Türkiye’de Hanehalkı Sorumlusunun Yıllık Toplam Gelirindeki Eşitsizliğin Ölçülmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 43, 30.06.2019

Ferit Çobanoğlu Halil İbrahim Yılmaz

Öz

Araştırmada,
Türkiye’de hanehalkı sorumsunun elde etmiş olduğu yıllık toplam gelirdeki
eşitsizliğin, Lorenz eğrisi, Konsantrasyon eğrisi ve Gini katsayısı ile
ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu sebeple, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
Başkanlığı'ndan sağlanan “Hanehalkı Bütçe Araştırması 2016 yılı” mikro veri
setinden yararlanılmıştır. En düşük %20’lik dilimde bulunan hanehalkı
sorumlularının, toplam gelirin yaklaşık olarak %6’sını alırken, en yüksek
%20’lik dilimde bulunan hanehalkı sorumlularının ise toplam gelirin %45’ine
sahip oldukları belirlenmiştir. Bunlar arasında bulunan dilimlerde ise, gelir
dağılımı eşitsizliğinin göreli olarak daha düşük olduğu belirlenmiştir. Diğer
taraftan, eğitim düzeyi arttıkça ve buna paralel olarak sahip olunan
mesleklerin vasıfları iyileştikçe, sahip olunan gelirin önemli düzeyde artış
gösterdiği belirlenmiştir. Bu sonuç da, gelir grupları arasında ortaya çıkan
gelir dağılımı eşitsizliğini daha net ortaya koyabilmiştir. Refah sıralamasını
değerlendirmek için genelleştirilmiş Lorenz baskınlığı analiz edilmiştir. Bu
amaçla, eğitimi olmayan hanehalkı sorumlularının yıllık toplam gelirleri ile
farklı eğitim kategorisine sahip hanehalkı sorumlularının yıllık toplam
gelirlerini ortaya koyan genelleştirilmiş Lorenz eğrileri ortaya konulmuştur.
Sonuç olarak, eğitim düzeyi, mesleki yetenekler ve yaş arttıkça, refah düzeyinin
de artmakta olduğu tespit edilmiştir. Daha yüksek eğitime sahip hanehalkı
sorumlularının yıllık toplam gelir dağılımı, eğitim almayan hanehalkı
sorumlularının yıllık toplam gelir dağılımından daha az eşit olmakla
kalmamakta, aynı zamanda refah perspektifinden de açıkça tercih edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gelir Dağılımı, Eşitsizlik Ölçütleri, Lorenz Eğrisi, Gini Katsayısı, Refah

Kaynakça

• Almas, I., Havnes, T., Mogstad, M., 2012. Adjusting for Age Effects in Cross-Sectional Distributions. The Stata Journal, 12, 3, 393-405.
• Almas, I., Mogstad, M., 2012. Older or Wealthier? The Impact of Age Adjustment on Wealth Inequality. Scandinavian Journal of Economics, 114, 24–54.
• Ayyıldız, F.V., 2017. Gelir Adaletsizliğinin Sebeplerinin Araştırılması: Ampirik Analiz. Karadeniz, 34, 131-141.
• Baş, K., 2009. Küreselleşme ve Gelir Dağılımı Eşitsizliği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1):49-70.
• Bellu, L.G., Liberati, P., 2005. Charting Income Inequality The Lorenz Curve. EASYPol Resource for Policy Making. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
• Binder, D.A., Kovacevic, M.S., 1995. Estimating Some Measures of Income Inequality from Survey Data: An Application of the Estimating Equations Approach. Survey Methodology, 21(2):137–145.
• Cowell, F.A., 2000. Measurement of Inequality. Handbook of Income Distribution (Eds: Atkinson, A.B., Bourguignon, F.) 1, 87-166, Elsevier, Amsterdam.
• Çalışkan, Ş., 2010. Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2):89-132.
• Dovring, F., 1991. Inequality; The Political Economy of Income Distribution. Newyork: Preager.
• DPT, 2001. Gelir Dağılımının İyileştirilmesi ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Devlet Planlama Teşkilatı, ÖİK:610, Ankara, 186 s.
• Ensari, S., 1997. Son 20 Yılda Gelir Dağılımı: 1973, 1987, 1994 Araştırmaları ve Sonuçları. Ekonomik Forum, 16–22.
• Erçakar, M.E., Güvenoğlu, H., 2018. Türkiye’de Gelir Dağılımı ve Sosyal Koruma Harcamalarına Bir Bakış. Sosyal Bilimler Metinleri, 01, 38-53.
• Hao, L., Naiman, D.Q., 2010. Assessing Inequality. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Hyman, D.N., 1983. Public Finance. Chicago: The Dryden Press.
• Jann, B., 2016a. Estimating Lorenz and Concentration Curves in Stata. University of Bern Social Sciences Working Paper No.15, Bern, 27 p.
• Jann, B., 2016b. Assessing Inequality Using Percentile Shares. The Stata Journal, 16(2):264-300.
• Karaman, B., Özçalık, M., 2007. Türkiye’de Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Bir Sonucu: Çocuk İşgücü. Yönetim ve Ekonomi, 14(1): 25-41.
• Keseci, N.F., 2018. Türkiye Bölgeler Arası Gelir Dağılımı İçin Bir Analiz. Procedia, 7, 139-143.
• Kovacevic, M.S., Binder, D.A., 1997. Variance Estimation for Measures of Income Inequality and Polarization - The Estimating Equations Approach. Journal of Offcial Statistics, 13(1): 41-58.
• Kubar, Y., 2011. Bir İktisat Politikası Amacı Olarak Gelir Dağılımı: Türkiye Örneği (1994–2007) Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2):227-246.
• Lambert, P.J., 2001. The Distribution and Redistribution of Income. A Mathematical Analysis. 3rd ed. Manchester: Manchester University Press.
• Lorenz, M.O., 1905. Methods of Measuring the Concentration of Wealth. Publications of the American Statistical Association, 9(70): 209–219.
• Moyes, P., 1987. A New Concept of Lorenz Domination. Economics Letters, 23(2):203-207.
• Övünç, Ö.L., 2009. Gelir Dağılımı Eşitsizliği ve Yoksulluğun Araştırılması. İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 50 s.
• Özdal, H., 2009. Gelir Dağılımı ve Yoksulluk İlişkisi ve Türkiye Örneği (1994-2008). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Konya, 99 s.
• Paglin, M., 1975. The Measurement and Trend of Inequality: A Basic Revision. American Economic Review, 65, 598-609.
• Sapancalı, F., 2001. Yeni Dünya Düzeni ve Küresel Yoksulluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2):115-140.
• Shorrocks, A.F., 1983. Ranking Income Distributions. Economica, 50(197):3-17.
• Wertz, K.L., 1979. The Measurement of Inequality: Comment. American Economic Review, 69, 670–672.
• Yar, F., 2015. Türkiye’de Gelir Dağılımı & Yoksulluk. Global Analiz 2. Global Politika ve Strateji, Nisan 2015, Ankara, 30 s.