COMPARATIVE ANALYSIS OF THE EDUCATION SPENDING IN TURKEY AND OECD COUNTRIES

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 30, 29.01.2015

Zülküf Ayrangöl Mustafa Tekdere

Öz

In the current global world, education having great importance spreads significantly positive externalities to both individuals and society as a semi-public service. Because of this, even in countries where market system works efficiently, governments assume a leading role in education. They perform this role by having legal arrangement about period of education and also by increasing educational expenditures. In this way, they try to derive maximum level of economic and social utilities that are spread to society via education. This study analyses education expenditure in Turkey which is one of the founders of OECD and compares it with that of OECD countries. Total education expenditures, education expenditures over the years per student and distribution of educational funds through public-private spending have been specifically examined and the study is concluded with certain suggestions

Anahtar Kelimeler

education, OECD, public expenditure, semi-public goods

Türkiye ve OECD Ülkelerinde Yapılan Eğitim Harcamalarının Karşılaştırmalı Analizi

Öz

Günümüz küresel dünyasında büyük bir önem arz eden eğitim, yarı kamusal bir hizmet olarak hem bireylere hem de topluma önemli ölçüde pozitif dışsallıklar yaymaktadır. Bu nedenle piyasa mekanizmasının etkin bir şekilde işlediği ülkelerde bile devletler genellikle eğitim konusunda öncü bir rol üstlenmektedirler. Bu rolü gerek eğitim süresiyle ilgili yasal düzenlemeler yaparak gerekse eğitim harcamalarını artırma şeklinde gerçekleştirmektedirler. Bu sayede eğitim yoluyla topluma yayılan ekonomik ve sosyal faydaları maksimum düzeye çıkarmaya çalışmaktadırlar. Bu çalışmada, OECD’nin kurucularından olan Türkiye’nin ve diğer OECD ülkelerinin eğitim harcamaları karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmektedir. Özellikle Türkiye ve OECD ülkelerinde yapılan toplam eğitim harcamaları ele alınarak, öğrenci başına eğitim harcamaları yıllar itibarıyla karşılaştırılmış, eğitim harcamalarında kamu-özel fon dağılımı incelenmiş ve sonuç olarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

eğitim, OECD, kamu harcaması, yarı kamusal mallar

Kaynakça

• Aghion P., L. Boustan, C. Hoxby, J. Vandenbussche (2009), “The Causal Impact of http://www.brookings.edu/economics/bpea/~/mediaFiles/Programs/ES/BPEA/200 Economic Growth: Evidence from U.S.”, 9_spring_bpea_papers/2009_spring_bpea_aghion_etal.pdf. 02014. Erişim Tarihi:
• Akalın, G. (1981), Kamu Ekonomisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
• Fakültesi Yayınları No: 486, 100. Doğum Yılında Atatürk’e Armağan Dizisi: 29, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara. Aktan, C. C. (2006), “Piyasa Başarısızlığının Anatomisi ve Kamu Ekonomisi
• Rasyoneli”, C. Can Aktan, D. Dileyici, İstiklal Y. Vural (Ed.), Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara. Altıntaş, M. (2003), “28 Şubat 1997'den 3 Kasım 2002'ye Eğitim Alanındaki
• Gelişmeler”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 1(1), http://www. Eğitim bilimtoplum com.tr/index.php/ebt/article/view/15/pdf., Erişim Tarihi: 06.12.2013.
• Aydoğan, E. (2008), “Eğitim Sisteminde Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme
• Adımları”, MEMLEKET Siyaset Yönetim, 3(6):166-187, http://uvt.ulakbim.gov tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi=TPRJ%2CTTAR 2CTSOS%2CTHUK&c=google&ano=98792_db9349b0c2 091b72, Erişim Tarihi: 10.08.2014. %2 CTTIP%2CTMUH% 7226afecb6045362
• Baykal, Ö. (2006), 1980 Sonrası Türkiye’de Kamusal Eğitim Harcamalarının
• Analizi (1980-2003,. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, http://www.belgeler.com /blg /132s/1980- sonrasi-turkiye-de-kamusal-egitim-harcamalarinin-analizi 1980 -2003-analysis-of- public-education-expenditure-in-turkey-since-1980-1980 -2003, Erişim Tarihi: 002014.
• Bauer, Thomas K. and Matthias Vorell (2010), “External Effects of Education:
• Human Capital Spillovers in Regions and Firms”, Ruhr Economic Papers, http://www.rwi-essen.de/media/content/pages/publikationen/ruhr- economic-papers/REP_10_195.pdf., Erişim Tarihi: 15.07.2014.
• Bulutoğlu, K. (2008), Kamu Ekonomisine Giriş: Demokraside Devletin Ekonomik
• Bir Kuramı, Maliye ve Hukuk Yayınları, 7. Baskı, Ankara Çakmak, Ö. (2008), “Eğitimin Ekonomiye ve Kalkınmaya Etkisi”, D. Ü. Ziya
• Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:11, http://www.zgefdergi.com/ Makaleler /8841591 34_11_03_Cakmak.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Çalışkan, Ş. (2007), Eğitimin Getirisi (Uşak İli Örneği), Süleyman Demirel
• Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(2), http://iibf.sdu. edu.tr /dergi/ mfiles/2007-2- pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Çınar, R. ve Emsen, Ö. S. (2001), Eğitim ve İktisadi Gelişme: Atatürk
• Üniversitesi’nin Erzurum İl Ekonomisi ve Sosyal Yapısı Üzerindeki Etkileri. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), http://e-dergi.atauni .edu.tr/index.php /IIBD/ article/view File/3510/3340, Erişim Tarihi: 10.06.2014.
• Çomaklı, S. E. ve Doğruyol, C. (2013), Kamu Maliyesi, Savaş Yayınevi, 2. Baskı,
• Ankara, Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Davies, Jim (2003), “Empirical Evidence on Human Capital Externalities”, EPRI
• Working Paper Series, Working Paper, http://economics.uwo.ca/epri/ working papers_docs/ wp2003/Davies05.pdf. Erişim Tarihi: 11.01.2013
• Edizdoğan, N. (2008), Kamu Maliyesi, Ekin Yayınevi, 10. Baskı, Bursa.
• Eğitim Sen (2009), 2009-2010 Eğitim-Öğretim Yılı Başında Eğitimin Durumu, http://www.egitimsen.org.tr/down/230909_egitimrapor.pdf. 02014 Erişim Tarihi:
• Erdem, M., Şenyüz, D. ve Tatlıoğlu, İ. (2011), Kamu Maliyesi, Ekin Yayıncılık, 8. Baskı, Bursa.
• Erdoğdu, M. (2001), Kamusal Niteliği Bağlamında Türkiye ve Güney Kore’de
• Eğitimin Finansmanı, Türkiye’de 1980 Sonrası Mali Politikalar – 16. Türkiye
• Maliye Sempozyumu, Celal Bayar Üniversitesi, Antalya. Hindriks Jean and Gareth D. Myles (2004). Intermediate Public Economics, http://czx.xmu.edu.cn/download/20100225113146416.pdf. 02013 Erişim Tarihi:
• Hoşgörür, V. ve Gezgin, G. (2005), “Ekonomik ve Sosyal Kalkınmada Eğitim”,
• Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), Haziran 2005, http://efdergi .yyu.edu.tr/makaleler/cilt _II/ozetler/ v_ hosgorur.htm. Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Işık, A., Yıldız, H., Gürdal, T., Altun, N., Karaca, N., Aygen, F. ve Peran, T. (2004), Kamu Maliyesi (Ders Notları), Sakarya Kitapevi, 1. Baskı, Sakarya.
• Işık Gül, İ. (2009), Eğitime Erişim: Eğitimde Ayrımcılık Yasağı ve Fırsat Eşitliği.
• Eğitim Hakkı ve Eğitimde Haklar – Uluslararası İnsan Hakları Belgeleri Işığında Ulusal edu/sites/erg.sabanciun iv.edu/files/HaklarRaporlarDerleme.pdf. Değerlendirilmesi, http://erg.sabanciuniv İnanç, H., Güner, Ü. ve Sarısoy, S. (2006), “Eğitimin Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Üzerindeki Etkileri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi,
• Ekim 2006, 1(2), http://iibf.ogu.edu.tr/dergi/ dergi/2006-2/2006_2_4.pdf. Erişim Tarihi: 21.07.2013
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2010), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 23. Basım, İstanbul.
• McMahon, Walter (1982), “Externalities in Education”, BEBR Faculty Working
