RELIGIOUS LANGUAGE AND RELIGION IN THE LANGUAGE: ON INDIVIDUAL NAMES REFERRING TO “RELIGION” - II

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 10, 91 - 120, 29.06.2019

Hasan Peker

Öz

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Religious Language, Religion, Muhyiddîn, Ibn al- ‘Arabî

DİN DİLİ VE DİLDE DİN: “DİN” ATIFLI ŞAHIS İSİMLERİ ÜZERİNE- ll

Öz

Din dili bağlamında, dilsel sembolleştirmenin
dinsel tezahürü olarak “din” atıflı şahıs
isimleri üzerine yapılmış ve yayımlanmış bulunan bir çalışmamızın
ardılı olan bu yeni çalışmamızda, sözü
edilen isimlerin bir örneği olarak “Muhyi’d-dîn (/Muhyiddîn)” adını
hem genel anlamda hem de İslâm düşünce tarihinde önemli
bir yeri bulunan meşhur sûfî
âlim İbnü’l-Arabî özelinde araştırma konusu yaptık. Bir yandan ilgili adın
anlamını ve anlam alanını “din-ihyâ” münasebeti bağlamında genel olarak
irdelerken, diğer yandan aynı adın yine aynı münasebet bağlamında “din”e
yaklaşımı konusunda çok ciddi karşıt görüşlere
konu olduğunu gözlemlemiş olduğumuz İbnü’l-Arabî şahsında neye
tekabül ettiğini görmeye çalıştık.
Ayrıca İbnü’l-Arabî’den önce bu
lakabın kullanımda olup olmadığını, ona bu lakabın kim tarafından, ne zaman ve özellikle
ne maksatla verilmiş olduğunu araştırmanın yanı sıra bu tür bir isimlendirmenin
esas alınan dince ne derece meşru olduğunu sorgulama ve değerlendirme konusu
yaptık. Bu noktada belirleyici olanın bu ismin anlamca içerimi
ve anlam alanı olduğunu, bunun ayırdında olmanın önem
arz ettiğini gözlemledik.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Din Dili, Din, Muhyiddîn, İbnü’l-Arabî

