Emeviler Döneminde Fars Bölgesi ve Şiraz Şehri

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 131 - 141, 29.04.2019

Türker Uygur

https://doi.org/10.21551/jhf.551968

Cited By: 1

Öz

Hz. Ömer döneminde başlayan ve Hz. Osman döneminde devam eden İslam fetihleri, Hz.

Ali döneminde yaşanan iç karışıklıklardan dolayı durmak zorunda kalmıştı. İslam tarihi açısından

çok sıkıntılı geçen bir sürecin arkasından idareyi eline alan Emevi Hanedanı saltanat haline dönüş-

türdükleri idare sistemi ile İslam Devleti’ni Arap hanedan devletine dönüştürmüştür. Emevilerin

bu hâkimiyet anlayışının meşru bir temele dayandırılması hakkındaki tartışmalar, bir süre sonra fetih programının devreye sokulmasıyla bir şekilde askıya alınmıştır. Böylece Emeviler, dış seferler

ile hâkimiyet alanını genişleterek askeri garnizonlar kurmayı başarmıştır. Daha sonra da bölgeye

Müslümanların iskân edilmesiyle yeni İslam şehirlerinin kurulması sağlanmıştır. Bu çalışmada

Fars bölgesinin İslam hâkimiyetine geçişi, bölgede cereyan eden Emevi hâkimiyet mücadelelerinin

yansımaları ve bir İslam şehri olarak Şiraz’ın kuruluşu konuları ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Fars Bölgesi, Şiraz, Şehir Tarihi, Emeviler

Persian Region and City Of Shiraz During Umayyad Era

Öz

Islamic conquests that started in Caliph Omar’s era and continued during Caliph Uthman’s
era had to stop due to the domestic disturbances during Caliph Ali’s era. The Umayyad Dynasty
that took over the power after a period that had been quite troublous for the history of Islam transformed the Islamic State into an Arab dynasty state by turning the administrative system into a reign. Disputes about basing this perception of sovereignty of the Umayyad upon a legitimate ground
were suspended after a while due to the conquest program put into effect. As a result, the Umayyad
managed to establish military garrisons by expanding their dominance with foreign military expeditions. Then, new Islamic cities were founded by settling Muslim population into these regions.
Persian region’s going under Islamic rule, reflections of the power struggles of the Umayyad in the
region, and the foundation of Shiraz as an Islamic city are dealt with in this study  

Anahtar Kelimeler

Persian Region, Shiraz, City History, the Umayyad

Kaynakça

• Apak, Adem: Ana hatlarıyla İslam Tarihi (3) (Emeviler Dönemi), Ensar Yayınları, İstanbul, 2010.
• Atalan, Mustafa, “Bir Muhalefet İttifakı, Abdullah b. Muâviye (129/746-47) Hareketi”, D.E.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXIII (2006), 41-63.
• Atçeken, İsmail Hakkı “Yusuf b. Ömer es-Sekafî” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C. 44, İstanbul, 2013, s.22-23.
• Athamına, Khalil, “Emevi Hilafeti Döneminde Arap İskânı”, Çev. Saim Yılmaz, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.2, Sakarya 2000, s.203-226.
• Çelebi, İlyas, “Yıldızname”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C.43, İstanbul: 2013, s.545-547.
• Ebu’l Abbas Ahmed b. Ebi’l-Hayr Zerkûb-i Şîrâzî, Şirazname, Nşr. Behmen Kerimi Tahran, 1305-1310.
• Efser, Kerametullah Tarih-i Baft-ı Kadim-i Şiraz, İntişarat-ı Encümen-i Asar ve Mefahir-i Ferhengi Yayınları, Tahran, 1353.
• el-Mukaddesi, Muhammed b. Ahmed İslam Coğrafyası (Ahsenü’t-Takâsîm) Çeviri ve Notlar, Ahsen Batur, Selenge Yayınları 1. Baskı, İstanbul, 2015.
• et-Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, Çev. Zakir Kadiri, Ugan, Ahmet Temir, Milli Eğitim Basımevi 1. Baskı, İstanbul, 1991.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Abdullah b. Muaviye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C.1, İstanbul, 1988, s.118-119
• Halife b. Hayyat, Tarih-u Halife b. Hayyat- Halife b. Hayyat Tarihi, Çev. Abdulhalik Bakır, Bizinm Büro Yayınevi,1. Baskı, Ankara, 2001.
• Hekikat, Abdu’r-Refi, Ferheng-i Tarih ve Coğrafya-yı Şehristanha-yı İran, Tahran, 1376.
• Huart, Cl., “Şiraz”, İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi C.11 İstanbul, 1979, s.563-564
• İbn Belhi, Farsname, Edited by G. Le Strange, R. A. Nicholson Cambridge University Press, London, 1921.
• bn Havkal, 10. Asırda İslam Coğrafyası, Tercüme: Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2014.
• İbnü’l-Esir, El-Kâmil Fi’t-Tarih, Çev. Abdülkerim Özaydın ve dğr., Bahar Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1985.
• İbn Kesir Ebu’l-Fida, el-Bidaye ve’n-Nihaye, Çağrı Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1994.
• İstahri, Mesâliku’l-Memlik Ülkelerin Yolları Değerlendirme-Metin, çev. Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları,1. Baskı, İstanbul, 2015.
• Keyhan, Mesud Cografyâ-yı Mufassal-ı Îrân, Tahran, 1311.
• Koyuncu, Mevlüd, “Yezid III”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C.43, İstanbul, 2013, s.516-517.
• Kurt, Hasan, “Mervan II”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları C.29, İstanbul, 2004), s227-229.
• Limbert, John, Shiraz In The Age Of Hafez The Glory Of A Medieval Persian City, Universiy of Washington Press, Seattle, 2004.
• Müstevfi-i Kazerûnî, Hamdullah, Nuzhetü’l-Kulub, Edited by G. Le Strange, Cambridge University Press, London, 1915
• Müstevfi-i Kazerûnî, Hamdullah, Tarih-i Güzide, Neşr. Abdu’l-Hüseyin Nevaî, Emir Kebir Yayınları, Tahran, 1339.
• Odabaşı, Fatma, “Yezid b. Mühelleb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C. 43, İstanbul, 2013, s.522-523.
• Özaydın, Abdülkerim, “Halid b. Abdullah el-Kasrî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1997, C.15, s.281-282.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Şiraz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C.39, İstanbul, 2010, s.182-184.
• Strange, Guy Le, Doğu Hilafetinin Memleketleri (Mezopotamya, İran ve Orta Asya) İslam Fetihlerinden Timur Zamanına Kadar, Terc. Adnan Ekikurt, Cengiz Tomar, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2015.
• Terzi, Mustafa Zeki, “Emevîlerde Kara Ordusu Teşkilâtı”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.9, Samsun 1997, s.41-88.
• Wellhausen, Julius, Arap Devleti ve Sukutu, Terc. Fikret Işıltan, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1963.
• Wellhausen, Julius, İslamiyetin İlk Devrinde Dini-Siyasi- Muhalefet Partileri, Terc. Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1989.
• Yıldız, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi C.2, Çağ Yayınları, İstanbul, 1992.
• Yiğit, İsmail, “Emeviler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C.11, İstanbul, 1995, s.87-104.