DISCUSSIONS BETWEEN THE GOVERNMENT AND OPPOSITION PARTIES ON 1946 GENERAL ELECTIONS AND RESULTS I

Yıl 2009, Cilt: 25 Sayı: 75, 437 - 464, 01.11.2009

Osman Akandere

Öz

External and internal conditions emerged after the World War II forced Turkey to pass multi-party democratic life. As a result of the
democratic atmosphere after the war, first, the National Development Party and then the Democratic Party which will play more effective role in Turkish Political life were founded. After that date, CHP which held of the management mechanism, repealed anti-democratic laws or smooth them on behalf of the demands of the foreign policy and opposition. In this context, two levels electoral system was abolished and one grade selection procedure was adopted.
As if CHP, the ruling party, wanted to show the nation’s political maturity and democratic tendencies of the regime to the world, they
put the elections one year earlier that will be held in 1947 without allowing the opposition to organize. The Democratic Party’s response to this ruling precipitancy was not to participate in municipal elections, but the same the reaction could not be shown to the general election. The Democratic Party which had to move on the way
that the power switch, couldn’t provide a numerical majority in the elections in every place where they were unprepared and couldn’t nominate, but the favour of the people to the party and the party members was promising for the future.
Because of being comprehensive and being 43 pages we have the obligation to give this study in two seperate sections. Therefore, as the first part of our section; from the declaration of the Republic until 1946 elections Turkish Democracy, until the 1946 elections the ruling-opposition relations, pre 1946 elections parties election propaganda is discussed.

Anahtar Kelimeler

1946 Elections, Democratic Party, People’s Republican Party, Opposition Parties, Discussion

1946 GENEL SEÇİMLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNDE İKTİDAR VE MUHALEFET PARTİLERİ ARASINDA YAPILAN TARTIŞMALAR I

Öz

II. Dünya Savaşı’ ndan sonraki dış ve iç şartlar, Türkiye’de çok partili demokratik hayata geçişi zorunlu kılmıştır. Savaş sonrasında yaşanan demokrasi atmosferinin bir sonucu olarak da önce Milli Kalkınma Partisi, daha sonra ise Türk siyasi hayatında etkin bir rol oynayacak olan Demokrat Parti kurulmuştur. Bundan sonra yönetim mekanizmasını elinde bulunduran CHP, dış politikanın gereklerini ve muhalefetin taleplerini karşılama adına, anti -demokratik kanunları yürürlükten kaldırma ya da yumuşatma yoluna gitmiş, iki dereceli seçim sistemini yürürlükten kaldırarak tek dereceli seçim usulünü benimsemiştir.
İktidar partisi CHP, milletin siyasi olgunluğunu ve rejimin demokratik eğilimini dünya kamuoyuna göstermek adına, muhalefetin teşkilatlanmasına izin vermeksizin 1947 yılında yapılması gereken seçimleri bir yıl erkene almıştır: İktidarın bu acelesine Demokrat Parti’ nin tepkisi belediye seçimlerine katılmamak olmuştur; fakat aynı tepkiyi genel seçimlerde gösteremeyen DP iktidarın açtığı yoldan ilerlemek zorunda kalmış ve hazırlıksız girdiği, her seçim çevresinden aday gösteremediği seçimlerde sayısal çoğunluğu sağlayamamıştır. Ancak DP’ nin seçimlerde sayısal çoğunluğu kazanamamasına rağmen “ilgi ve alaka”ya mazhar olması, gelecek adına DP’yi ümitlendirmiştir.
Çalışmamızın kapsamlı olması ve toplamda 43 sayfayı bulması nedeniyle iki ayrı kısımda vermek mecburiyeti hasıl olmuştur. Bu nedenle 1. Kısımda, Cumhuriyetin İlanından 1946 Seçimlerine Kadar Türk Demokrasisi, 1946 Seçimlerine Kadar İktidar - Muhalefet ilişkileri, 1946 Seçimleri Öncesi Partilerin Seçim Propagandaları ele
alınmıştır,

Anahtar Kelimeler

1946 Seçimleri, Demokrat Parti (DP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Muhalefet Partileri, Tartışma

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Ahmad Feroz-Turgay Bediya, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945–1971) Bilgi Yayınevi, Ankara1976.
• Akandere, Osman, Milli Şef Dönemi (Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler 1938-1945), İz Yayıncılık, İstanbul 1998. Albayrak, Mustafa, Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara 2004. Ateş, Nevin Yurtsever, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Sarmal Yay., İstanbul 1994. Avşar, Abdülhamit, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Kitabevi Yay., İstanbul 1988. Aydemir, Şevket Süreyya, II. Adam, Cilt II, Remzi Kitabevi, İstanbul-2000. Bilâ, Hikmet, CHP (1919-1999), Doğan Kitapçılık Yay., İstanbul 1999. Burçak, Rıfkı Salim, Türkiye’de Demokrasi’ye Geçiş (1945-1950), Olgaç Yay., 1954. Celal Bayar’ın Söylev ve Demeçleri (1946–1950), (Hazırlayan: Özel Şahingiray), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 1999. Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950–1995), 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 1996. Ekinci, Necdet, II. Dünya Savaşı’ndan Sonra Türkiye’de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, İstanbul 1997. Emrence, Cem, Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yay., İstanbul 2006. Erer, Tekin, Türkiye’de Parti Kavgaları, Çınar Matbaası, İstanbul 1996. Eroğul, Cem, Demokrat Parti, Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara 1990. Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş (1946-1950), Kaynak Yay., İstanbul 1982 Gülcün, Yılmaz, Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1946), Alfa Yay., İstanbul 2001. Gürkan, Nilgün, Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın, İletişim Yay., İstanbul 1998. Kabasakal, Mehmet, Türkiye’de Siyasal Parti Örgütlenmesi (1908-1960), Tekin Yay., İstanbul 1991. Karpat, Kemal H. Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınları, İstanbul 1996. Kıran, Haydar, Olaylar ve Belgelerle 1946 Seçimleri ve Yakın Demokrasi Mücadelemiz, İstanbul 1990. Kıran, Haydar, 1946 Seçimleri ve Senirkent Faciası, Polemika Yayınları, İstanbul 1976. Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Ankara 1985. Nadi, Nadir, Perde Aralığından, Çağdaş Yay., İstanbul 1979. Okyar, Osman- Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Fethi Okyar’ın Anıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara 1997. Öner, Kenan, Siyasi Hatıralarım ve Biz de Demokrasi, Osman Bey Matbaası, İstanbul 1948. Timur, Taner, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İmge Kitabevi, Ankara 2003. Toker, Metin, Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları Tek Partiden Çok Partiye, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1990. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler (1859-1952), Arba Yayınları, İstanbul-1952. Tuncer, Erol, 1946 Seçimleri, TESAV, Ankara 2008. Uran, Hilmi, Hatıralarım, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1959. Uyar, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yay., İstanbul 1998. Yalman, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922–1971), