Rules on Macroeconomics and Microeconomics in the Koran

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 61 - 91, 30.06.2019

Cengiz Güneş

Öz

Human beings need a lot of things in life and do
shopping to meet those needs. In Qur’an, some regulations are made on this
issue and predecures and principles of commerce and business ethics are set.
Allah wants his subjects to obey these rules for a happy living both in the
world and the afterlife. First of all, commerce should be based on the mutual
consent of both parties and business that is not based on mutual consent is not
considered legitimate. Commerce with interest is restricted and people who earn
or pay interest are warned. Black marketing is not approved. True believers are
expecdet to use legal methots in commerce and not to cause loss of rights and
also not to waste because of excessive shopping. It is ordained not to vow in
commerce and believers are warned not to abandon ibadah (worship) because of
commerce. Attention is drawn to paying on time in commerce and contracts.

Anahtar Kelimeler

Trade, Advice, Measurement and Weight, Worship, Taking an Oath, Interest

Kur’ân’da Makro ve Mikroekonomiye İlişkin Kurallar

Öz

Yaşamak
için birçok şeye ihtiyaç duyan insan, ihtiyaçlarının çok büyük bir kısmını
alışveriş yaparak karşılamaktadır. Kur’ân’da bu alanla ilgili bir kısım
düzenlemeler yapılmış, ticaretin usül ve esasları hakkında ilkeler konulmuştur.
Allah Teâlâ kullarının her iki cihanda huzur ve mutluluğu için bu kurallara
uymalarını istemiştir. Bu uyarıların başında, yapılan alışverişlerin karşılıklı
rıza esasına dayanması gelmektedir. Satıcı ve alıcının karşılıklı rızası
olmayan bir alışveriş meşrû kabul edilmemiştir. Fâizli ticarî faaliyetler yasaklanmış,
fâiz alıp verenler ikaz edilmiştir. Karaborsacılık tasvip edilmemiştir.
İnsanlardan, ticaretin icrasında doğru aletler kullanılarak kişilerin hak kaybına
sebep olunmaması, gereğinden fazla alışveriş yapılarak israfa düşülmemesi
istenmiştir. Ticarette yeminden kaçınılması emredilmiş ve alışveriş sebebiyle
ibadetlerin terk edilmesine karşı insanlar uyarılmıştır. Alışveriş ve sözleşmelerde
ücretlerin zamanında verilmesi ile ilgili hususlara dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ticaret, Uyarı, Ölçü ve Tartı, İbadet, Yemin, Fâiz

