Amerika ve Türkiye’de Din-Devlet İlişkisi Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 103 - 125, 01.06.2018

Olkan Senemoğlu Ayşe Küçük

Öz

Bu çalışma Amerika ve Türkiye'de din ve devlet ilişkisinin nasıl
gerçekleştiğine odaklanmaktadır. Mevcut uygulamaların analiz edilmesiyle
ulaşılan bilgiler her ülkenin kendi tarihsel koşulları göz önünde
bulundurularak tartışılmaktadır. Türkiye özelinde Diyanet İşleri Başkanlığının
niteliği ve zorunlu din dersi uygulamaları göz önünde bulundurularak
çıkarımlarda bulunulmuştur. ABD'deki din ve devlet ilişkisi, dini grupların
devlet aleyhine açmış oldukları davalar ve eğitim özelinde yapılan uygulamalar
göz önünde tutularak analiz edilmiştir. Bu bağlamda Türkiye'deki laiklik
uygulamasının belirli bir dini görüşü içerecek şekilde, dinin devlet tarafından
şekillendirilmesiyle sonuçlandığı, ABD özelindeyse seküler uygulamaların katı
bir hal almasıyla, sekülerizmin neredeyse bir din haline geldiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din ve Devlet İlişkileri, Sekülerizm, Laiklik, Türkiye, Amerika

