YESEVİYYE TARİKATI’NIN TEMEL İLKELERİ

Yıl 2018, Sayı: 40, 143 - 162, 15.12.2018

Mahmut Askeri Küçükkaya

https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.469487

Öz

Orta Asya’da
yüzyıllarca insanlara tesir etmiş olan Ahmed Yesevi’nin kurduğu Yeseviyye’nin
birtakım temelleri bulunmaktadır. Bunların başında tevhid inancı gelir.
Yeseviyye tevhide dayalı bir tarikattır. Peygamberin sünnetine uyma bu
tarikatın önemli esaslarındandır. Genel anlamda Yeseviyye, tevhid ve sünnete
bağlı bir tarikattır.

Dine dayalı bir
eğitim ile müridlerini yetiştirme ve hakka ulaştırmaya çalışan bir metod takip eder.
Tarikata girecek olan bir müridin ilk önce dini konuda kendini yetiştirmesi
istenir. Dini bilgiye sahip olmadan tarikata girmek doğru değildir. İslam’ı
yaşamadan tarikata girmek, tarikatın ruhuna aykırıdır. Yeseviyye’de şeriat,
tarikat, marifet ve hakikat olgusu en temel esastır. Şeriat olmadan tarikat
olmaz.

Müridlerin riyazet
ve nefis terbiyesi ile olgunlaşmasına çalışılır. Halvet ve zikir bu tarikatın önemli
iki esasıdır. 

Anahtar Kelimeler

Yeseviyye, tevhid, sünnet, halvet, zikir, mürid, tarikat

Kaynakça

• Akşemsettin, Muhammed b. Hamza. Risâlet’ün-Nuriyye. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi, no: 2863.
• Aşurbeyoğlu, Resul-Muhammed. “Yesevi’nin Fakrnâme Risalesi”. Türk Yurtları Dergisi, Ankara, II:6. Banarlı, Nihad Sami. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: 1971.
• Benningsen, Alexandre. Sûfi ve Komiser Rusya’da İslam Tarikatlar. Trc. Osman Türer. Ankara: Akçağ Yayınları, 1988.
• Bican, Ahmed. Envârü’l-Aşıkin. Der. Mehmet Faruk Gürtunca. İstanbul: Ülkü Kitap Yurdu Yayınları, 1972.
• Brockelmann, Carl. İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi. Trc. Neşet Çağatay. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahih-i Buhârî. Trc: Mehmet Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2009.
• Cebecioğlu, Ethem. Hacı Bayram Veli. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Danişmend, Muhammed. “Mir’atü’l-Kulûb”. Sadeleştiren. Necdet Tosun. İlam Araştırma Dergisi, 2/2 (Temmuz-Aralık 1997).
• Düzen, İbrahim. Aziz Nesefi’ye Göre Allah Kâinat ve İnsan. Ankara: Şanlıurfa İlahiyat Fakültesini Geliştirme Vakfı Yayınları, 1991.
• Ekinci, Yusuf. Hoca Ahmed Yesevi. Ankara: Ocak Yayınları, 1995.
• Eraslan, Kemal. “Yesevi'nin Fakr-Name'si” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 22 (1977): 45 – 120.
• Eraslan, Kemal. Ahmed-i Yesevî. Erdem Dergisi, Ankara, 7/21, 1995.
• Eraslan, Kemal. Ahmed-i Yesevi’den Seçmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1983.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1980.
• Göçgün, Önder. “Destan Rivayetlerine Dayalı Hayatı ve Hikmet Yüklü Edebi Hüviyeti ile Ahmed Yesevi”. Erdem Dergisi, Hoca Ahmed Yesevi Özel Sayısı, (1995).
• Hazîni. Cevahirü’l Ebrar min Emvaci’l Bihâr. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar no: 3893. Hazîni. Cevâhirü’l-Ebrâr Min Emvâc-ı Bihâr, Yesevi Menakıbnamesi. Trc. Cihan Okuyucu. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1995.
• İz, Mahir. Tasavvuf Mahiyeti, Büyükleri ve Tarikatler. İstanbul: Türdav Yayınları, 1981.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1977.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları, 1982.
• Kelâbazi. Taarruf. Haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1992.
• Köprülü, Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1987.
• Küçük, Hasan. Osmanlı Devletini Tarih Sahnesine Çıkaran Kuvvetlerden Biri Tarikatlar ve Türkler Üzerindeki Tesirleri. İstanbul: Türdav Yayınları. 1976.
• Mevdudi, Mevlana Ebu’l Alâ. Hz. Peygamber. Trc: Ahmed Asrar. İstanbul: Pınar Yayınları. 1985.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Kuran ve Sünnete Göre Tasavvuf. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 1993.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Tasavvufun Ruhu ve Tarikatlar. İstanbul: Sidre Yayınları, 1988.
• Safiyüddin, Mevlana. Nesebnâme. Haz. Kemal Eraslan. İstanbul: Yesevi Yayınları, 1996.
• Schimmel, Annemarie. Tasavvufun Boyutları. Çev. Önder Gürol. İstanbul: Adam Yayınları, 1982.
• Serin, Rahmi. İslam Tasavvufunda Halvetîlik ve Halvetîler. İstanbul: Petek Yayınevi, 1984.
• Suhreverdi. Avarifü’l-Maarif. Trc. Hasan Kâmil Yılmaz- İrfan Gündüz. İstanbul: Erkam Yayınları, 1990.
• Togan, Zeki Velidi. Yeseviliğe Dair Bazı Yeni Malûmat Fuad Köprülü Armağanı. İstanbul: Osman Yalçın Matbaası, 1953.
• Türer, Osman. “Hoca Ahmet Yesevi’nin Türk İslam Tarihindeki Yeri ve Tasavvufi Şahsiyeti”. Nşr. Mehmet Şeker, Necdet Yılmaz. Ahmet Yesevi, Hayatı Eserleri, Tesirleri. İstanbul: Seha Neşriyat, 1996.
• Yesevi, Ahmed. Divan-ı Hikmet. (Emel Esin Nüshası). Tek-Esin Vakfı (Müze: No: 55) Haz. Faruk Azmun. İstanbul: Tek-Esin Türk Kültürünü Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, 1994.
• Yesevi, Ahmed. Divân-ı Hikmet. Haz. Hayati Bice. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1998.
• Yılmaz, Necdet. Ahmed Yesevi, Hayatı Eserleri Tesirleri. İstanbul: Seha Neşriyat, 1996.