Çevirmen adaylarının çeviri bilgisi ve çeviri kararları

Yıl 2019, Sayı: 14, 480 - 493, 21.03.2019

Ayşe İşık Akdağ

https://doi.org/10.29000/rumelide.541087

Öz

Çeviri edinci,
çeviri eğitiminde gözde araştırma konularından biri olmuştur. Kimi
araştırmacılar birçok alt edinçten oluşan kendi çeviri edinci modellerini öne
sürmüştür. Bu araştırma, çeviri edincini oluşturan alt-edinçlerden biri olan
çeviri bilgisi alt edincini ve karar verme becerilerini ölçmeyi amaçlamaktadır.
Bu nedenle, “çevirmen adayları çeviri görevlerine nasıl yaklaşır?” olarak
belirlenmiş olan araştırma sorusuna yanıt bulmak için PACTE’nin yapmış olduğu
araştırmayı farklı bir amaçla, çeviri bilgisi alt edinci ve karar verme
becerisini ölçmek için yaptık. Araştırmanın verileri, PACTE tarafından
geliştirilen çeviri bilgisi anketi ve çevrilmiş bir metin aracılığıyla
toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi Çeviribilim Bölümü'ne kayıtlı son sınıf
öğrencilerinden seçilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre devingen çeviri
görüşünü yansıtan soru ortalamaları durağan çeviri görüşünü yansıtanlardan
biraz daha yüksek olmakla beraber, öğrencilerin çoğunluğu bu 2 karşıt görüş
arasında kalmıştır. Ayrıca, öğrencilerin çeviriye yaklaşımlarında tutarlı
olmadıkları bulunmuştur. Doğrudan sorular karşısında öğrenciler erek odaklı
yaklaşımlara yönelseler de uygulamada sözcüğü sözcüğüne çözümler
uygulamışlardır. Ayrıca öğrencilerin metinsel sorunları çözme eğilimi
gösterdikleri, ancak amaca ilişkin sorunlarla karşılaştıklarında başarısız
oldukları görülmüştür. Son olarak araştırma, çeviri bilgisi alt edinciyle karar
verme becerisinin birbiriyle ilişkili olmadığını ancak; çeviri görüşüne ilişkin
tutarlılık ve karar verme becerisinin pozitif yönde ilişkili olduğunu, bir
başka deyişle öğrencilerin çeviriye ilişkin yaklaşımları ne kadar tutarlıysa o kadar
kabul edilebilir çeviri kararları aldıklarını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri edinci, çeviri bilgisi edinci, karar verme becerisi, çeviri eğitimi, PACTE

Translation knowledge and translation decisions of translator trainees

Öz

Translation
competence has been one of the favourite research areas in the field of
translator training. Several scholars have put forward their models of
translation competence - the majority of which consist of several
sub-competences. This study aims to assess one of the sub-competences forming
the translation competence- the translation knowledge sub-competence and the
decision-making ability of senior students enrolled in the Translation Studies
Departments. To find answers to the research question “how do translation
trainees approach translation tasks?” we replicated the research done by PACTE
but for another purpose: to assess the translation knowledge sub-competence and
the decision-making ability. Data was collected through a translation knowledge
questionnaire developed by PACTE and through a translated text. The results
indicate that although the mean of questions reflecting the dynamic view of
translation is slightly higher than those reflecting static view, the majority
of the students were stuck in the middle of these 2 opposite views and students
were not coherent in their approach to translation. Although when asked
directly, they tended to favour target-oriented approaches, in practice they
applied literal solutions. It was also found that students were apt to solve
textual problems but failed when faced with intentionality problems. Finally,
research showed that the translation knowledge sub-competence and
decision-making ability were not related whereas coherence and decision-making
ability were positively correlated which means that the more coherent students
are in their approach to translation, the more likely they are to make
acceptable translation decisions. 

Anahtar Kelimeler

Translation competence, translation knowledge competence, decision-making, translator training, PACTE

Kaynakça

• Akdağ, A.I. (2015). Mütercim Tercümanlık Öğrencilerinde Çeviri Edincinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Istanbul University, İstanbul. Angelelli, C. V., & Jacobson, H. E. (Eds.). (2009). Testing and assessment in translation and interpreting studies: A call for dialogue between research and practice. John Benjamins Publishing. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kozlova, I., Neunzig, W., Presas, M., ... & Romero Ramos, L. (2005). Investigating translation competence: Conceptual and methodological issues. Meta: journal des traducteurs, 50(2), 0609-619. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kozlova, I., Kuznik, A., Neunzig, W., ... & Romero Ramos, L. (2008). First results of a translation competence experiment:'Knowledge of translation'and'Efficacy of the translation process'. Translator and interpreter training. Issues, methods and debates, 104-126. Beeby, A., Fernández, M., Fox, O., Albir, A., Kozlova, I., Kuznik, A., ... & Wimmer, S. (2009). Results of the validation of the PACTE translation competence model: Acceptability and decision-making. Across Languages and Cultures, 10(2), 207-230. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kuznik, A., Neunzig, W., Rodríguez-Inés, P., ... & Wimmer, S. (2011). Results of the validation of the PACTE translation competence model: Translation project and dynamic translation index. Cognitive explorations of translation, 30-56. Dancette, J. (1995). Parcours de traduction: étude expérimentale du processus de compréhension. Presses universitaires de Lille. EMT. (2009). Competences for professional translators, experts in multilingual and multimedia communication. Retrieved from: http://ec.europa.eu/dgs/translation/.../emt_compet ences_translators_en.pdf. Esen-Eruz, S. (2011). Akademik Çeviri Eğitimi. Multilingual:İstanbul. Eser,O. (2013). Çeviri Eğitiminde Edinç Kavramının Değerlendirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Istanbul University, İstanbul. Göpferich, S. (2009). Towards a model of translation competence and its acquisition: the longitudinal study TransComp. Behind the mind: Methods, models and results in translation process research, 4(4), 11-37. Hönig, H. G. (1991). Holmes’“mapping theory” and the landscape of mental translation processes. Translation studies: The state of the art, 77-89. Hönig, H.G. 1995. Konstruktives Übersetzen. Tübingen: Stauffenburg. Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım. Kelly, D. (2002). Un modelo de competencia traductora: bases para el diseño curricular. Puentes, 1(enero), 9-20. Kussmaul, P. (2011). Components of Translator Training. Turgay Kurultay’a Bir Armağan–Çeviribilimden Kesitler, 245-249. Neubert, A. (2000). Competence in language, in languages, and in translation. In C. Schaffner and B. Adab (Eds), Developing Translation Competence, pp. 3-18. Onwuegbuzie, A. J., & Collins, K. M. (2007). A Typology of Mixed Methods Sampling Designs in Social Science Research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316. Retrieved from http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol12/iss2/9. PACTE. (2003). Building a translation competence model. In Triangulating Translation: Perspectives in Process Oriented Research, pp. 43-69. Pym, A. (2003). Redefining translation competence in an electronic age. In defence of a minimalist approach. Meta: journal des traducteurs/Meta: Translators' Journal, 48(4), 481-497. Rothe-Neves, R. (2007). Notes on the concept of «translator’s competence». Quaderns: revista de traducció, (14), 125-138. Schäffner, C., & Adab, B. (Eds.). (2000). Developing translation competence (Vol. 38). John Benjamins Publishing. Yazıcı, M. (2001). On Translation Training in Higher Education from Times Past To The Present. Journal of Translation Studies, 11 91-102. Yazıcı, M. (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual.