XV. Yüzyılda Muhammed Tarafından Yazılan Manzum Sîret’in Nüshaları-I

Yıl 2019, Sayı: 41, 63 - 88, 19.06.2019

Hasan Ali Esir

https://doi.org/10.21497/sefad.586584

Cited By: 2

Öz

“Sîret”, daha yaygın adıyla “siyer”, Hz. Peygamber’in hayatını konu alan
eserlerin genel adıdır. İlk başta bu tür eserler için kullanılan “sîret”
kelimesi daha sonra yaygın olarak “siyer” şeklinde kullanılmıştır. İlk
örnekleri Arap edebiyatında olan “sîret” / “siyer”, Türk edebiyatında -XIV.
yüzyıldan itibaren görülmeye başlar. Türk edebiyatında bilinen ilk örmek, XIV.
yüzyılın ikinci yarısında Darîr tarafından manzum-mensur olarak yazılan Sîretü’n-nebî’dir.
Bugün bilinen ve tamamı manzum olan ilk örnek ise XV. yüzyılda Muhammed adlı
bir müellif tarafından yazılan ve makaleye konu olan- Sîret’tir. Eser
15.500 beyit civarındadır. Eserde çok sayıda arkaik sözün bulunması onu Türk
dili ve edebiyatı açısından önemli kılmaktadır. Sîret’in yazıldığı 872
[1467] yılından itibaren pek çok istinsahı ve taş baskısı yapılmıştır. Bu, onun
çok sevilip okunduğunu gösterir. Ancak tespit edilen altmış dokuz nüshadan
hiçbiri Muhammed’in kaleminden çıkan eseri tam olarak vermemektedir. Sîret’in
bazı istinsah ve taş baskılarını yapanların, eser müellifinin adını çıkararak
yerine kendi adlarını koydukları görülmektedir. Bu şekildeki bir değişikliğin,
eseri sahiplenmek arzusundan kaynaklandığı anlaşılıyor. Makalede Sîret’tin
yurt içinde ve yurt dışında tespit edilen nüshaları tanıtılacaktır. Sîret
hakında bilgi veren çalışmalar ile nüshaların değerlendirilmesi ise bir sonraki
makaleye konu olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sîret, siyer, Muhammed, yazma nüsha, taş baskı

Copies of the Poem Sîret Written by Muhammad in the XVth Century-I

Öz

“Sîret”, more commonly called
“siyer”, is the general name of the works on the life of the Prophet. At first,
the word “sîret”, which was used for such works, was commonly used as “siyer”.
”Sîret / siyer”, whose first examples were in Arabic literature, begins to be
seen in Turkish literature in XIVth century. First known in Turkish literature
is Sîretüzn-nebî, written in verse and prose by Darîr in the second half of the
XIVth century. The first example of what is known today is the Sîret, which is
a subject written by an author named Muhammed in the XVth century. The work is
around 15,500 couplets. The fact that there are many archaic words in the book
makes it important for Turkish language and literature. From the beginning of
872[1467] when Sîret was written, many copies and stone print have been made.
This shows that it has been loved and read a lot. However, none of the
sixty-nine copies identified yielded the work of Muhammad's style. It is seen
that some copiers and stone printers of Sîret put their names by removing the
name of the author. It is understood that a change of this kind is due to the
desire to own the work. In this article, the copies of Sîret will be introduced
in Turkey and abroad. The evaluation of the studies and copies will be the
subject of the next article.

Anahtar Kelimeler

Sîret, siyer, Muhammed, written copy, stone print

Kaynakça

• Ankara Millî Kütüphane. http://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/[13.04.2018].
• Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphane Seyfettin Özege Salonu. http://kutuphane.atauni.edu.tr/yordambt/yordam.php[10.06.2018].
• Cunbur, M., Kaya, D., Ünver, N., Yılmaz, H. (1999). Türk Dil Kurumu Kütüphanesi yazma eserler kataloğu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Dağlı, Y., İşli, E. N., Bilgin, O., Azamat, N. (2001). Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi yazmalar kataloğu. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi. http://yazmalardtcf.ankara.edu.tr [11.05.2018].
• Gölpınarlı, A. (1976). Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu (3 Cilt). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ircica Digital Library. https://e-library.ircica.org/ [14.03.2018].
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. http://katalog.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php?dilsecim=0&-vt=YordamBTSYS& [12.02.2018].
• İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları (11 Fasikül)(1943). İstanbul: Maarif Matbaası.
• İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/results?qu=Siret%C3%BC%27n-Neb%C3%AE&te=&lm=IUNEK [18.06.2018].
• Karatay, F. E. (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe yazmalar kataloğu (2 Cilt). İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yay.
• Konya Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi. http://88.255.225. 19: 8091/tarama.php?cmd=search&genel=koyuno%F0lu [23.04.2018].
• Levend, A. S. (1972). “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”. TDAY Belleten XX: 35-80.
• Özmen, M. (2012). Zaifi'nin Manzum Siyer-i Nebi'sinin transkripsiyonlu çevirisi ve incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Parlatır, İ. ve Hazai, G. (2007). Macar Bilimler Akademisi Kütüphanesi Türkçe el yazmaları kataloğu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yay.
• Sohrweide, H. (1974). Türkische Handschriften Band XIII, 3. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Gmbh.
• Sohrweide, H. (1981). Türkische HandschriftenTeil V. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Gmbh.
• Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. http://www. Yazmalar.gov.tr/ [21.05.2018].
• Zejnil, F. (1999). Katalog Arapskih, Turskih, Perzijkih i Bosanskih Rukopisa. Svezak Peti.London-Srajevo: Izdavaći: Fondacija Al-Furgan za islamsko naslijede.