• Papers, No: 877, https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/27591/ externalitiesine877mcma.pdf?sequence=1, Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Mutlu, A. (2006), “Eğitim ve Sağlık Hizmetlerinin Desantralizasyonu”, A. Güner,
• S. Yılmaz, (Ed), Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Güncel Yayıncılık, 1. Basım, İstanbul. Mutluer, K., Öner, E. & Kesik, A. (2010), Teori ve Uygulamada Kamu Maliyesi,
• İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul. MEB (2013), MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı: Milli Eğitim Bakanlığı 2014 yılı 25103155_butce_sunusu _ 2014.pdf. Erişim Tarihi: 9.11.2013. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_12/
• OECD (2011a), Education at a Glance 2011: Highlights. OECD Publishing, http:// www.oecd.org/dataoecd/61/5/48631550.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• OECD (2011b), Education at a Glance 2011: OECD Indicators, OECD
• Publishing, http://www.oecd.org/dataoecd/61/2/48631582.pdf., Erişim Tarihi: 02014.
• OECD (2013a), Education at a Glance 2013: OECD Indicators, OECD Publishing, 20June%202013.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• OECD (2013b), Education at a Glance 2013: Highlights, OECD Publishing, http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/9613041e.pdf? 1398260356&id=id&accname=guest&checksum=0CC050FDF1D37A 614725369CA0D4225B, Erişim Tarihi: 12.03.2014. expires=
• OECD (2014a), Education at a Glance 2014: Highlights, http://www.oecd- ilibrary.org/docserver/download/9614031e.pdf?expires=1411982667&id=id&acc name=guest&checksum=442E2F751FB882510BB9380DFD834C32, Tarihi: 12.03.2014. Erişim OECD http://www.oecd.org/edu/Education-at-a-Glance-2014.pdf, 02014. Education at a Glance 2014: OECD Indicators, Erişim Tarihi:
• OECD (2014c), Education at a Glance 2014: Country Note-Turkey, http://www.oecd.org/edu/Turkey-EAG2014-Country-Note.pdf. 02014. Erişim Tarihi:
• Öz, E. ve Buyrukoğlu, S. (2011), “Türk Eğitim Sisteminde Vergileme: Denizli
• İlinde Bir Uygulama”, Sosyo-ekonomi Dergisi, 7(14), www.sosyoeko nomi.hacettepe.edu.tr/110104.pdf. Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2009), Eğitim: Okul Öncesi, İlk ve Ortaöğretim, DPT-Dokuzuncu www.dpt.gov.tr/DocObjects/View/4822/oik-egitim-i.pdf. 02014. Kalkınma Planı 2007-2013, Ankara, Erişim Tarihi:
• Öztürk, N. (2005), “İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü”, Sosyo-ekonomi Dergisi, 2005(1), http://www.sosyoekonomi.hacettepe.edu. tr /0501 02.pdf. Erişim Tarihi: 02014.
• Pehlivan, O. (2011), Kamu Maliyesi, Murathan Yayınevi, 2. Baskı, Trabzon.
• Savaşan, F. (2012), İki Başarısızlık Arasında Kamu Ekonomisi, Celepler Matbaacılık, Trabzon.
• Saygılı, Ş., Cihan, C. ve Yavan, Z. A. (2005), Ekonomi ve Büyüme, Türkiye İçin
• Sürdürülebilir Büyüme Stratejileri Konferansı, TÜSİAD - Koç Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu. Sianesi Barbara and John Van Reenen (2000), The Returns to Education: A
• Review of the Macro-Economic Literature, Centre for the Economics of Education http://cee.lse.ac.uk/ceedps/ceedp06.pdf. Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Söyler, İ. (2008), “Eğitim Hizmetleri Bağlamında Vakıf Üniversitelerinin Finansal http://212.174.133.188 ilhamisoyler.pdf. Erişim Tarihi: 12.03.2014. Maliye Dergisi, dergisi/yayinlar/md/154/5. 154, /calismalar/maliye_
• Şanlıoğlu, Ö. ve Uzay, N. (2011), “Devletin Yeni İktisadi Rolü”, A. Kökocak,
• (Ed.), Kamu Ekonomisi, Ekin Yayınevi, Bursa. Şener, O. (1987), Eğitim Ekonomisinin Temel İlkeleri, III. Türkiye Maliye Eğitimi
• Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi, Üniversite Yayın No: 3520, Gebze.
• Şener, O. (2007), Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, Beta Yayıncılık, 9. Basım, İstanbul.
• Şimşek, Y. (2001), Eğitim Dışsallıklarının Dikkat Çeken Olguları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. http://www.pegem.net/dosyalar /dokuman /1151- 2011071 4171435-simsek.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Temelli, S. (2003), “1990’lardan Günümüze Bütçelerde Eğitim Harcamaları Üzerine http://www.egitim bilimtoplum .com.tr/index.php/ebt/article/view/14/11., Erişim Eğitim Tarihi: 12.03.2014. Bilim Toplum Dergisi, 1(1),
• Türkmen, F. (2002), Eğitimin Ekonomik ve Sosyal Faydaları ve Türkiye’de Eğitim
• Ekonomik Büyüme İlişkisinin Araştırılması, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel ekutup.dpt.gov.tr/egitim/turkmenf/ekonomik.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014. DPT-Uzmanlık Tezleri Yayın No: 2655, http://
• Ulutürk, S. (2011), “Kamu Ekonomisi Mal ve Hizmet Üretim Analizi”, A.
• Kökocak (Ed.), Kamu Ekonomisi, Ekin Yayınevi, Bursa. Yaylalı, M. ve Lebe, F. (2011), “Beşeri Sermaye ile İktisadi Büyüme Arasındaki
• İlişkinin Ampirik Analizi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: XXX, Sayı:1, lebe.pdf., Erişim Tarihi: 12.03.2014. lali
• Yılmaz, S. (1989), “Eğitim Sektöründe Arz-Talep Analizi”, İktisat Fakültesi
• Mecmuası, 47(1-4), http://www.iudergi.com/tr/index.php/ iktisatmecmua/ arti cle/view/7749/7251., Erişim Tarihi: 12.03.2014.
• Yolcu, H. (2007), Türkiye’de İlköğretim Finansmanının Değerlendirilmesi,