Öz
Kafkas Hattı, Çarlık Rusya’nın Kafkasya’da yayılmasında ve uzun süreli bir hâkimiyet kurmasında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, tahkim edilmiş yerleşim yerleriyle (stanitsa) birbirine bağlanan hattın yapısı, özellikleri ve bölgedeki Rus hâkimiyeti için sağladığı avantajlar incelenmektedir. Kuban ile Terek boylarında uygulanan Rus Kazaklarının iskânı ve hat üzerinde kurulan kaleler, bölgede oluşturulmak istenilen idari-askerî düzen için oldukça önemlidir. Rusların bu faaliyetleri aslında Osmanlı İmparatorluğu’nun Kırım Hanlığı üzerinden Kuzey Kafkasya ile kurduğu irtibatı koparmaya yönelik adımlardır. Zaten XVI. yüzyılda Rusların Terek’te kurduğu kalelerin Osmanlı ve Rusya arasında diplomatik krize dönüşmesi de buradan kaynaklanmaktadır. Vladikavkaz’dan Tiflis’e kadar uzanan Gürcü Askerî Yolu’nun inşası da Rusların Güney Kafkasya’ya inmelerinde büyük rol oynamıştır. Bu yol aynı zamanda Çarlık Rusya’nın dağlık bölgelerdeki hâkimiyeti sağlamak için itaat altına almak istediği halklar üzerine askerî operasyonlar düzenlediği ana güzergâhtır. Haberleşme ve askerî sevkiyatın yapıldığı bu yolun ve aynı zamanda sınır hattının güvenliği için Kafkasya’nın dağlık bölgelerine çok sayıda sefer düzenlenmiştir. Bu amaçla uzun yıllar hattın komutanlığını yapan General Velyaminov ve Kafkasya Orduları Başkomutanı Baron Rozen’in 1831-1832 yılları arasında düzenlediği seferler de bu makalede incelenmektedir
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
Türk Tarih Kurumu
Kaynakça
- Potto, V. A., Dva Veka Terskogo Kazaçestva (1577-1801), I-II, Vladikavkaz 1912.
- Potto, V., Kavkazskaya Voyna, Ot Drevneyşih Vremen do Yermolova, I, S. Peterburg 1887.
- Potto, V., Kavkazskaya Voyna, v Otdelnıh Oçerkah, Epizodah, Legendah i Biografiyah, V, Tiflis 1889.
- Pritsak, Omeljan, “İlk Türk-Ukrayna İttifakı (1648), İlmî Araştırmalar, çev. Kemal Beydilli, 7 (1999), s. 255-284.
- Rus Elçi Raporlarında Astrahan Seferi, haz. İlyas Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2011.
- Stetsenko, N. K., “O Priçinah Stroitelstva i Funktsiyah Azovo-Mozdokskoy Linii”, İzvestiya Vuzov. Severo-Kavkazskiy Region, 6 (2007), s. 61-64.
- Tanrıverdi, Mustafa, Çarlık Rusyası’nda Tiflis Vilayeti (1846-1914), TTK Yayınları, Ankara 2019.
- Tanrıverdi, Mustafa, “Kafkasya’da Ruslaştırma Siyaseti (XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başları)”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Kafkasya Özel Sayısı, 2 (2017), s. 538-557.
- Taşcı, Tekin Aycan, “Osetler Hakkında Türkçe ve Rusça Literatür Değerlendirmesi”, Kafkasya Çalışmaları - Sosyal Bilimler Dergisi, V/9 (Kasım 2019), s. 17-52.
- Taşcı, Tekin Aycan, “Kafkasya’da Rus İdari Yapıları (1785-1845)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 27 (Güz 2019), s. 73-110.
- Temizkan, Abdullah, “XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Rusya’nın Kuzey Kafkasya’yı Kolonileştirmesinde Kozakların İşlevi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XIII/2 (Kış 2013), s. 313-336.
- Temizkan, Abdullah, “Kuzey Kafkasya Müridizmi, Müridizmin Yayılma Stratejisi ve Feodal Beylerle İlişkileri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, IX/2 (2009), s. 165-190.
- Ünal, Fatih, XVIII. Asır Türk-Rus Münasebetlerinde Neplüyev, Ordu 2010. Vernadsky, George, Rusya Tarihi, çev. Doğukan Mızrak, Egemen Ç. Mızrak, Selenge Yayınları, İstanbul 2011.