Kaynakça

• Açıkgöz, Burak Fatih. “Bir Kişi İki Şahsiyet: İbnü’l-Arabî”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17 (2013): 143-169. Addas, Claude. İbn Arabî: Dönüşü Olmayan Yolculuk. Trc. Atila Ataman. İstanbul: Nefes Yayınları, 2015.Afifi, Ebu’l-Âla. Muhyiddin İbnu’l-Arabî’de Tasavvuf Felsefesi. Trc. Mehmet Dağ. İstanbul: Kırkambar Yayınları,1999.Afzalurrahman. Sîret Ansiklopedisi, Trc. Süleyman Derin-Kenan Dönmez-Metin Uçak-Mehmet Kaynar. İstanbul: İnkılâb Yayınları, 1996.Ahmed, Diyana. “Mu’cemu’l-esmâi’l- muzâfeti ila’d-Dîn”. el-Hivaru’l-Mutemeddin. erişim: 04 Temmuz 2018. http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=284747.Aktan, Hamza. “İhya”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 22: 7-9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000. Avery, Robert - Serap Bezmez- Anna G. Edmonds- Mehlika Yaylalı (Edit.). Redhouse İngilizce-Türkçe Sözlük. İstanbul: Redhouse Yayınları, 1977.Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1990.Birand, Kâmiran. Mânevi İlimler Metodu Olarak Anlama, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1960.Bozhüyük, Mehmet Emin. “Hurûf”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 18: 397- 401. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.Bozpınar, Ş. Tufan. “Suriye”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 37: 550- 555. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009. Cihan, Ahmet Kamil. “Fususu’l-Hikem’de “Din” Kavramı”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1) 21 (2008): 145-159.Çelebi, İlyas. “İsim-Müsemmâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 22: 548-551. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000. Çelik, İsa. “İmam Rabbânî Perspektifinden İbnü’l-Arabî’ye Tenkidî Bir Yaklaşım”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-2) 23 (2009): 149-179.Demirli, Ekrem. “Bir Din Bilimi Olarak Tasavvufu Anlamak”. Din ve Hayat TDV İstanbul Müftülüğü Dergisi 37 (2019): 8-11. Demirli, Ekrem. “Önsöz”. Fütûhâtı Mekkiyye. İbn Arabî. Trc. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. Sünen. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, ts.Emecen, Feridun. “Selim l”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 36: 407-414. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009. Eren, Hasan- Nevzat Günaydın- İsmail Parlatır- Talat Tekin- Hamza Zülfikar (Haz.). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1988.Esen, Muammer. “Gelenek ve Modernite Bağlamında Müslüman Dinî Düşüncesinde Tecdid, İhya, Islah”. İslâm ve Yorum. Yay. Haz. Fikret Karaman. 3: 57-67. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2018. es-Sehâvî, Şemsü’din Muhammed bin Abdirrahman. el-Menhel el-Azbu’r-Raviyyu fî Tercümeti Kutbi’l-Evliyâi’n-Nevevî. Thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrut. Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.es-Sindî, Abdülkadir b. Habîb. “Kitâbu ibn Arabî es-Sûfî fî Mîzâni’l-Bahsi ve’t-Tahkîk. Medine: Dâru’l-Buhârî, 1411/1991. et-Taberânî, Ebu’l Kasım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemu’l-Evsât. Thk. Tarık b. İvadullah b. Muhammed. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, ts.ez-Zebîdî, Zeynu’d-dîn Ahmed b. Ahmed b. Abdi’l-Latif. Sahih-i Buharî Muhtasarı Tecrîd- Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Trc. ve Şrh. Kamil Miras. 7. Baskı. 13 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1984. Firuzabâdî, Mecüdüddin Muhammed b. Yakûb. el- Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2005.Geçit, M. Salih. “Muhyidîn İbnü’l-Arabî’yi Gözden Düşürme Faaliyetleri ve Bunlara Karşı Yazılan Müdafaa Eserleri”. Ağrı İslâmi İlimler Dergisi (AGİİD) 3 (2018): 01-33. Gourmond, Remy dé. Fikir Üretimi. Trc. Muammer Necip Tanyeli. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991. Görgün, Tahsin. “Tecdid”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 40: 234-239. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.Gündüz, Şinasi. “İslam”. Yaşayan Dünya Dinleri. Edit. Şinasi Gündüz. 35-75. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.Gürer, Dilâver. “İbn Arabi’de “Dinlerin (Aşkın) Birliği” ve “İbadet” Meselesi Hakkında Bir Değerlendirme”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 11(2003): 10-54.Hirtenstein, Stephen “İntroduction”, The Alchemy of Human Hapiness (fî ma’rifat kîmiyâ’ al-sa’âda), Muhyiddîn Ibn ‘Arabî. Translated by Stephen Hirstenstein. Oxford: Anqa Publishing, 2017.İbnü’l Kalânisî, Ebu Ya’lâ Hamza b. Esed et-Temimî. Târîhu Dımaşk. Thk. Süheyl Zekkâr. Dımaşk: 1983.İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid İbn Mâce. Sünen. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki. 2 Cilt. byy: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, ts.İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukerrem. Lisanu’l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. İran: Neşr-ü Edebi’l-Havza, 1405 h.İkbal, Muhammed. İslâm’da Dini Tefekkürün Yeniden Teşekkülü. Trc. Sofi Huri. İstanbul: Kırkambar Yayınları, 1999.İnalcık, Halil. Osmanlılar (Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler). İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. Kandemir, M. Yaşar. “Ebû Hureyre”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 10:160-167. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. Kandemir, M. Yaşar. “NevevΔ. TDV İslâm Ansiklopedisi 33: 119-126. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007. Kapar, Mehmet Ali. “Ebû Leheb”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 10: 178-179. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. Karadaş, Cağfer. “İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 20: 516-520. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Karagöz, İsmail. Ayet ve Hadislerin Işığında Allah’ın İsim ve Sıfatları esma-i hüsna. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.Karaman, Fikret- İsmail karagöz-İbrahim Paçacı- Mehmet Canbolat- Ahmet Gelişgen- İbrahim Ural. Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.Karaman, Hayreddin- Çağrıcı, Mustafa- Dönmez, İbrahim Kâfi- Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri başkanlığı Yayınları, 2014.Kaya, Mahmut. “İbnü’l-Arabî, Muhyiddin”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 20: 520-522. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Kılıç, Muhammed Erol. “İbnü’l-Arabî, Muhyiddin”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 20: 493-516. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Kılıç, Muhammed Erol. Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş. İstanbul: Sufi Kitap, 2017.Koç, Turan. Din Dili. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.Köktürk, Şahin. “Âşık Veysel’de Vahdet-i Vücut Anlayışı”. Turkish Studies 9/4 (2014): 749-758.Konuk, Ahmed Avni. Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. Haz. Mustafa Tahralı- Selçuk Eraydın, İstanbul: 2005.Mutçalı, Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları. 1995.Öngören, Reşat. “Tasavvuf”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 40: 119-126. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000. Özervarlı, M. Sait. “Dîn-i Kayyim”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 9: 351. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. Sakallı, Talat. “Hadis Yorum Yöntemi: Dini İ’mal ile İhmal Arasındaki İnce Çizgi”, İslam ve Yorum. Yay. Haz. Fikret Karaman, 3: 409-421. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı Yayınları, 2017.Sarı, Mevlüt. el- Mevarid Arapça-Türkçe Lügat. İstanbul: Bahar Yayınları, 1982.Schuon, Frithjof. Varlık, Bilgi ve Din. Trc. Şehabeddin Yalçın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.Tahralı, Mustafa - Selçuk Eraydın. “Takdim”. Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. Ahmed Avni Konuk. Haz. Mustafa Tahralı- Selçuk Eraydın, 1: 5-11. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2005.Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. Sünen. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir- Muhammed Fuâd Abdülbâki. 2. Baskı. Mısır: Matbaat-u Mustafa el-Bâbî, 1975. Tokat, Latif. Dinde Sembolizm. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.Topaloğlu, Bekir. “Muhyî”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 31: 78-79. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.Uluç, Tahir. İbn Arabî’de Sembolizm. İstanbul: İnsan yayınları, 2015.Uludağ, Süleyman. İbn Arabî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.Yaşaroğlu, M. Kâmil. “İbn Zekiyyüddin”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 20: 458-459. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.Yeğin, Abdullah. Osmanlıca-Türkçe İslamî-İlmî-Edebî-Felsefî Yeni Lügat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1992.Yılmaz, Hasan Kamil. “Tasavvufun İslâmîliği Meselesi”. Din ve Hayat TDV İstanbul Müftülüğü Dergisi 37 (2019): 4-7.Yüksel, Mücahit. Arapça Türkçe Künye Sözlüğü. İstanbul: Akdem Yayınları, 2016.