Fizik Öğretim Programları ile Fizik Ders Kitaplarının Proje Tabanlı Öğrenme Açısından İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 11 - 44, 08.08.2017

Nevzat Kavcar Aytekin Erdem

Öz

Araştırmada, 2007 ve 2013 Ortaöğretim Fizik
Programları (OÖFP) ile bu programlar uyarınca hazırlanan ve 2013-2014 öğretim
yılında okutulan fizik ders kitaplarının proje tabanlı öğrenme (PTÖ) açısından
incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımına dayalı tarama
modelinde olup, veriler doküman analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma,
2013-2014 öğretim yılında bir eğitim fakültesinin fizik öğretmenliği
programında okutulan bir lisans dersi kapsamında gerçekleştirilmiş; çalışmaya
son sınıfta okuyan dokuz fizik öğretmen adayı katılmıştır. Öğretim
programlarının PTÖ açısından felsefesini, öğrenci kazanımlarını, ders
kitaplarının üniteler bazında içerdiği etkinlik özelliklerini, etkinliklerin
kazanımlarla ilişkisini ve PTÖ açısından işlevlerini belirlemeye yönelik açık
uçlu altı soru araştırmanın veri toplama araçlarını; öğretim programları, ders
kitapları, kitap inceleme raporları, bildiriler ile makaleler de birincil ve
ikincil veri kaynaklarını oluşturmaktadır. 
2007 ve 2013 OÖFP’ları ile ortaöğretimin dört sınıfına ait fizik ders
kitaplarında yer alan üniteler, araştırmanın dört alt problemi açısından
taranarak incelenmiş ve ilgili veriler nitel yönden değerlendirilmiştir. 2007
OÖFP-Fizik 10. ve 12. sınıf ders kitaplarındaki deneysel etkinliklerle
kazanımların çoğu desteklenmiş olup, eksik kalan yönleri için de öteki
uygulamalardan(performans görevi, pano hazırlama, proje ödevi vb.) öğrencilerin
etkin olarak katılıp uygulayabilecekleri etkinlikler bulunmaktadır. Birçok
ünitede yeterince etkinliğe yer verilmiş; fakat proje ödevi eksik kalmıştır.
2013 OÖFP- 9. sınıf Fizik ders kitabında, kazanımlara yönelik deneysel
etkinlikler dışında, bazı etkinlikler yer almaktadır. Ders kitaplarında proje
ödevlerine daha çok yer verilmeli, özellikle öğretmenler PTÖ etkinliklerine
önem vermelidirler. 

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim fizik programı, fizik ders kitabı, proje, proje tabanlı öğrenme

