Araştırma Makalesi
Yıl 2019,
Sayı: 13, 125 - 144, 26.06.2019
Öz
Evrenin bir parçası olan insan içinde bulunduğu âlemin ve kendisinin varlığı hakkında
sorgulamalarda bulunarak müşahede ettiği varlığı akli açıdan anlaşılabilir kılmaya
çalışmıştır. Bizler de çalışmamızda bu çabanın madde itibariyle bir yönünü teşkil eden
imkân mefhûmuna ve delil olarak kullanımına ışık tutmaya çalıştık. Bu mefhûmun ortak
bir paydada tarih boyunca kullanımına işaret ederken, İslam dünyasındaki kullanımı
noktasında İslam filozofları ile mütekellimler arasındaki farkı ortaya koymaya gayret
gösterdik.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alğan, Fadıl, “Zorunlu Varlığı İspat Bağlamında İbn Sînâ’da Varlık- Mahiyet İlişkisi”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslami İlimler Dergisi, c. 10, sayı 1, Bahar, 2015. Bâkıllânî, Ebû Bekir, Kitâbu’t-Temhîd, Beyrut, Menşûrâtü- Câmiati’l-Hikme fî Bağdâd (Silsiletü İlmi’l-Kelâm), el Mektebe eş- Şarkıyye, 1959. Bolay, M. Naci, “Bedihi”, DİA, c. 5, 1992. Cürcânî, Seyyid eş Şerîf, Mu’cemu’t- Ta’rifât, tah. Muhammed Sıddîk el Minşâvî, Dâru’l-Fazîle. _________, Şerhu’l- Mevâkıf, (Siyalkûtî ve Halebî haşiyeleri ile birlikte), Beyrut, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn Ebu’l-Meâlî, Kitâbü’l-İrşâd, Mısır, Mektebetü’l- Hâncî, 1950. Demir, Osman, “Teselsül”, DİA, c. 40, 2011. Devvânî, Celâlüddîn, Risâle fî İsbâti’l-Vâcibi’l-Kadîme, Sebu’ Resâil, dzn. Dr. Seyyid Ahmed et- Tûsirkânî, Tahran, nşr, Miras Mektûb, 1979. Ebû Dakîka, Mahmûd, el Kavlü’s-Sedîd fî İlmi’t-Tevhîd, tah. Avadullâh Câd Hicâzî, y.y. Fûde, Said Abdüllatîf Mahmûd, “el Edilletü’l-Akliyye li Vucûdillah (Beyne’l- Felâsife ve’l-Mütekellimîn)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Amman Uluslararası İslam Üniversitesi Yüksek İhtisas Fakültesi Usûlü’d- Dîn Kısmı, Amman, 2014. Gazzâlî, Huccetü’l-İslam Muhammed b Muhammed, el İktisâd fi’l-İ’tikâd, Dâru’l-Minhâc, 1437. _________, Tehâfütü’l-felâsife, çev. Mahmut Kaya, İstanbul, Klasik Yayınları, 2014. İbnü’t-Tilmisânî, Şerhu, Meâlimi usûli’d-dîn, tah. Nizâr el Hammâdî, Kuveyt, Dâru’z- Ziyâ, 2012. Kaya, Mahmut, “Meşşâiyye”, DİA, c. 29, 2004. Kaya, Mehmet Cüneyt, “İslam Felsefesinde Metafizik Bir Problem Olarak İmkân”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008. Kaya, Veysel, “Felsefî Kelam Çerçevesinde İbn-i Sînâ’nın Kelam’a Etkileri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Kelâm Bilim Dalı, Bursa, 2013. Kılavuz, Ulvi Murat, “İslam Kelâmında Kozmolojik Delil”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Kelâm Bilim Dalı, Bursa, 2007. Kılıç, Muhammet Fatih, “İbn-i Sînâ’nın Kelamcıların Hudûs Deliline Yönelttiği Eleştiriler”, Divan Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, cilt 15, sayı 28, 2010. Nesefî, Ebu’l-Muîn, Tebsıratü’l-Edille fî Usûli’d- Dîn, tah. Hüseyin Atay, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1993. _________, et Temhîd li Kavâidi’t-Tevhîd, tah. Muhammed Abdurrahman eş Şâğûl, Mektebetü’r-Ravza eş Şerîfe, 2006. Fahruddin Ömer er-Râzî, Nihâyetü’l-Ukûl fî Dirâyeti’l-Usûl, tah. Saîd Abdüllatîf Mahmûd el Fûde, Beyrut, Dâru’z- Zehâir, 2015. Topaloğlu, Bekir, İsbât-ı Vâcib, Ankara, Diyanet Vakfı Yayınları, 1979. Yurdagür, Metin, “Devir”, DİA, c. 9, 1994.