Kaynakça

• Abduh, Muhammed - Rızâ, Muhammed Reşîd. Tefsîrü’l-menâr (Tefsîru’l-Ḳurʾâni’l-Hakîm). 12 Cilt. Kahire: Daru’l-fikr, 1923.
• Açıkgenç, Alparslan. “Fazlurrahman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22: 2. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Akdiş, Muhammed. Fâiz Politikalarının Enflasyon Üzerindeki Etkileri ve Türkiye. Ankara: Yimder Yayınları, 1995 .
• Askalânî, Şerefuddîn Ahmed b. Ali. Fetḥu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buḥârî, 15. Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, ts.
• Bâzergan, Mehdi. Kur’ân’ın Nüzûl Süreci. Trc. Yasin Demirkıran - Melâ Muhammed Feyzullah. Ankara: Fecr Yayınları, 1998.
• Behiy, Muhammed. İnanç ve Amelde Kur’ânî Kavramlar. Trc. Ali Turgut. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1995.
• Beydavî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Tefsîru envâri’t-tenzîl ve esrâri’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahman el-Marʿaşî, 5. Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, ts.
• Bilmen, Ömer Nasûhî. Hukûku İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmusu. 8.Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınları, 1985.
• Boynukalın, Ertuğrul. “Yemin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 417. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Candan, Abdurrahman. “İslâm Hukûkunda Yemin ve Ahlâkîlik”, İslâm Hukûku Araştırmaları Dergisi 15 (2010): 442.
• Coşkun, Muhammed. “Aksâmu’l-Kur’ân el-Fecr 89/1-14. Âyetleri Örneğinde Yemin İfadelerinin Anlaşılması ve Tercüme Edilmesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 46 (2014): 40-41.
• Deniz, Abdülbâki. İslâm Hukûkunda İllet Kavramı ve Fâizin İlleti. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2006.
• Derveze, M. İzzet. et-Tefsîru’l-ḥadîs̱. Trc. Muharrem Önder. 7. Cilt. İstanbul: Ekin Yayınları, 1998.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Baḥrü’l-muḥît, 8.Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed. İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Mushaf, ts.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukûk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1998.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı, Meâl-Tefsîr. Trc. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. 3 Cilt. İstanbul: Yeni Şafak Yayınları, 1999.
• Eskicioğlu, Osman. İslâm ve Ekonomi. İzmir: Çağlayan Matbaası, 1999.
• Fazlur Rahman. İslâmiyet ve İktisâdî Adâlet Meselesi. Trc. Yûsuf Ziya Kavakçı. Erzurum, Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Yayınları, 1976.
• Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Meʿâni’l-Ḳurʾân. 3 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1983.
• Gürkan, Nejdet. “Arapçada "El" Takısı ve Fonksiyonları”. Ekev Akademi Dergisi 8/18 (2004): 365.
• Haddâd, Ebû Abdillah Mahmûd b. Muhammed. Taḥrîcu eḥâdîsi iḥyâi ulûmi’d-dîn li’l-‘Irâkî ve’bni’s-Sübkî ve’z-Zebîdî. 7 Cilt. Riyad: 1987.
• Hatipoğlu, Haydar. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi. 10 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1983.
• Havvâ, Saîd. el-Esâs fi’t-tefsîr. Nşr. Abdülkadir Mahmûd el-Bekâr. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Selâm, 1985.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib el-Endelûsî. el-Muḥarreru’l-vecîz fî tefsiri’l-Kitâbi’l-ʿazîz. 8 Cilt. Doha, 2007.
• İbn Kesîr, Ebu’1-Fidâ. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. Thk. Sâmî İbn Muhammed İbn Abdirrahmân İbn Selâme. 8 Cilt. Riyâd: Dâru’t-Taybe, 1999.
• İbn Manzûr Muhammd b. Mükrim. “Rbv”, Lisânü’l-ʿArab. Nşr. Emin Muhammed Abdulvehhâb - Muhammed es-Sadık el-Ubeydî. 14: 304-307. 15 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabî, 1996.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr. Aḥkâmu’l-Ḳurʾân. Beyrut: 4 Cilt. Dâru’l-kütübi’l-ılmiyye, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Zâdu’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. 9 Cilt. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1404/1984.
• İbnü’l-Kayyim, el-Cevziyye. Allah Sevgisi. Trc. İshak Emin Aktepe - Ahmet Akbaş. İstanbul: Polen Yayınları, 2006.
• Kallek, Cengiz. “İhtikâr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 560-565. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Kallek, Cengiz. “İsrâf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 178-179. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Kallek, Cengiz. Sosyal Servet, İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• Karaman, Hayreddin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İ. Kâfi – Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Karaman, Hayreddin. İslâm’da İşçi-İşveren Münasebetleri. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
