COVID-19 Aşı Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliği

Ayhan Durmuş; Mahmut Akbolat; Mustafa Amarat

doi:10.17826/cumj.870432

Araştırma Makalesi

BibTex

RIS

Kaynak Göster

Turkish validity and reliability of COVID-19 Vaccine Literacy Scale

Yıl 2021, Cilt: 46 Sayı: 2, 732 - 741, 30.06.2021

Ayhan Durmuş , Mahmut Akbolat , Mustafa Amarat

https://doi.org/10.17826/cumj.870432

Cited By: 23

Öz

OPurpose: The aim of the research is to adapt a valid and reliable scale to Turkish to measure the COVID 19 vaccine literacy level of individuals.
Materials and Methods: The scale developed by Ishikawa et al. and adapted as COVID 19 vaccine literacy by Biasio et al. was used to assess health literacy in chronic diseases. Confirmatory and exploratory factor analysis and reliability analysis were conducted in the Turkish adaptation of the scale. Random sampling method, one of the probabilistic sampling methods, was used in sample selection. The sample of the study consists of 596 individuals who agreed to participate in the study.
Result: Of those participating in the research, 60.6% are women and 39.4% are men. In addition, 34.1% of the participants are Generation Y, 28.2% Gen X, 27.9% Gen Z and Gen. Baby Boomer 9.9%. Kaiser-Meyer-Olkin sampling adequacy test result value is 0.905 and Bartlett's test is significant. According to the explanatory factor analysis, it is divided into two dimensions as in the original scale and the total explained variance is 65.970%. The goodness of fit values of the scale were determined as RMSEA = 0.069, NFI = 0.949, CFI = 0.961, GFI = 0.943, AGFI = 0.917, IFI = 0.961, TLI = 0.952, RMR = 0.036 and it was found to be within the accepted values. Finally, the Cronbach alpha value of the scale was determined to be 0.868.
Conclusion: The COVID - 19 vaccine literacy scale is a valid and reliable tool that can be used. At the same time, the scale is to evaluate how individuals have obtained information about the COVID - 19 vaccine, and their ability to gather and understand information about the vaccine.

Anahtar Kelimeler

COVID - 19, vaccine, literacy, vaccine literacy, validity, reliability

Kaynakça

1. Young S, Macrae C, Cairns G, Pia A. Adult Literacy and Numeracy in Scotland. Scotland: The Scottish Government Publications. 2001.
2. UNESCO. The plurality of literacy and its implications for policies and programmes. Paris: Unesco Education Sector. 2004.
3. Balçık PY, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okur-yazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2014;13: 321-326.
4. Nutbeam D. Defining and measuring health literacy: what can we learn from literacy studies?. Int J Public Health Res. 2009;54: 303-305. doi: 10.1007/s00038-009-0050-x.
5. Primack BA, Hobbs R. Association of various components of media literacy and adolescent smoking. Am J Health Behav. 2009;33:192-201.
6. Kozup J, Hogarth JM. Financial literacy, public policy, and consumers’ self‐protection—More questions, fewer answers. J Consum Aff. 2008; 42: 127–136. DOI: 10.1111/j.1745-6606.2008.00101.x.
7. Ratzan SC. Vaccine literacy: a new shot for advancing health. Journal of Health Communication. 2011; 16: 227-229, DOI: 10.1080/10810730.2011.561726.
8. Biasio L R. Vaccine literacy is undervalued. Hum Vaccin Immunother. 2019;15: 2552-2553. DOI: 10.1080/21645515.2019.1609850.
9. Rowlands G. Health literacy: ways to maximise the impact and effectiveness of vaccination information. Hum Vaccin Immunother. 2014; 10; 2130-2135.
10. Aydın AF. Post-truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi süreci. Asya Studies, 2020; 4: 76-90.
11. Centers for Disease Control and Prevention. Ten great public health achievements--worldwide, 2001-2010. MMWR Recomm Rep. 2011; 60: 814-818.
12. Dubé E, Vivion M, MacDonald NE. Vaccine hesitancy, vaccine refusal and the anti-vaccine movement: influence, impact and implications. Expert Rev Vaccines. 2015; 14: 99-117.
13. Kilinçarslan MG, Sarigül B, Toraman Ç, Şahin EM. Development of Valid and Reliable Scale of Vaccine Hesitancy in Turkish Language. Konuralp Tıp Dergisi, 2020; 12: 420-429.
14. Aygün E, Tortop HS. Ebeveynlerin aşı tereddüt düzeylerinin ve karşıtlık nedenlerinin incelenmesi. Güncel Pediatri. 2020; 18: 300-316.
15. Hair, J.F., W.C. Black, B.J. Babin & R.E. Anderson (2010), Multivariate data analysis (7. Baskı), New Jersey: Prentice Hall.
16. Morgado FFR, Meireles JFF, Neves CM, Amaral ACS, Ferreira MEC.. Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia Reflexão e Crítica. 2017;30(3): 1-20.
17. Karagöz Y. SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2014.
18. George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson, 2010.
19. Ishikawa H, Takeuchi T, Yano E. Measuring functional, communicative, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes care, 2008; 31: 874-879.
20. Biasio L R, Bonaccorsi G, Lorini C, Pecorelli S. Assessing COVID-19 vaccine literacy: a preliminary online survey. Hum Vaccin Immunother. 2020;1-9. DOI: 10.1080/21645515.2020.1829315.
21. Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promot Int. 2000;15(3): 259-267.
22. Inoue M, Takahashi M, Kai I. Impact of communicative and critical health literacy on understanding of diabetes care and self-efficacy in diabetes management: a cross-sectional study of primary care in Japan. BMC Fam Pract, 2013;14(1): 1-9.
23. Karakoç FY, Dönmez L Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 2014;40: 39-49.
24. Lynn MR. Determination and quantiﬁcationof content validity. Nurs Res, 1986; 35(6): 382–386.
25. Polit DF, Beck CT The Content Validity Index:Are You Sure You Know What’sBeing Reported? Critiqueand Recommendations. Research in Nursing & Health, 2006;29: 489 –497.
26. Davis D. Business research for decision making. Belmont, 2005.
27. Altunışık R. Anketlerde Veri Kalitesinin İyileştirilmesi İçin Öntest (Pilot Test) Yöntemleri, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2008; 2: 1-17.
28. Hair JF, Black, WC, Babin BJ, Anderson RE, Tatham RL. Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited, 2013.
29. Tabachnick BG, Fidell, LS. Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson, 2013.
30. George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson, 2010.
31. Meydan CH, Şeşen H. Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamalar. Ankara: Detay Yayıncılık, 2015.
32. Coşkun R, Altunışık R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri - SPSS Uygulamalı. 8. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık, 2015.
33. Karagöz Y., Bardakçı, S. Bilimsel Araştırmalarda Kullanılan Ölçme Araçları ve Ölçek Geliştirme, Ankara: Nobel Akademik yayıncılık, 2020.
34. Karagöz Y. SPSS ve AMOS uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2017.
35. Tezcan C. Yapısal Eşitlik Modelleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 2008.
36. Evci N, Aylar F. Derleme: Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 10: 389-412.