Kaynakça

• Açıkgöz, Ü. K., 2002. Aktif öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Aktamış, H., Feyzioğlu, B., Özenoğlu Kiremit, H. & Delioğlu, Y. (2010). 9. Sınıf Fizik Öğretim Programına göre hazırlanan ders kitabının deney türleri ve bilimsel süreç becerileri açısından değerlendirilmesi. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (UFBMEK) sözlü bildirisi, Özet Kitabı, 80, 23-25 Eylül 2010, DEÜ Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
• Arriassecq, I. & Greca, I. M. (2007). Approaches to the teaching of special relativity theory in high school and university textbooks of Argentina. Science &Education, 16, 65-86.
• Banister, F.,& Ryan, C. (2001). Developing science concepts through story-telling. School Science Review, 82, 75-84.
• Bolat, M., Aydoğdu, Y. & Evgi, İ. (2013). Ortaöğretim 9. Sınıf ders kitabı (1. Basım). Ankara: Mega Yayıncılık.
• Bulunuz, M. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının geçmiş öğretim kademelerindeki bilimsel araştırma projesi deneyimlerinin değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4, 74-85.
• Büyükkaragöz, S. S. (1997). Program geliştirme “Kaynak Metinler”. Konya: Öz Eğitim Yayınları.
• Coşkun, M. ( 2004). Coğrafya öğretiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, 167, Ankara.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (6. Basım). Bursa: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., Şenel Çoruhlu, T. & Yamak, S. (2014). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik ders kitabının güncellenen 2013 Öğretim Programında yer alan kazanımlara ve kazanımlarda verilen sınırlamalara uygunluğunun araştırılması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11 (2), 137-160.
• Değirmenci, Ş. (2011). İlköğretim anabilim dalı fen bilgisi eğitimi bilim dalı fen ve teknoloji dersinde ‘canlılar ve enerji ilişkileri’ ünitesinin öğretilmesinde proje tabanlı öğrenmenin öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı, Konya.
• Eke, C. (2013). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında yer alan etkinliklerin bilimsel süreç becerileri bakımından analizi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013) bildirisi, Özetler, 58, 12-14 Eylül 2013, Hacettepe Üniv., Ankara.
• Ellis, R. (1997). The empirical evaluation of language teaching materials. ELT Journal, 51, 36-42.
• Fraenkel, J. R. &Wallen, N. E. (2008). How to design and evaluate research in education(7th ed.). New York: McGraw-Hill Higher Education (ISBN: 0071287922, 707 pages).
• Erdem, M. (2002). Proje tabanlı öğrenme.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 172–179.
• Erdem, M. & Akkoyunlu, B. (2002). İlköğretim sosyal bilgiler dersi kapsamında beşinci sınıf öğrencileri ile yürütülen ekiple proje tabanlı öğrenme üzerine bir çalışma. İlköğretim On-line Dergi, 1 (1), 2-11. www.ilkogretim-online.org.tr adresinden 17.11.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Erktin, E., Özkan A. & Balcı N., (2005). İlköğretim Matematik Sınıflarında Kağıt KatlamaProjesi, [Online]:www.yeditepe.edu.tr/yeditepe/GetFile.aspx?aliaspath=%2FYeditepeUniverSiteSi., adresinden 30.12.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Fleming, D. S. (2000). A Teacher’s guide to project based learning. AEL, Inc. West Virginia.
• Güzel, H., Oral, İ. & Yıldırım, A. (2009). Lise II Fizik ders kitabının fizik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. S.Ü. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 133-142.
• Issitt, J. (2004). Reflections on the study of textbooks. History of Education, 33 (6), 683-697.
• Kalyoncu, C., Pektaş, E., Değermenci, A., Kurnaz, M. A., Çakmak, Y., Tütüncü, A., Çakmak, Y. & Bayraktar,G. (2013). Ortaöğretim Fizik 10. Sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları (5. Basım).
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yazarlar-1. (2011).
• Yazarlar-2 (2011).
• Yazarlar-3 (2014).
• Yazarlar-4 (2015a).
• Yazarlar-5 (2013).
• Yazarlar-6 (2015b).
• Yazarlar-7 (2015c).
• Yazarlar-8 (2016).
• Yazarlar-9 (2014a).
• Yazarlar-10 (2015).
• Yazarlar-11 (2015d).
• Yazarlar-12 (2014b).
• Yazarlar-13 (2011).
• Yazarlar-14 (2012).
• Yazarlar-15 (2013).
• Kemertaş, İ. (1999). Uygulamalı genel öğretim yöntemleri. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Kılıç, A. & Seven, S. (2011). Konu alanı ders kitabı incelemesi (8. Basım). Ankara: PEGEM A Yayıncılık.
• Komisyon (2013). Ortaöğretim Fizik 12. Sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları (3. Basım).
• Korkmaz, H. & Kaptan, F. (2001). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 193-200.
• Korkmaz H. & Kaptan F. (2002). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımlarının ilköğretim öğrencilerinin akademik başarı, akademik benlik kavramı ve çalışma sürelerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 91-97.
• Köse, M. (2010). İlköğretim 7.sınıf fen ve teknoloji dersi “Kuvvet ve Hareket” ünitesinin öğretiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı, Konya.
• Kurnaz, M. A., Değermenci, A., Kalyoncu, C., Pektaş, E., Bayraktar, G., Aydın, U. & Moradaoğlu, Y. (2013). Ortaöğretim Fizik 11 ders kitabı. Devlet Kitapları (4. Basım).
• MEB (2007). Fizik Öğretim Programı. http://www.fizikprogrami.info adresinden 20.10.2015 tarihinde indirilmiştir.
• MEB (2013). 9., 10., 11. ve 12. Sınıf Fizik Öğretim Programı. http//www.fizikprogrami.info adresinden 12.10.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Ogan-Bekiroğlu, F. (2007). To what degree do the currently used physics textbooks meet the expectations? Journal of Science Teacher Education, 18, 599-628.
• Oğuzkan, F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Senem, B. Y. & Eryılmaz, A. (2015). 9. Sınıf Fizik ders kitabında yer verilen bilimsel süreç becerileri. II. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2015) bildirisi, Özet Kitabı, 135, 10-12 Eylül 2015, ODTÜ, Ankara.
• Swanepoel, S. (2010). The Assessment of the Quality ofScience Education Textbooks:Conceptual Framework and Instruments for Analysis, Doctoral Thesis, University of South Africa. http://uir.unisa.ac.za/handle/10500/4041 adresinden 20.01. 2015 tarihinde indirilmiştir.
• Thomas, J. W. (2000). A review of research on project-based learning. http://www.ri.net/middletown/mef/linksresources/documents/researchreviewPBL_070226.pdf adresinden 18.11.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Trowbridege, L. W. & Bybee, R. W. (1996). Teaching secondary school science: Strategies for developing scientific literacy. New Jersey, NY: Prentice Hall, Inc.
• Ünal, C. (2013). 9. Sınıf Fizik ders kitaplarının araştırmaya dayalı öğrenme çerçevesinde incelenmesi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013) bildirisi, Özetler, 11, 12-14 Eylül 2013, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ünsal, Y. & Güneş, B. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB Lise 1. Sınıf Fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. 28.10.2015 tarihinde gazi.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Willard, K. & Duffrin, M. W. (2003). Utilizing project-based learning and competition to develop student skills and interest in producing quality food items. Journal of Food Science Education, Vol. 2, No. 69, Ohio Univ.