Examining the Issues Faced by Contract Teachers from the Perspective of Teachers' Opinions

Yıl 2024, Sayı: 45, 40 - 60, 30.06.2024

Cemal Aküzüm , İmran Azboy , Zeynep Yaşar , Ahmet Akçay

Öz

This study aims to examine the problems experienced by contracted teachers from the perspective of teachers' opinions. The qualitative research utilized a phenomenological design to delve into the experiences of 31 contracted teachers in official schools affiliated with the Provincial Directorate of National Education in Southeastern Anatolian city during the 2022-2023 academic year. Employing the criterion sampling method, the study group was carefully selected. Data collection encompassed a comprehensive tool with two distinct parts: the first segment gathered essential personal details such as gender, education status, professional tenure, and field of expertise, while the second part consisted of a semi-structured interview format with open-ended questions, aimed at eliciting the perspectives and insights of contracted teachers. Adhering to a descriptive phenomenology design, the research methodology prioritized a thematic analysis approach for robust data examination. Findings underscored a prevailing sense of discontent among teachers regarding their contracted status. The main reason for this dissatisfaction was revealed to be the inequality in rights between permanent and contracted teachers, with disparities concerning particularly financial entitlements, appointment and relocation procedures, and personal rights. These disparities were found to have a negative impact, especially on teachers' motivation, job satisfaction, and professional dedication.

Anahtar Kelimeler

Teacher, contract teaching, experienced problems

Sözleşmeli Öğretmenlerin Yaşadıkları Sorunların Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırma, sözleşmeli öğretmenlerin yaşadıkları sorunları öğretmen görüşleri açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi temel alınarak olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki bir ilimizin İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı resmi okullarında sözleşmeli öğretmen olarak görev yapan 31 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışma grubunu belirlemek için amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, kişisel bilgiler ve görüşme soruları olmak üzere iki kısımdan oluşan veri toplama aracı kullanılmıştır. İlk kısımdaki kişisel bilgiler formunda katılımcıların cinsiyeti, öğrenim durumu, mesleki kıdemi ve uzmanlık alanı hakkındaki sorular sorulmuştur. İkinci kısımda ise sözleşmeli öğretmen olarak görev yapan öğretmenlerin görüşlerini belirlemek amacıyla açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada betimsel olgubilim deseni benimsenmiş olup, verilerin analizinde tematik analiz tekniği tercih edilmiştir.. Öğretmenlerin sorulara verdiği cevaplardan öğretmenlerin çoğunluğu sözleşmeli öğretmen olmaktan memnun olmadıkları görülmüştür Bu memnuniyetsizliğin temel nedeni, kadrolu ve sözleşmeli öğretmenler arasındaki hak eşitsizliği olarak ortaya çıkarken, özellikle mali, atama ve yer değiştirme ile özlük hakları gibi alanlardaki eşitsizlikler vurgulanmıştır. Bu farkların özellikle öğretmenlerin motivasyonu, iş tatmini ve mesleki bağlılığı üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Öğretmen, sözleşmeli öğretmenlik, yaşanan sorunlar

