Çeltik Beyaz Uç Nematodu (Aphelenchoides besseyi Christie)

Yıl 2007, Sayı: 349, 4 - 7, 31.12.2007

Adnan Tülek Sultan Çobanoğlu Hakan Hekimhan

Öz

Bitki paraziti nematodlardan çoğu genus ve türün çeltikte parazitik olduğu bilinmektedir. Fakat bunlardan sadece bazı türler verim kayıplarına sebep olmaktadır. Nematodlar bitkide mekanik zararlara ve/veya bitkinin fizyolojik yapısında bozukluklara sebep olur ve buda zayıf bitki gelişimi ve verim kaybı ile sonuçlanır. Bazı türler bütün çeltik alanlarında bulunurken bazı türlere de daha sınırlı alanlarda rastlanır. Çeltikte zararlı olan türler beslenme alışkanlıklarına göre; toprak üstü aksamda (gövde, yaprak ve çiçek salkımında) ve köklerde parazit olanlar olarak başlıca iki gruba ayrılır (Biridge J. et al., 2005).

Çeltik beyaz uç nematodu (Aphelenchoides besseyi) ilk kez 1915 yılında Kakuta tarafından saptanmıştır (Van Nieuwenhuyzen, 1977). Tanımlanması ise 1942’de Christie tarafından yapılmıştır. Franklin ve Siddiqi (1972)’ye göre zararlının tür sinonimi Aphelenchoides oryzae Yokoo (1948)’dir.

Anahtar Kelimeler

Çeltik, Beyaz Uç Nematodu, Aphelenchoides besseyi Christie

Kaynakça

• Atkins, J.G. and Todd E.H. 1959. White tip disease of rice. III. Yield test and varietal resistance. Phytopathology 49, 189-191.
• Bridge, J., Plowright, R.A. and Peng D. 2005. CAB International 2005. Plant Parasitic Nematodes in Subtropical and Tropical Agriculture, 2nd Edition (eds M. Luc, R.A. Sikora, J. Bridge)
• Cralley, E.M. and Adair, C.R. 1949. Rice disease in Arkansas in 1948. Plant Disease Reporter 33, 257-259.
• Cralley, E.M. 1956. A new control measure for white tip. Arkansas Farm Research 5, 5.
• Franklin, M.T. and Siddiqi, M.R. 1972. Aphelenchoides besseyi. C.I.H.Description of Plant Parasitic Nematodes. Set 1, No. 4.
• Fukano, H. 1962. Control method against rice white tip disease. Nogyo oyobi Engei 37, 689-692.
• Gergon, E.B. and Prot, J.C. 1993. Effect of benomyl and carbofuran on Aphelenchoides besseyi on rice. Fundamental and Applaid Nematology 16, 563-566.
• Goto, K. and Fukatsu, R. 1952. Studies on white tip of rice plant caused by Aphelenchoides oryzae Yooko. 11. Number and distrubution of the nematode on the affected plants. Annals of the Phytopathological Society of Japan 16, 57-60.
• Hoshino, S. and Togashi, K. 2000. Effect of water-soaking and air-draying on survival of Aphelenchoides besseyi in Oryza sativa seeds. Journal of Nematology 32, 303-308.
• Huang, C.S. and Huang, S.P. 1972. Bionomics of white-tip nematode, Aphelenchoides besseyi in rice florets and developing grains. Botanical Bulletin of Academia Sinica 13, 1-10.
• Kim, J.I., Han, S.C. and Choi, D.R. 1996. Investigation of plant parasitic nematodes in paddy-upland rotation. RDA Journal of Agricultural Science, Crop protection 38, 387-391.
• Mısırlıoğlu, B. 1999. Çanakkale ve Balıkesir İlleri Çeltik Ekiliş Alanlarında Zararlı Olan Çeltik Beyaz Uç Nematodu (Aphelenchoides besseyi Christie, 1942)’ nun Yayılış Alanlarının Saptanması. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova, İzmir.
• Nishizawa, T. 1953 b. Studies on the varietal resistance of rice plant to the rice nematode disease ‘senchu shingare byo’ (V1). Bulletin of theKyushu Agricultural Experimental Station 1, 339-349.
• Popova, M.B. 1984. Principal factors determining the intensity and pathogenicity of Aphelenchoides besseyi infestation on rice. Byulleten Vsesoyuznogo Instituta Gel’mintologii im. K.I. Skryabina No. 36, 39-41.
• Siddiqi, M.R. 1980. The Origin and Phylogeny of the nematode orders Tylenchida Thorne, 1949 and Aphelenchida n.ord., Helminth. Abstr. Ser, B, 49: 143-170.
• Tamura, I. and Kegasawa, K. 1956 b. Studies on the ecology of the rice nematode, Aphelenchoides besseyi Christie, V. On the abnormal growth of rice plant and decrease in yield caused by rice nematode. Japanese Journal of Ecology 9, 120-124.
• Van Nieuwenhuyzen, A.A. 1977. Nematode Diseases of Rice, Plant Protection for The Rice Crop, West Africa Rice Development Association, 240-245.
• Yosshi, H. 1951. On the growth habit and yield of rice plants affected with Aphelenchoides oryzae. Sicience Bulletin of the Faculty of Agriculture, Kyushu University 12, 133-141.