Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değer Merkezli Okul Kültürüne İlişkin Tutumları

Yıl 2024, Sayı: 46, 50 - 77, 31.12.2024

Songül Balik , Emine Meliha Kurtdaş

Öz

Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin değer merkezli okul kültürüne ilişkin tutumlarını incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ilinde, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapmakta olan, 1145 kişilik evren içerisinden basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle tespit edilen ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 258 Sosyal Bilgiler öğretmenidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Anket formunun birinci bölümünde araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin demografik özelliklerinin tespit edilmesi amacıyla sorulmuş 8 soru yer almaktadır. Veri toplama aracının ikinci bölümünde ise “Değer Merkezli Okul Kültürü Ölçeği” yer almaktadır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 24.0 istatistiksel veri değerlendirme programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda erkek öğretmenlerin değer merkezli okul kültürüne yönelik tutum düzeylerinin kadın öğretmenlere göre daha yüksek olduğu, 36-40 yaşları arasındaki öğretmenler ile bekâr öğretmenlerin, çocuğu olmayan, köyde doğup büyüyen, lisans eğitimi almış, 11 yıl ve üzeri mesleki kıdemi olanların değer merkezli okul kültürüne yönelik tutum düzeylerinin diğer öğretmenlere göre daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

değerler eğitimi, sosyal bilgiler, öğretmen, okul kültürü

Social Studies Teacher’s Attitudes Towards Value-Centered School Culture

Öz

The aim of this study is to examine the attitudes of social studies teachers towards value-centered school culture. The survey model, one of the quantitative research methods, was used in the research. The sample comprised 258 social studies teachers working in schools affiliated with the Ministry of National Education in Şanlıurfa during the 2021-2022 academic year. These participants were selected through a random sampling method from a population of 1,145 individuals and voluntarily agreed to participate in the study. A questionnaire form was used as a data collection tool in the research. The first part of the questionnaire contained eight questions aimed at identifying the demographic characteristics of the Social Studies teachers participating in the research. The second part incorporated the "Value - Centered School Culture Scale". SPSS 24.0 statistical data evaluation program was used in the analysis of the research data. As a result of the research, it was found that the attitudes of male teachers towards value-centered school culture were higher than female teachers. Additionally, it was revealed that teachers aged 36-40, single teachers, those without children, those who were raised in rural areas (villages), those holding an undergraduate degree, and those with a professional seniority of 11 years or more have a higher level of attitudes towards school culture compared to the other teachers.

