Yurtdışında Kelam Araştırmaları -Aydınlanma Dönemi Almanya Örneği

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2 - Cilt: 5 Sayı: 2, 67 - 79, 24.03.2014

Özcan Taşçı

Öz

Batıda oryantalizm özellikle son beş yüzyıldır İslam ve İslam üzerine yapılan çalışmalarla özdeşleşmiş

bir kavram olarak tanınmaktadır. Aydınlanma döneminde başta Alman bilimci Johann Jakob

Reiske’nin yoğun uğraşları neticesinde oryantalizmin teolojiden ayrılmak suretiyle bağımsız bir

disiplin haline dönüştüğü tespit edilmektedir. Bu andan itibaren daha önceki dönemlere nazaran aydınlanmacı

yazarlar tarafından İslam üzerine nispeten daha objektif ve bilimsel yazıların üretildiği

gözlemlenmektedir. Gotthold Ephraim Lessing, Johann Gottfried Herder ile eserleri Almancaya tercüme

edilen Giambattista Toderini ve Adrian Reland bu yazarlar arasında zikredilebilir. İşte bu makalede

Kelam ile alakalı aydınlanmacı yazarlar tarafından ortaya konulan eserlerden örnekler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aydınlanma dönemi, İslam, Kelam, Oryantalizm

Kaynakça

• Fichte, Johann Gottlieb, Versuch Einer Kritik Aller Offenbarung, Königsberg 1793, 2. Auflage. Herder, Gottfried, Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit (Hrsg. Heinrich Luden), Leipzig 1841-Johann Friedrich Hartknoch Yayınevi-Vierte Auflage, Band II.
• Hennig, John, Goethes Europakunde, Amsterdam 1987.
• Horsch, Silvia, “Lessing, der Islam und die Toleranz”, Vortrag im DMK (Deutschsprachiger Muslimkreis) am 29.08.2003.
• Kant, Immanuel, Kritik der reinen Vernunft,, Anaconda Verlag,, Köln 2011.
• ---------------------, Streit der Fakultäten –1798, Immanuel Kant’s Sämtliche Werke-Religion Innerhalb der Grenzen der blossen Vernunft und Streit der Facültäten-Herausgegeben Von Karl Rozenkranz Zehnter Teil- Leipzig 1838.
• Lessing, Gotthold Ephraim, Theologiekritische Schriften I, “Rettung Cardanus” Hrsg. Herbert G. Göpfert, München 1976.
• Mohammed Muslim, Zahim, “Lessing und der Islam, Eine Studie zu Lessings Auseinandersetzung mit dem Islam”, Berlin 2010.
• Reland, Adrian, Zwei Bücher von der Türckischen oder Mohammedanischen Religion, Hannover 1717.
• Toderini, Giambattista, Literatur der Türken, Almanca’ya tercüme eden, Abbé Toderini, Notlarla ve eklentilerle katkı yapan Philipp Wilhelm Gottlieb Hausletner , Königsberg 1790.
• Taşcı, Özcan, “Aydınlanma Felsefesinin Temel Değerlerine Mu’tezile Kelamcılarının Katkıları”, II. Ilgaz Felsefe Günleri (Aydınlanma-Din-Demokrasi) Ulusal Sempozyumu, Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü, Çankırı 13-14- 15 Ekim 2011.
• -----------------, “Almanya’da Kelam Çalışmaları”, Dini Araştırmalar Dergisi, C. 6, 2004
• -----------------, “Batıda Kelama İlişkin Çalışmalar ve Değerlendirilmesi”, Kelam El Kitabı, Ed. Ş.A.Düzgün, Ankara 2012.
• -----------------,Vereinbarung von Vernunft und Offenbarung Bei den Mu’taziliten und Aufklarern”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Güz 2011/2 (2).
• ----------------, Aydınlanma, Oryantalizm ve İslam: Kelami Konular Bağlamında Bir Karşılaştırma, Sentez yay., Ankara 2013.
• ---------------, Alman Oryantalizm Geleneği, Nobel yay., Ankara 2014.
• --------------, “C.H.Becker (1876-1933) Örneğinde Uygulamalı Oryantalizm (Angewandte Orientalistik) Anlayışı-Oryantalizm Çalışmalarının Siyasallaşma Süreci”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 47, Sayı 2, 125-147 (2006)
• ---------------, “Dilin Kökeni, Kur’an’ın Yaratılmışlığı ve Herder”, Felsefe Dünyası, 2010/2 Sayı : 52
• http://www.owep.de/artikel/376/im-wandel-zeiten-bild-des-islams-im-westen