Kaynakça

• Adanalı, H., (1997). "Yaratma Tezi ve Evrim Teorisi: Amerika Birleşik Devletleri’nde Bilim ve Din Arasındaki Bir Çatışma", Uluslararası Din Eğitimi Sempozyumu 20-21 Kasım 1997 Sempozyum Bildirileri, Ankara. 45-61.
• Başdemir, H. Y., (2011). ‘’Optimum Değerler Olarak Laiklik ve Din Özgürlüğü’’, Türkiye’de Din Özgürlüğü Ve Laiklik, 147-172.
• Başgil, A. F., (2007). Din ve Laiklik, 9. baskı. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Bünyadov, Z., (2007). Dinler, Tarikatlar, Mezhepler, Bakü : Şerq-Qerp.
• Canatan, K., (1997). Din ve Laiklik, İnsan Yayınları.
• Çaha, Ö., (2008). Bitmeyen Beraberlik: Modern Dünyada Din Ve Devlet, Timaş.
• Davidson, A. ve Birkan, T., (2006). Türkiye'de Sekülarizm ve Modernlik: Hermenötik Bir Yeniden Değerlendirme, İletişim Yayınları.
• Monsma, Stephan V. ve Soper, J. C., (2005). Çoğulculuğun Meydan Okuması ( Beş Demokraside Kilise ve Devlet ), çev. Bilal Sambur, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları.
• Doorn-Harder, N., (2007). Teaching religion in the USA: Bridging the gaps. British Journal of Religious Education, 29(1), 101-113.
• Eısgruber, C. L., (2006). Secularization, Religiosity, and the United States Constitution. Indiana Journal of Global Legal Studies, 13(2), 445-472.
• Ergil, D. (1990). Laiklik: Atatürkçü Toplum Ve Siyaset Felsefesi Açısından, Turhan Kitabevi.
• Esbeck, C. H., (2012). The American System of Church-State Relations (and its bearing on Church Autonomy). Church Autonomy: A Comparative Survey. Frankfurt am Main: Peter Lang. Published at www. strasbourgconsortium. org/content/blurb/files/Chapter8. Esbeck. pdf, retrieved, 2-09.
• Frıck, W. C., (2006). Redressing the balance of community schooling and religion in the USA 1. Journal of Beliefs & Values, 27(2), 191-202.
• Goldman v. Weinberger., (n.d.). Oyez. Retrieved December 11, 2017, from https://www.oyez.org/cases/1985/84-1097
• Gözaydın, İ., (2016). Diyanet: Türkiye Cumhuriyeti’nde dinin tanzimi, İletişim Yayınları.
• Greenwalt, K., (2008). Secularism, Religion, and Liberal Democracy İn The United States. Cardozo L. Rev., 30, 2383.
• Hamburger, P., (2009). Separation of Church And State. Harvard University Press.
• Hutson, J. H., (2007). Church And State in America: The First Two Centuries. Cambridge University Press.
• İnsel, A., Zorunlu Din Öğretimi ve Sahte Laiklik [online] Birikimdergisi.com. Available at: http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/681/zorunlu-din-ogretimi-ve-sahte-laiklik#.Wi7ezLSFiCQ [Erişim: 11 Dec. 2017].
• Kaboğlu, İ., (2001). Laiklik ve Demokrasi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Kap, D., (2014). ‘’Türkiye’de Zorunlu Din Dersi Uygulaması’’, Akademik Perspektif Dergisi, 1 (1), 58-61.
• Kara, İ., (1999). "Bir Tür Laiklik Diyanet İşleri Başkanlığı Örneği", 75 Yılda Düşünceler ve Tartışmalar, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kaya, K., (1998). Sosyolojik Açıdan Türkiye'de Din-Devlet İlişkileri ve Diyanet İşleri Başkanlığı, Kaya.
• Keskiner, E., (2010). Bir İnsan Hakları Meselesi Olarak Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi dersleri.
• Kuru, A. T. ve Babaoğlu, E. Ç., (2011). Pasif ve Dışlayıcı Laiklik: ABD, Fransa ve Türkiye. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Lee, F. G., (2002). Church-State Relations. Greenwood Publishing Group.
• Lehmann D., (2013). Religion As Heritage, Religion As Belief: Shifting Frontiers Of Secularism İn Europe, The USA And Brazil. International Sociology, 28(6), 645-662.
• Lemon v. Kurtzman., (n.d.). Oyez. Retrieved December 11, 2017, from https://www.oyez.org/cases/1970/89
• Marx, K. ve Engels F., (2010). Komünist Manifesto, çev. Nail Satlıgan, Tektaş Ağaoğlu, Olcay Göçmen, Şükrü Alpagut. 4. bs., Yordam Kitap.
• Monsma, S. V. J. ve Soper C., (2005), Çoğulculuğun Meydan Okuması‘Beş
• Okumuş, E. (2005). Klasik Dönem Osmanlı Devleti'nde Din-Devlet İlişkisi (Vol. 25), Lotus yayınevi.
• Shıffrın, S. H., (2009). The Religious Left And Church-State Relations. Princeton University Press.
• Skırbekk, V. Kaufmann, E. ve Goujon, A., (2010). Secularism, Fundamentalism, Or Catholicism? The Religious Composition Of The United States To 2043. Journal For The Scientific Study Of Religion, 49(2), 293-310.
• Stuckrad, K. V., (2006). The Brill Dictionary Of Religion. Brill.
• Şan M. K., (2012). ‘’Baskıcı Bir Laiklik Modeli Olarak Türk Laikliğinin Anatomisi’’, Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2).
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982). [online] Anayasa.gen.tr. Available at: http://www.anayasa.gen.tr/1982ay.htm [Erişim: 10 Ocak 2017].
• ULUÇAY, Ö., (1998). Tartışmalı kurum: diyanet. Gözde Yayınevi.
• United States Courts, (2017). First Amendment and Religion. [online] Available at: http://www.uscourts.gov/educational-resources/educational-activities/first-amendment-and-religion [Erişim 11 Dec. 2017].
• Wisconsin v. Yoder., (n.d.). Oyez. Retrieved December 11, 2017, from https://www.oyez.org/cases/1971/70-110
• Yavuzer, H., (2006). Çağdaş Din Hizmeti ve Diyanet İşleri Başkanlığı:(Dini Otorite ve Teşkilatların Sosyolojik Analizi). Laçin.
• Yoder, D., (1970). European Origins of the Brethren: A Source Book on the Beginnings of the Church of the Brethren in the Early Eighteenth Century, A Two-Hundred-Fiftieth Anniversary Volume, and: The Brethren in Colonial America: A Source Book on the Transplantation and Development of the Church of the Brethren in the Eighteenth Century. Quaker History, 59(1), 53-55.
• Zorach v. Clauson., (2017). [online] Available at: http://www.casebriefs.com/blog/law/constitutional-law/constitutional-law-keyed-to-cohen/religion-and-the-constitution/zorach-v-clauson/ [Accessed 11 Dec. 2017].