Kaynakça

• Altay, P. (2019). Sözleşmeli öğretmelerin sözleşmeli öğretmenlik uygulamasına ilişkin deneyimleri ve görüşleri (Tez No. 602108) [Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: An analytic tool for qualitative research. Qualitative Research 1(3), 385–405. https://doi.org/10.1177/146879410100100307
• Ayres, L. (2008). Thematic coding and analysis. L. M. Given (Ed.), The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods içinde (ss. 867–868). Thousand Oaks, CA: Sage
• Bayram, G. (2009). Öğretmenlerin istihdam biçimi farklılıkları ve yarattığı sorunlar: Ankara’da çalışan sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerin görüşlerine dayalı bir araştırma (Tez No. 320112) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Bakanlar Kurulu (2005). 26/8/2005 Tarihli ve 2005/9345 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/09/20050910-2.htm
• Braun V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Budak, T. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan kadrolu ve sözleşmeli öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları (Kocaeli İli Örneği) (Tez No. 250335) [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Clarke, A. (2005). Situational analysis: Grounded Theory after the postmodern turn. Thousand Oaks. CA: Sage Publications.
• Çalışoğlu, M. ve Tanışır, S. (2018). Sözleşmeli öğretmenlik uygulamalarının sözleşmeli öğretmenlerin görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 105-132. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/464865
• Çelikten, M. Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 207-237. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/231612
• Çilesiz, S. (2011). A phenomenological approach to experiences with technology: Current state, promise, and future directions for research. Educational Technology Research and Development, 59(4), 487-510. DOI: 10.1007/s11423-010-9173-2
• Çolak-Ölmez, Z. (2009). Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının öğretmenler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi (Trabzon İli Örneği) (Tez No. 253721) [Yüksek lisans tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, N. (2010). Eğitimde esnek çalıştırma biçimlerinin öğrenme ortamına yansımalarının çözümlenmesi (Tez No. 279956) [Yüksek lisans tezi Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demirci, O. (2011). İlköğretim okullarında çalışan sözleşmeli ve kadrolu öğretmenlerin özlük haklarındaki farklılıklar ve iş motivasyonu (Tez No. 301962) [Yüksek lisans tezi Uşak Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demirkaya, H. ve Ünal, O. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sözleşmeli öğretmenlik uygulamasına yönelik görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Social Science Research, 6(1), 24-37. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/392445
• Gibson, W. J. & Brown, A. (2009). Working with qualitative data. Sage.
• Gündüz, H. B. (2008). Öğretmenlerin sözleşmeli istihdamı ve durumlarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 40-60. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115579
• Gürcüoğlu, S. (2019). Milli eğitim bakanlığı sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının kamu politikası açısından değerlendirilmesi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(37), 26-48 https://doi.org/10.30976/susead.523407
• Güzelyurt, T. ve Gönül, S. (2019). Sözleşmeli aday öğretmenlerinin beklentilerinin incelenmesi: Silopi Durum Çalışması. Milli Eğitim Bakanlığı Dergisi, 48(224), 285-298. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/858618
• İbiş, İ. (2010). Kamuda Sözleşmeli Çalışma ve Çalışma Barışına Etkisi: Millî Eğitim Bakanlığı Örneği. (Tez No. 264974) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15 (1), 73-84. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/819222
• Karadeniz, Y., Demir, S. B. (2010). Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 55-57. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423910320.pdf
• Karadağ, Y., Aydoğmuş M. ve Kesten A. (2020). Sözleşmeli öğretmenlik ve sözlü sınav: Öğretmen adayları ne düşünüyor? Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 237-266. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.11m
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet Döneminde Dal Öğretmeni Yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(2), 1-14. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000058
• MEB (2016). Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmelik, 29790 Sayılı Resmî Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/20160803-22.htm
• MEB. (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Sage.
• Öğülmüş, K., Yıldırım, N., Aslan, G. (2013). Ücretli öğretmenlerin görevlerini yaparken karşılaştıkları sorunlar ve ücretli öğretmenlik uygulamasının okul yöneticilerince değerlendirilmesi, İlköğretim Online, 12(4), 1086-1099. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8583/106610
• Özdemir, Z. (2021). Milli eğitim sisteminde esnek istihdam politikaları bağlamında sözleşmeli öğretmenlik (Tez No. 652090) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özer, E. (2008). Kadrolu ve kadrosuz ilköğretim öğretmenlerinin birbirleri ve meslekleri hakkındaki görüşleri (İstanbul-Sultanbeyli Örneği) (Tez No. 226407) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özkal-Sayan, İ. (2017). Türkiye’de liyakat, performans değerlendirme ve sözleşmeli istihdam üzerine, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(4), 1-7.
• Öztaş, S. (2010). Kadrolu, sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerin mesleki aidiyet duygularının değerlendirilmesi (Antalya İli, Alanya İlçesi İlköğretim Okulları Örneği) (Tez No. 278246) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Saç, C. (2016). 2002 – 2014 yılları arasında öğretmen yetiştirme ve atama politikalarının değerlendirilmesi (Tez No. 443010) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. Sage
• Savgun Doğruöz, S. (2009). Kadrolu ve Sözleşmeli Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Karşılaştırılması (Tez No. 253713) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Soydan, T. (2012). Eğitimin yapısal dönüşümü bağlamında öğretmenlerin istihdamı: istihdam biçimi farklılıkları üzerine öğretmen ve yönetici görüşlerine dayalı bir araştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200369
• Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada 3 Aylık Eğitim Dergisi. 11 (3). 1167-1184. https://www.researchgate.net/profile/Idris-Sahin/publication/281612669_Ogretmen_Adaylarinin_Ogretmen_Istihdami_ve_Mesleki_Geleceklerine_Iliskin_Gorusleri/links/55efe06a08aedecb68fdcef3/Oegretmen-Adaylarinin-Oegretmen-Istihdami-ve-Mesleki-Geleceklerine-Iliskin-Goeruesleri.pdf
• Vaismoradi, M.,Turunen, H. & Bondas, T. (2013). Content analysis and thematic analysis: Implications for conducting a qualitative descriptive study. Nursing & Health Sciences, 15(3), 398-405. doi: 10.1111/nhs.12048
• Willig, C. (2013). Interpretation and analysis. U. Flick. (Ed.), The Sage handbook of qualitative data analysis içinde (ss. 136-149). Sage.
• Yadigaroğlu, M. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kimya laboratuvarına yönelik metaforik algıları. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2), 71-82. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/613365
• Yalçın, B. (2011). Kamu sektöründe sözleşmeli personel istihdamı: Akdeniz üniversitesi örneği (Tez No. 289491) [Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, H., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.