Anahtar Kelimeler

value education, Social Studies, teacher, School Culture

Kaynakça

• Akpolat, T. & Çetin, M. (2020). Esneklik ölçeğinin geliştirilmesine ilişkin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(1), 136-152. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1166125
• Aktan, C. C. (2003). Modernitden ve postmoderniteye değişim. Çizgi Kitabevi.
• Aktaş, E. (2019). İlkokul öğretmenlerinin okul kültürü algı düzeylerinin incelenmesi. (Tez No. 557244). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Amollo, O. P., & Lilian, G. K. (2017). Teacher position in spurring value based education in early learning in nairobi county, Kenya: addressing support of values in school environment. Journal of Education and Learning, 6(3), 194-203. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1139225.pdf
• Arıcı, H. Y., & Budak, E. (2022). Değer merkezli okul kültürüne dair öğretmen görüşleri: İstanbul örneği. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 12(4), 994-1009. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2545892
• Arslantürk, Z. & Arslantürk H. (2010). Uygulamalı sosyal araştırma, Çamlıca Yayınları.
• Bergstrom, R., Devaughn, T. B., Brook, E., Tande, L., & Smıth, R. R. (2014). Creating a value-centered culture to drive high performance. https://ink.library.smu.edu.sg/cgi/viewcontent.cgi?article=5465&context=lkcsb_research
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelik, M. E. (2019). Değer merkezli okul kültürü ölçeğinin geliştirilmesi. (Tez No: 555505) [Yüksek Lisans Tezi Sakarya Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çevik, A. & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(2), 996-1014. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/309891
• Dilmaç, B., Bozgeyikli, H. & Çikili, Y. (2008). Öğretmen adaylarının değer algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 69-91. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302509
• Doğanay, A. (2006). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım (ss.255-286) içinde. Pegem Akademi.
• Ertürk, S. (1972) Eğitimde program geliştirme. Yelkentepe Yayınları.
• Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sistemleri. (Tez No: 215787) [Yüksek Lisans Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Fırat, N.Ş. (2010). Okul müdürü ve öğretmenlerin okul kültürü ile değer sistemlerine ilişkin algıları, Eğitim ve Bilim, 35 (156), 71-83. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/84/13
• Field, A. (2009). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage Publications Limited.
• Genç, S. Z., & Eryaman, M. Y. (2008). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 89-102. https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/3675
• Green, S. B., & Salkind, N. J. (2016). Using SPSS for windows and macintosh, Books a la Carte. Pearson.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Dinamik Akademi.
• Kale, N. (2007). Nasıl bir değerler eğitimi? R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Aslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler eğitimi uluslararası sempozyumu (ss. 314-322) içinde, Dem Yayınları.
• Kan, Ş. G., Öznacar, B., & Şensoy, Ş. (2023). The effect of value centered school culture on teacher candidates. Synesis, 15(4), 220-233.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Keskin, U. & Sağlam, H. İ. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının insani değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 81-101. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/192334
• Korkut, A. & Hacıfazlıoğlu, Ö. (2011). Öğretmenlerin okul kültürünü algılama düzeyleri: Büyükçekmece örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (37), 135-152. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70295
• Köse, E. (2013). Bilimsel araştırma modelleri. Remzi Kıncal (Ed.). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss. 25-48) içinde, Nobel Yayıncılık.
• MEB. (2024). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, Ankara. Naylor, D. T., & Diem, R. (1987). Elementary and middle school social studies. Random House, United States of America.
• Oeschger, T. P., Makarova, E., & Döring, A. K. (2022). Values in the school curriculum from teacher's perspective: A mixed-methods study. International Journal of Educational Research Open, 3, 100190. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666374022000668
• Orr, J. (1953). Değer merkezli müfredatın ayrılmaz bir parçası olarak sanatlar. Ohio Eyalet Üniversitesi.https://etd.ohiolink.edu/acprod/odb_etd/ws/send_file/send?accession=osu1486397424343792&disposition=inline
• Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme. Pegem Akademik Yayıncılık.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 217-239. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302607
• Özsoy & Özsoy (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması. İlköğretim Online, 12(2), 334‐346. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/90484
• Setlhodi, I. I. (2022). Values-centered leadership: Insights from schools that underperform. Open Journal of Social Sciences, 10(7), 470-486. https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=118970
• Spangle, M., Hodne, G. & Schierling, D. (2002). Approaching value-centered education through the eyes of an electronic generation: Strategies for distance learning. Presented at National Communication Association Annual Meeting 2002. Retrieved December 30, 2024 from https://www.learntechlib.org/p/96887/.
• Şahin, T., & Katılmış, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimi öz-yeterlilikleri. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (ALEG), 2 (1), 1-16.
• Şişman, M., & Dönmez, H. G. A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202420
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. (6. edition). Pearson Education.
• Tukey, J. W. (1949). Comparing ındividual means in the analyses of variance. Biometrics, 5, 99- 114.
• Tonga, D. (2017). Rol model olarak sosyal bilgiler öğretmeni. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 17-30. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/335475
• Verbiest, E. (2000). Towards a quality oriented culture in schools. Quality and educational management. Budapešť: Müszaki Könyvkiadó, 91-112. https://ofi.oh.gov.hu/en/towards-quality-oriented-culture-schools
• Yalvaç Arıcı, H. & Budak, E. (2022). Değer merkezli okul kültürüne dair öğretmen görüşleri: İstanbul örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 12(4), 994-1009. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2545892
• Zengin, M. (2017). Bir uygulama modeli olarak Avustralya’daki okullarda değerler eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 866-883. https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/198004.pdf Zengin, M. & Çelik, M. E. (2019). Değer merkezli okul kültürü ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 317-348. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/693482