayınları.
• Taşkaya, S. M., ve Kurt, Y. (11-13 Kasım, 2010). İlköğretim okullarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implicatons, Antalya.
• Taytaş, M. (2013). Psikolojik danışmanların yeterliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Turhan, M. (2016). Öğretmen sirkülasyonu sorunsalının Q metodu ile incelenmesi (Van ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Ünal, A. ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919-945.
• Güven, M. (2010). Okullarda rehberlik servisleri-hizmetleri. A. Kaya (Ed.). Psikolojik danışma ve rehberlik, (s. 55-81). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, B. (2016). 21. Yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri-gelişimsel yaklaşım. (26. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.