Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında Türkiye-Rusya Enerji İlişkilerinin Analizi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 67 - 89, 27.03.2019

Cemal Kakışım

https://doi.org/10.14782/ipsus.539186

Cited By: 3

Öz

Türkiye-Rusya enerji ilişkileri, Türkiye’nin artan enerji ihtiyacına bağlı olarak özellikle 21. yüzyılda

gelişmiştir. Rusya, zengin enerji kaynaklarıyla Türkiye açısından önemli bir tedarikçi ülke haline

gelirken, Türkiye ise hızla artan enerji ithalatıyla Rus ekonomisinin önemli bir gelir kaynağına

dönüşmüştür. Kömür ve petrol alanında başlayan enerji ticareti, zamanla doğal gaz alanına taşınmış ve

son olarak iki ülke, Türkiye’nin ilk nükleer enerji santralinin inşası için anlaşmıştır. Bu çalışmada genel

olarak Türkiye-Rusya enerji ilişkileri karşılıklı bağımlılık kapsamında değerlendirilmektedir. Enerji

ilişkileri, iki ülke arasındaki siyasi krizlerden belirli ölçüde etkilenmesine rağmen, ilişkiler genelde

karşılıklı bağımlılık temelinde gelişmiştir. Bu kapsamda çalışmada ilk olarak karşılıklı bağımlılık

yaklaşımı açıklandıktan sonra, iki ülkenin enerji politikaları ve enerji profilleri incelenmektedir. Daha

sonra çalışmanın ana eksenini oluşturan Türkiye-Rusya enerji ilişkilerinin gelişimi ele alınacaktır.

Çalışma sonunda yapılan genel değerlendirmede, Türkiye ve Rusya arasında enerji alanında karşılıklı

bağımlılığı olduğu, ancak Türkiye açısından bu bağımlılığın Rusya lehine dengesiz bağımlılığa dönüşme

riski taşıdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Rusya, Enerji İlişkileri, Karşılıklı Bağımlılık, Enerji Güvenliği

An Analysis of Turkey and Russia Energy Relations in the Scope of Interdependence

Öz

Turkey-Russia energy relations improved in connection with Turkey’s increasing energy need in the

twenty first century. With its rich energy resources, Russia was an important supplier country in terms

of Turkey. With its increasing energy needs, Turkey has been an important income supply for Russia’s

economy. Energy trade which started in oil and coal field moved to the natural gas field over time and

lastly, two countries have agreed to build Turkey’s first nuclear power plant. In this study, Russia-Turkey

energy relations generally are evaluated in the scope of interdependece. Though energy relations were affected certain extent by the political crisis between two countries, it usually developed on the basis of

interdependence. In this context, the two countries’ energy politics and energy profiles are examined

after interdependence approach is explained. Later, the developing of Russia-Turkey energy relations

which constitude the main axis of the study will be handled. In general evaluation at the end of study, it

is concluded that there is interdependence between Russia and Turkey but this interdependece carries

transformation risk of unbalance dependence in favor of Russia in terms of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Russia, Energy Relations, Interdependence, Energy Security

Kaynakça

• Balcer, A. (2009). The Future of Turkish-Russian Relations: A Strategic Perspective. Turkish Policy Quarterly, 8, 1, 77-87. Bardakçı, M. (2003). Russian Interests in the Caspian Region and Turkey. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 2, 1-28. BBC Türkçe. (2009). “Türkiye ile Rusya Arasında 20 Anlaşma”. (2009, 6 Ağustos). http://www.bbc.com/ turkce/haberler/2009/08/090806_putin_update, Erişim Tarihi: 23.03.2018. BBC Türkçe, (2015). “Rusya, Kırmızı Hattı Askıya Aldı, Ekonomik Yaptırım Açıkladı”. (2015, 26 Kasım). BBC Türkçe. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/11/151126_rusya_yatirimlar_medvedev, Erişim Tarihi: 24.03.2018. BBC News. (2015). “Turkey Downing of Russa Jet Stab in The Back-Putin”. (2015, 24 Kasım). http://www. bbc.com/news/world-middle-east-34913173, Erişim Tarihi: 24.03.2018. British Petroleum (BP), (2017). BP Statistical Review of World Energy June, 1-50. Chan, S. (1984). International Relations in Perspective. New York. Macmillan Publishing Company. Demiryol, T. (2016). Enerjide Karşılıklı Bağımlılık ve Uluslararası Çatışma. Çomak, H., Sancaktar, C., Demir, S., (Ed.), Uluslararası Güvenlik – Yeni Politikalar, Stratejiler ve Yaklaşımlar, içinde (s. 227- 247). İstanbul. Beta. Dike, J. C. (2013). Measuring The Security of Energy Export Demand in Opec Economies. Energy Policy, 60, 594-600. Ediger, V. Ş. (2016). Enerji ve Siyaset: Türkiye Rusya Enerji İlişkileri. Panaroma, 20, 40-46. Ediger, V. Ş., Durmaz, D. (2017). Energy in Turkey and Russia’s Roller-Coaster Relationships. Insight Turkey, 19 (1), 135-155. Forbes. (2010). “Russia,Turkey: A Grand Energy Bargain?”. ( 2010, 14 Mayıs). https://www.forbes.com/sites/ energysource/2010/05/14/russia-turkey-a-grand-energy-bargain/#55ee896538da, Erişim Tarihi: 24.03.2017. Gazprom Export. (2018a). Gas Supplies to Europe, http://www.gazpromexport.ru/en/statistics/, Erişim Tarihi: 14.03.2018 Gazprom Export. (2018b). Turkey, http://www.gazpromexport.com/en/partners/turkey/, Erişim Tarihi: 22.03.2018. Güney, N.A., Korkmaz, V. (2014). The Energy Interdependence Model Between Russia and Europe: An Evaluation of Expectations for Change. Perceptions, 19, 3, 35-59. Hürriyet. (2016). “Cumhurbaşkanı Erdoğan: FETÖ’nün Türkiye-Rusya İlişkilerine Kastettiği Anlaşılıyor”. (2016, 9 Ağustos). http://www.haberturk.com/haber/haber/1279101-erdogan-putin-gorusmesininardindan- aciklama-yapiliyor, Erişim Tarihi: 24.03.2018. International Energy Agency (IEA), (2018). What is Energy Security?, https://www.iea.org/topics/ energysecurity/, Erişim Tarihi: 14.03.2018 Kakışım, C. ( 2017). Türkiye’nin Enerji Politikaları Açısından Türk Akımına Yönelik Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 5, 50, 517-527. Karar. (2017). “Akkuyu Nükleer Stratejik’ti Şimdi de Öncelikli”. (2017, 4 Mayıs). http://www.karar. com/ekonomi-haberleri/akkuyu-nukleer-stratejikti-simdi-de-oncelikli-469430#, Erişim Tarihi: 23.03.2018. Keohane, R. O., Nye, J. S., (2011). Power and Interdependence (Fourth Edition). New York. Logman. Koçak, M. (2017). Türkiye-Rusya İlişkileri. Seta Analiz, 201. Mitorova, T. (2014). The Geopolitics of Russian Natural Gas. Rice University’s Baker Institute, Center of Energy Studies, 1-99. NTV. (2016). “Gazprom, Türk Şirketlere İndirimi İptal etti”. (2016,29 Ocak). https://www.ntv.com.tr/ ekonomi/gazprom-turk-sirketlere-indirimi-iptal-etti,QJkT1gLJHEG5iKwTgPshUg, Erişim Tarihi: 24.03.2018. NTV. (2018). “Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) Açıldı”. (2018, 12 Haziran) https://www.ntv. com.tr/ekonomi/trans-anadolu-dogalgaz-boru-hatti-tanapacildi,oWdT1oKaxEC_ZCsPI_C6Uw, Erişim Tarihi: 21.06.2018. Nye, J. S., Welch, D. A., (2015). Küresel Çatışmayı ve İşbirliğini Anlamak. R. Akman. (Çev.). İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Oğan, S. ( 2006). Mavi Akım: Türk-Rus İlişkilerinde Mavi Bağımlılık, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi, http://www.turksam.org/tr/makale-detay/548-mavi-akim-turk-rus-iliskilerindemavi- bagimlilik, Erişim Tarihi: 14.03.2018. Resmi Gazete. (2010). Milletlerarası Andlaşma. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/10/20101006-6. htm, Erişim Tarihi: 24.03.2017. Reuters. (2015). “Turkey Seeks to Diversify Gas Supplies Amid Disputes with Russia”. (2015, 3 Aralık). https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-turkey-energy-russia/turkey-seeks-to-diversifygas- supplies-amid-dispute-with-russia-idUSKBN0TM1TC20151203, Erişim Tarihi: 24.03.2018. Reuters. (2018a). “Erdogan, Putin Mark Start of Work on Turkey’s First Nuclear Power Plant”. (2018, 3 Nisan). https://www.reuters.com/article/us-turkey-russia-nuclearpower/erdogan-putin-markstart- of-work-on-turkeys-first-nuclear-power-plant-idUSKCN1HA2GI, Erişim Tarihi: 05.04.2018. Reuters. (2018b). “ Strikes on Syria Appropriate Respose: Turkish Foreign Ministry Source”. (2018, 14 Nisan). https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-turkey/strikes-on-syria-appropriateresponse- turkish-foreign-ministry-source-idUSKBN1HL0C8, Erişim Tarihi: 16.04.2018. Seenews. (2017). “Gazprom Studies Options to Link Turkish Stream to Austrian Hub via Bulgaria, Serbia”. (2017, 27 Kasım). https://seenews.com/news/gazprom-studies-options-to-link-turkish-stream-toaustrian- hub-via-bulgaria-serbia-report-592504, Erişim Tarihi: 23.03.2018. Simola H., Solanko, L. (2017). Overview of Russia’s Oil and Gas Sector. Bank of Finland Institute Economies in Transition, Policy Brief, 5. Sputnik Türkiye. (2015). “Rusya’nın Türkiye’ye Yaptırımları ve Ekonomik İşbirliği”. (2015, 17 Aralık). https:// sptnkne.ws/eeN5, Erişim Tarihi: 24.03.2018. Sputnik News. (2015). “Turkey and Russia Halt Negotiations over Turkish Stream”. (2015, 3 Aralık). https:// sptnkne.ws/hthg, Erişim Tarihi: 24.03.2018. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB). (2014). 2015-2019 Stratejik Planı. Ankara T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB). (2018). Doğal Gaz Boru Hatları ve Projeleri, http://www. enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz-Boru-Hatlari-ve-Projeleri, Erişim Tarihi: 22.03.2018. Türkiye Petrolleri. (2017). 2016 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu. Ankara. Uçarol, R. (2014). Siyasi Tarih. İstanbul. Der Yayınları. U. S. Energy Information Administration (EIA). (2018a). Russia, https://www.eia.gov/beta/international/ analysis.cfm?iso=RUS, Erişim Tarihi: 14.03.2018. U. S. Energy Information Administration (EIA). (2018b). Turkey, https://www.eia.gov/beta/international/ analysis.cfm?iso=TUR, Erişim Tarihi: 22.03.2018. Winrow, G. (2017). Turkish and Russia: the Importance of Energy Ties. Insight Turkey, 19 (1), 17-31. Varol, T. (2016). Enerji Boru Hatları ve Güvenlik Boyutunda Rusya’nın Doğu Akdeniz Stratejisi. Çomak, H., Sancaktar, C., Demir, S., (Ed.), Uluslararası Güvenlik – Yeni Politikalar, Stratejiler ve Yaklaşımlar, içinde (s. 283-306). İstanbul. Beta. Vatan. (2013). “Samsun-Ceyhan Boru Hattı Askıda”. (2013, 21 Nisan). http://www.gazetevatan.com/samsunceyhan- boru-hatti-askida-532011-ekonomi/, Erişim Tarihi: 23.03.2018. Vermaat, S. (2015). Power in the Global Economy: States versus Firms?. Radboud University.