COVID-19 Aşı Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliği

Yıl 2021, Cilt: 46 Sayı: 2, 732 - 741, 30.06.2021

Ayhan Durmuş , Mahmut Akbolat , Mustafa Amarat

https://doi.org/10.17826/cumj.870432

Cited By: 23

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, bireylerin Covid-19 aşı okuryazarlık düzeyini ölçmek için kullanılacak geçerli ve güvenilir bir ölçeği Türkçe’ ye uyarlamaktır.
Gereç ve Yöntem: Kronik hastalıklarda sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesi için Ishikawa ve meslektaşları tarafından geliştirilen ve Biasio ve meslektaşları tarafından Covid-19 aşı okuryazarlığı olarak uyarlanan ölçek kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçe uyarlamasında doğrulayıcı ve keşfedici faktör analizi ve güvenilirlik analizi yapılmıştır. Örneklem seçiminde kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini çalışmaya katılmayı kabul eden 596 birey oluşturmaktadır.
Bulgular: Araştırma da katılım gösterenlerin, %60,6’sı kadın ve %39,4’ü erkeklerden oluşturmaktadır. Ayrıca, katılımcıların %34,1’ni Y kuşağı, %28,2’sini X kuşağı, %27,9’nu Z kuşağı ve %9,9’nu Bebek Patlaması kuşağı oluşturmaktadır. Kaiser-Meyer-Olkin örneklem yeterliliği test sonucu değeri 0,905 ve Barlett’s testi anlamlıdır. Açıklayıcı faktör analizine göre orijinal ölçekteki gibi iki boyuta ayırılmakta ve toplam açıklanan varyansı %65,970’dir. Ölçeğin uyum iyiliği değerleri, RMSEA= 0,069, NFI= 0,949, CFI= 0,961, GFI= 0,943, AGFI= 0,917, IFI = 0,961, TLI= 0,952, RMR=0,036 olarak tespit edilmiş ve kabul edilen değerlerde olduğu anlaşılmıştır. Son olarak ölçeğin Cronbach alfa değeri 0,868 olarak tespit edilmiştir.
Sonuç: Covid-19 aşı okuryazarlığı ölçeğinin kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araçtır. Aynı zamanda ölçek, bireylerin Covid-19 aşısı ile ilgili ne şekilde bir bilgi elde ettiğini, aşı hakkında bilgi toplama ve anlama yeteneklerini değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, aşı, okuryazarlık, aşı okuryazarlığı, geçerlilik, güvenilirlik