The Notion of Possibility (Imkan) and Its Usage as an Evidence Between Islamic Philosophers and Mutakallimun
Öz
The human being, as a part of the universe, has been questioned about his being and
the realm he is in; and tried to make it understandable from a rational point of view. In
this paper, I have tried to shed light on the concept of imkan (notion of possibility) that
constitutes an aspect of this effort and its usage as an evidence. While i have pointed out
this notion’s use throughout history in a common ground, i have also endeavored to reveal
the difference between Islamic philosophers’ and mutakallimun’s use that notion in the
Islamic world.
Anahtar Kelimeler
Imkân (notion of possibility) istihâle (transform) vujub (obligation) Islamic philosophers mutakallimun
Kaynakça
- Alğan, Fadıl, “Zorunlu Varlığı İspat Bağlamında İbn Sînâ’da Varlık- Mahiyet İlişkisi”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslami İlimler Dergisi, c. 10, sayı 1, Bahar, 2015. Bâkıllânî, Ebû Bekir, Kitâbu’t-Temhîd, Beyrut, Menşûrâtü- Câmiati’l-Hikme fî Bağdâd (Silsiletü İlmi’l-Kelâm), el Mektebe eş- Şarkıyye, 1959. Bolay, M. Naci, “Bedihi”, DİA, c. 5, 1992. Cürcânî, Seyyid eş Şerîf, Mu’cemu’t- Ta’rifât, tah. Muhammed Sıddîk el Minşâvî, Dâru’l-Fazîle. _________, Şerhu’l- Mevâkıf, (Siyalkûtî ve Halebî haşiyeleri ile birlikte), Beyrut, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn Ebu’l-Meâlî, Kitâbü’l-İrşâd, Mısır, Mektebetü’l- Hâncî, 1950. Demir, Osman, “Teselsül”, DİA, c. 40, 2011. Devvânî, Celâlüddîn, Risâle fî İsbâti’l-Vâcibi’l-Kadîme, Sebu’ Resâil, dzn. Dr. Seyyid Ahmed et- Tûsirkânî, Tahran, nşr, Miras Mektûb, 1979. Ebû Dakîka, Mahmûd, el Kavlü’s-Sedîd fî İlmi’t-Tevhîd, tah. Avadullâh Câd Hicâzî, y.y. Fûde, Said Abdüllatîf Mahmûd, “el Edilletü’l-Akliyye li Vucûdillah (Beyne’l- Felâsife ve’l-Mütekellimîn)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Amman Uluslararası İslam Üniversitesi Yüksek İhtisas Fakültesi Usûlü’d- Dîn Kısmı, Amman, 2014. Gazzâlî, Huccetü’l-İslam Muhammed b Muhammed, el İktisâd fi’l-İ’tikâd, Dâru’l-Minhâc, 1437. _________, Tehâfütü’l-felâsife, çev. Mahmut Kaya, İstanbul, Klasik Yayınları, 2014. İbnü’t-Tilmisânî, Şerhu, Meâlimi usûli’d-dîn, tah. Nizâr el Hammâdî, Kuveyt, Dâru’z- Ziyâ, 2012. Kaya, Mahmut, “Meşşâiyye”, DİA, c. 29, 2004. Kaya, Mehmet Cüneyt, “İslam Felsefesinde Metafizik Bir Problem Olarak İmkân”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008. Kaya, Veysel, “Felsefî Kelam Çerçevesinde İbn-i Sînâ’nın Kelam’a Etkileri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Kelâm Bilim Dalı, Bursa, 2013. Kılavuz, Ulvi Murat, “İslam Kelâmında Kozmolojik Delil”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Kelâm Bilim Dalı, Bursa, 2007. Kılıç, Muhammet Fatih, “İbn-i Sînâ’nın Kelamcıların Hudûs Deliline Yönelttiği Eleştiriler”, Divan Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, cilt 15, sayı 28, 2010. Nesefî, Ebu’l-Muîn, Tebsıratü’l-Edille fî Usûli’d- Dîn, tah. Hüseyin Atay, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1993. _________, et Temhîd li Kavâidi’t-Tevhîd, tah. Muhammed Abdurrahman eş Şâğûl, Mektebetü’r-Ravza eş Şerîfe, 2006. Fahruddin Ömer er-Râzî, Nihâyetü’l-Ukûl fî Dirâyeti’l-Usûl, tah. Saîd Abdüllatîf Mahmûd el Fûde, Beyrut, Dâru’z- Zehâir, 2015. Topaloğlu, Bekir, İsbât-ı Vâcib, Ankara, Diyanet Vakfı Yayınları, 1979. Yurdagür, Metin, “Devir”, DİA, c. 9, 1994.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırmalar ve İncelemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Haziran 2019 |
| Kabul Tarihi | 25 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 13 |