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (http://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/112103)
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi https://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/11888
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (https://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/135468)
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (http://dspace.nplg.gov.ge/ bitstream/1234/276466/1/14407%2b.jpg)
Öz
The Caucasus Line has an important function in the spread of Tsarist Russia in the Caucasus and to establish a long-term rule. In this study, the structure, features and advantages of the line, which is connected with the fortified settlements (stanitsa), for the Russian domination in the region are examined. The Russian settlement of Cossacks on the banks of the Kuban and the Terek rivers and the castles built on the line are very important for the administrative-military order in the region. These activities of the Russians aimed at breaking the contact between the Ottoman Empire and the North Caucasus through the Crimean Khanate. The construction of these fortresses by the Russians in Terek in the 16th century turned into a diplomatic crisis between the Ottoman Empire and Russia. The construction of the Georgian Military Road from Vladikavkaz to Tbilisi also played an important role in the Russian landing in the South Caucasus. This road is also the main route where Tsarist Russia conducted military operations against mountain peoples it wanted to subordinate to ensure its dominance in the mountainous regions. Russia has also organized numerous expeditions to the mountainous regions of the Caucasus for the safety of this road, where communications and military dispatches are carried out. This article examines the campaigns of General Velyaminov, who commanded the Caucasus Line for many years, and Baron Rozen, the Commander-in-Chief of the Russian Armies in the Caucasus, between 1831-1832.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Potto, V. A., Dva Veka Terskogo Kazaçestva (1577-1801), I-II, Vladikavkaz 1912.
- Potto, V., Kavkazskaya Voyna, Ot Drevneyşih Vremen do Yermolova, I, S. Peterburg 1887.
- Potto, V., Kavkazskaya Voyna, v Otdelnıh Oçerkah, Epizodah, Legendah i Biografiyah, V, Tiflis 1889.
- Pritsak, Omeljan, “İlk Türk-Ukrayna İttifakı (1648), İlmî Araştırmalar, çev. Kemal Beydilli, 7 (1999), s. 255-284.
- Rus Elçi Raporlarında Astrahan Seferi, haz. İlyas Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2011.
- Stetsenko, N. K., “O Priçinah Stroitelstva i Funktsiyah Azovo-Mozdokskoy Linii”, İzvestiya Vuzov. Severo-Kavkazskiy Region, 6 (2007), s. 61-64.
- Tanrıverdi, Mustafa, Çarlık Rusyası’nda Tiflis Vilayeti (1846-1914), TTK Yayınları, Ankara 2019.
- Tanrıverdi, Mustafa, “Kafkasya’da Ruslaştırma Siyaseti (XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başları)”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Kafkasya Özel Sayısı, 2 (2017), s. 538-557.
- Taşcı, Tekin Aycan, “Osetler Hakkında Türkçe ve Rusça Literatür Değerlendirmesi”, Kafkasya Çalışmaları - Sosyal Bilimler Dergisi, V/9 (Kasım 2019), s. 17-52.
- Taşcı, Tekin Aycan, “Kafkasya’da Rus İdari Yapıları (1785-1845)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 27 (Güz 2019), s. 73-110.
- Temizkan, Abdullah, “XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Rusya’nın Kuzey Kafkasya’yı Kolonileştirmesinde Kozakların İşlevi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XIII/2 (Kış 2013), s. 313-336.
- Temizkan, Abdullah, “Kuzey Kafkasya Müridizmi, Müridizmin Yayılma Stratejisi ve Feodal Beylerle İlişkileri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, IX/2 (2009), s. 165-190.
- Ünal, Fatih, XVIII. Asır Türk-Rus Münasebetlerinde Neplüyev, Ordu 2010. Vernadsky, George, Rusya Tarihi, çev. Doğukan Mızrak, Egemen Ç. Mızrak, Selenge Yayınları, İstanbul 2011.
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (http://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/112103)
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi https://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/11888
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (https://dspace.nplg.gov.ge/ handle/1234/135468)
- Gürcistan Milli Meclisi Kütüphanesi (http://dspace.nplg.gov.ge/ bitstream/1234/276466/1/14407%2b.jpg)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 11 Ağustos 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 86 Sayı: 306 |
Kaynak Göster
Belleten Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.