• Kasaboğlu, A. Hamdi. “Yemin”. Diyanet İşleri Başkanlığı İlmî Dergi 3/1 (1964): 22.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’ân’da Ahlâk Psikolojisi. İstanbul: Yalnızkurt Yayınları, 1997.
• Kâsımî, Muhammed Cemalüddin. Mehâsinü’t-te’vîl. Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabî. 17 Cilt. yy., 1957.
• Kayhan, Veli. “Kur’ân’a Göre İsraf ve İktisat”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4/2 (2006): 173.
• Kerimoğlu, Yusuf. Kelimeler Kavramlar. İstanbul: İnkılap Yayınları, 1985.
• Komisyon. Genel Ekonomi Ansiklopedisi. İstanbul: Milliyet Yayınları. 2 Cilt. 1988.
• Kudâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme b. Ca‘fer. Müsnedu Şihâb. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-risâle, 1985.
• Kureşî, Enver İkbâl. Fâiz Nazariyesi ve İslâm. Trc. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayınları, 1966.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. 24 Cilt. Beyrut: 1952.
• Kutub, Seyyid. Fî Ẓılâli’l-Ḳurʾân. Kâhire: Dâru’ş-şurûk, 2003.
• Mahmud Ahmed. İslâm İktisâdı (Mukayeseli Bir Tedkik). Trc. Yûsuf Ziya Kavakçı. İstanbul: Cağaloğlu Yayınları, 1975.
• Merâğî, Ahmed Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. 30 Cilt. yy, ts.
• Mukatil b. Süleyman. Ahkâm Âyetleri Tefsiri. Trc. M. Beşir Eryarsoy. İstanbul: İşaret Yayınları, 2005.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. Thk. Abdullah Mahmud Şehhate. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetu’t-târihi’l-Arabî, 2002.
• Münavî, Muhammed Abdürraûf. Feyżü’l-ḳadîr şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr. 6 Cilt. Beyrut: 1972.
• Nesefî, Ebu’l-Berakât Abdullah b. Ahmed. Medârîku’t-tenzîl ve ḥaḳâiḳu’t-te’vîl. Thk. Seyyid Zekeriyya. 4 Cilt. yy, ts.
• Orman, Sabri. Gazzâli’nin İktisat Felsefesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
• Önlüer, Siraceddin. Hayatımızın Mihenk Taşı Helal Kazanç. İstanbul: Semerkand Yayınları, 2014.
• Özsoy, İsmail. “Fâiz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 110-126. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Radî, Şerîf. Nehcü’l-Belâğâ. Haz. M. Hizmetli. Trc. Beşir Işık - M. Vesim Taylan - Faruk Bozgöz. Ankara: Birleşik Yayınları, 1990.
• Râzî, Kâzım Fethî. “Kur’ân-ı Kerim’de Te’kîd Üslupları”. Trc. Hasan Keskin, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (2002): 164.
• Râzî, Muhammed b. Hüseyin Fahruddin. et-Tefsîru’l-kebîr (Mefâtîḥu’l-ġayb). 32 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Ravâiuʿl-beyân tefsîru âyâti’l-aḥkâm. 2 Cilt. İstanbul: Dersaadet Yayınları, ts.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. Muʿcemu’l-evsaṭ. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Haremeyn, 1995
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr. Câmiʿu’l-beyân an te’vili âyi’l-Ḳurʾân. Thk. Abdullah İbn Abdu’l-Muhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kâhire: Dâru’l-hicr, 2001.
• Uludağ, Süleyman. İslâm’da Fâiz Meselesine Yeni Bir Bakış. İstanbul: Dergah Yayınları, 2010.
• Uyanık, M. Zeki. “İslâm Hukûkunda İhtikâr”, İslâm Hukûku Araştırmaları Dergisi (İslâm İktisadı Özel Sayısı) 16 (2010): 433-476.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. Esbâbu’n-Nüzûl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1991.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dîni Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Yayınları, 1979.
• Zebîdî, Muhibbiddîn Ebu’l-Feyd Seyyid Muhammed Murteza. “Rbv”. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. 20 Cilt. Nşr. Ali Şeyri, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1994. 19: 441-445.
• Yaman, Ahmet. “İsraf Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmek”, Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmenin Adı: İsraf, (Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018), 15.
• Yeniçeri, Celal. İslâm İktisadının Esasları. İstanbul: Şamil Yayınları, 1980.
• Yüksel, Yakup. “Müfessir Tâhir İbn Âşûr (1879-1973)’un Et-Tahrîr Ve’t-Tenvîr Adlı Eserinde Rüşvet ve Fâiz Yorumu”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (2015): 233.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbuhû. 5 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Cârullah Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru’l-maʿrife, ts.
• Ziuaddin, Ahmad. “Ribâ Teorisi”. Trc. Ali Rıza Gül, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 44/1 (2003): 453-465.
• Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr fi’l-aḳîde ve’ş-şerîaʿ ve’l-menhec. 17 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 2009.