Öz
Üç farklı havzadaki pompajlı üç sulama birliğinin, 2009-2017 yılları arasındaki 9 yıllık ortalama verileri kullanılarak tarımsal ve ekonomik etkinlik gösterge setinden oluşan 12 gösterge ile sulama sistem performansları karşılaştırılmıştır. Dört tarımsal etkinlik göstergesinden ikisinde (SO:%71.8 ve ÇSO:%0.0) diğerlerine göre daha iyi durumda olan Büyük Menderes Havzasındaki Gümüşsu Pompaj Sulama Birliğinde çiftçi sulaması, II. ürün sulaması ve şebeke dışı sulaması hiç yapılmadığı belirlenmiştir. Sulu tarım bakımından (FSAO:%88.1) en etkin birlik Susurluk Havzasındaki Karacabey Ova Köyleri Sulama Birliği iken şebekesi ile oransal olarak en fazla alan sulayan (ŞSO:%95.2) birlik Doğu Akdeniz Havzasındaki Mersin Sulama Birliği olmuş ve bunu en fazla şebeke dışı sulama yapan birlik olarak elde ettiği tespit edilmiştir. Ekonomik etkinlik göstergelerinden 4 tanesinde (SÜTP:%87.9, TSÜTP:%103.1, MKO:%83.8, BMGO:%36.3) Gümüşsu Pompaj Sulama Birliği diğer 4 tanesinde (BSSEM:0.0078 TL m-3, BSAEM:56 TL ha-1, TİBYM:353 TL ha-1, MYO:1.02) ise Karacabey Ova Köyleri Sulama Birliği’nin daha iyi durumda olduğu saptanmıştır. Ekonomik etkinlik göstergelerin 7’sinde Gümüşsu ve Karacabey’e göre daha geride olan Mersin Sulama Birliği’nde ortalama su ücreti (113.16 TL da-1) diğerlerine göre oldukça yüksek olduğu ve SÜTP’ün %33.5 ile oldukça düşük gerçekleştiği tespit edilmiştir. Her 1 ha suladığı alan için ortalama 1 242 TL masraf yapan Mersin, bu masrafın neredeyse yarısını sulama suyu temini için harcadığı belirlenmiştir. Karacabey, BMGO değerinden de (%96.3) anlaşılacağı gibi düzenli ve yeterli bakım yapmadığı bu nedenle de her yıl büyük onarımlar yapmak durumunda kaldığı anlaşılmaktadır. Sulama sezonu içerisinde olan bu onarımlardan dolayı da çiftçilerin şebekeye güvenmeyerek sulanan alan içerisindeki %19.3 gibi büyük bir oranı kendi imkanları ile suladığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sulama şebekeleri Karşılaştırmalı değerlendirme Mali yeterlilik oranı Birim sulama suyu enerji masrafı Birim sulanan alan enerji masrafı
Kaynakça
- Abadia, R., Rocamora, M. C., Corcoles, J. I., Ruiz-Canales, A., Martinez-Romero, A. and Moreno, M. A. 2010. Comparative analysis of energy efficiency in water users associations. Spanish Journal of Agricultural Research, 8(2): 134–142.
- Alcon, F., García-Bastida, P., Soto-García, M., Martínez-Alvarez, V., Martin-Gorriz, B., & Baille, A. 2017. Explaining the performance of irrigation communities in a water-scarce region. Irrigation Science, 35(3), 193–203.
- Anonim. 2014. 2013 Yılı DSİ’ce İşletilen ve Devredilen Sulama Tesisleri Değerlendirme Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Anonim. 2018. 2017 Yılı DSİ’ce İşletilen ve Devredilen Sulama Tesisleri Değerlendirme Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Büyükcangaz H, Değirmenci H, Kartal S 2018. Bursa Bölgesi Sulama Şebekelerinin İstatistiksel Yöntemlerle Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 5(4): 501–508.
- Córcoles JI, de Juan JA, Ortega JF, Tarjuelo JM, Moreno MA. 2010. Management Evaluation of Water Users Associations Using Benchmarking Techniques. Agr Water Manag 98:1–11
- Diker, C. 2018. Aşağı Seyhan Ovası Sulama Birliklerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
- FAO 2020. AQUASTAT. Percentage Area Irrigation Actually İrrigated http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/query/results.html. Erişim Tarihi:24.07.2020.
- Karcı1, A.P. ve Uçar, Y. 2019. Use of Remote Sensing and Geographic Information Systems in Irrigation Performance: A Case Study of Atabey Irrigation Scheme. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 6(4). p. 624-635.
- Malano, H. and M. Burton. 2001. Guidelines for Benchmarking Performance in the Irrigation and Drainage Sector. International Program for Technology and Research in Irrigation and Drainage (IPTRID), FAO, Rome, Italy, 44p.
- MEVZUAT. 2020. 6172 Sayılı Sulama Birlikleri Kanunu. Adres: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6172.pdf. Erişim Tarihi: 24.07.2020.
- Molden, D., Sakthivadivel, R., Perry, C.J., Fraiture, C., Kloezen, V.H., 1998. Indicators for Comparing Performance of Agricultural Systems. Research Report 20. In: International Irrigation Management Institute (IWMI), Colombo, Sri Lanka.
- Özlü, H. 2004. Irrigation Reform in Turkey. The First International Capacity Building Program on Participatory Irrigation Management, International Agro Hydrology Research and Training Centre, December 5-14, Menemen, Turkey.
- Rodriguez, Diaz J.A., Camacho Poyato, E., Lopez Luque, R. 2004. Applying Benchmarking and Data Envelopment Analysis (DEA) Techniques to Irrigation Districts in Spain. Irrigation and Drainage, 53, 135-143.
- Tahbaz Salehi, N., Koupahi, M., and Nazari, M.R. 2010. Investigating on the performance of participatory irrigation management in Iran: case study-Tajan water user association. Journal of Economics and agriculture Development, 24(2), 205-216.
- Tekiner M. ve Çakmak B. 2012. Aynı Kaynaktan Su Alan Üç Sulama Birliğinde Su Yönetim Performansının Değerlendirilmesi. II. Ulusal Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu, İzmir, 24-25 Mayıs, s.411-418.
- Tekiner M., Aktürk D., Arısoy H. 2017. Performance Assessment with Economic Indicators for Small-Scale Irrigation Project of Konya. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series IV, Russe, Bulgaristan, 8-9 April, no.978-619-203-177-0, pp.528-537.
- Tekiner M., Aktürk D., Arısoy, H. 2018. Konya’daki DSİ Küçük Sulama Projelerinde Performansın Ekonomik Göstergelerle Değerlendirilmesi. VII. Uluslararası Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Kongreler Serisi, Tekirdağ, 24-25 Mart, V.II, pp.141-149.
- UNWATER. 2020. World Water Development Report 2020. Adres: https://www.un water. org/publications/world-water-development-report-2020/. Erişim Tarihi: 24.07.2020.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Ekim 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 7 Sayı: 4 |