Kaynakça

1. Young S, Macrae C, Cairns G, Pia A. Adult Literacy and Numeracy in Scotland. Scotland: The Scottish Government Publications. 2001.
2. UNESCO. The plurality of literacy and its implications for policies and programmes. Paris: Unesco Education Sector. 2004.
3. Balçık PY, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okur-yazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2014;13: 321-326.
4. Nutbeam D. Defining and measuring health literacy: what can we learn from literacy studies?. Int J Public Health Res. 2009;54: 303-305. doi: 10.1007/s00038-009-0050-x.
5. Primack BA, Hobbs R. Association of various components of media literacy and adolescent smoking. Am J Health Behav. 2009;33:192-201.
6. Kozup J, Hogarth JM. Financial literacy, public policy, and consumers’ self‐protection—More questions, fewer answers. J Consum Aff. 2008; 42: 127–136. DOI: 10.1111/j.1745-6606.2008.00101.x.
7. Ratzan SC. Vaccine literacy: a new shot for advancing health. Journal of Health Communication. 2011; 16: 227-229, DOI: 10.1080/10810730.2011.561726.
8. Biasio L R. Vaccine literacy is undervalued. Hum Vaccin Immunother. 2019;15: 2552-2553. DOI: 10.1080/21645515.2019.1609850.
9. Rowlands G. Health literacy: ways to maximise the impact and effectiveness of vaccination information. Hum Vaccin Immunother. 2014; 10; 2130-2135.
10. Aydın AF. Post-truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi süreci. Asya Studies, 2020; 4: 76-90.
11. Centers for Disease Control and Prevention. Ten great public health achievements--worldwide, 2001-2010. MMWR Recomm Rep. 2011; 60: 814-818.
12. Dubé E, Vivion M, MacDonald NE. Vaccine hesitancy, vaccine refusal and the anti-vaccine movement: influence, impact and implications. Expert Rev Vaccines. 2015; 14: 99-117.
13. Kilinçarslan MG, Sarigül B, Toraman Ç, Şahin EM. Development of Valid and Reliable Scale of Vaccine Hesitancy in Turkish Language. Konuralp Tıp Dergisi, 2020; 12: 420-429.
14. Aygün E, Tortop HS. Ebeveynlerin aşı tereddüt düzeylerinin ve karşıtlık nedenlerinin incelenmesi. Güncel Pediatri. 2020; 18: 300-316.
15. Hair, J.F., W.C. Black, B.J. Babin & R.E. Anderson (2010), Multivariate data analysis (7. Baskı), New Jersey: Prentice Hall.
16. Morgado FFR, Meireles JFF, Neves CM, Amaral ACS, Ferreira MEC.. Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia Reflexão e Crítica. 2017;30(3): 1-20.
17. Karagöz Y. SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2014.
18. George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson, 2010.
19. Ishikawa H, Takeuchi T, Yano E. Measuring functional, communicative, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes care, 2008; 31: 874-879.
20. Biasio L R, Bonaccorsi G, Lorini C, Pecorelli S. Assessing COVID-19 vaccine literacy: a preliminary online survey. Hum Vaccin Immunother. 2020;1-9. DOI: 10.1080/21645515.2020.1829315.
21. Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promot Int. 2000;15(3): 259-267.
22. Inoue M, Takahashi M, Kai I. Impact of communicative and critical health literacy on understanding of diabetes care and self-efficacy in diabetes management: a cross-sectional study of primary care in Japan. BMC Fam Pract, 2013;14(1): 1-9.
23. Karakoç FY, Dönmez L Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 2014;40: 39-49.
24. Lynn MR. Determination and quantiﬁcationof content validity. Nurs Res, 1986; 35(6): 382–386.
25. Polit DF, Beck CT The Content Validity Index:Are You Sure You Know What’sBeing Reported? Critiqueand Recommendations. Research in Nursing & Health, 2006;29: 489 –497.
26. Davis D. Business research for decision making. Belmont, 2005.
27. Altunışık R. Anketlerde Veri Kalitesinin İyileştirilmesi İçin Öntest (Pilot Test) Yöntemleri, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2008; 2: 1-17.
28. Hair JF, Black, WC, Babin BJ, Anderson RE, Tatham RL. Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited, 2013.
29. Tabachnick BG, Fidell, LS. Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson, 2013.
30. George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson, 2010.
31. Meydan CH, Şeşen H. Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamalar. Ankara: Detay Yayıncılık, 2015.
32. Coşkun R, Altunışık R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri - SPSS Uygulamalı. 8. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık, 2015.
33. Karagöz Y., Bardakçı, S. Bilimsel Araştırmalarda Kullanılan Ölçme Araçları ve Ölçek Geliştirme, Ankara: Nobel Akademik yayıncılık, 2020.
34. Karagöz Y. SPSS ve AMOS uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2017.
35. Tezcan C. Yapısal Eşitlik Modelleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 2008.
36. Evci N, Aylar F. Derleme: Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 10: 389-412.

Toplam 36 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Klinik Tıp Bilimleri
Bölüm	Araştırma
Yazarlar	Ayhan Durmuş 0000-0001-8362-2769 Mahmut Akbolat 0000-0002-2899-6722 Mustafa Amarat 0000-0001-8954-6314
Yayımlanma Tarihi	30 Haziran 2021
Kabul Tarihi	30 Mart 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2021 Cilt: 46 Sayı: 2

Kaynak Göster

MLA	Durmuş, Ayhan vd. “COVID-19 Aşı Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe geçerlilik Ve güvenirliliği”. Cukurova Medical Journal, c. 46, sy. 2, 2021, ss. 732-41, doi:10.17826/cumj.870432.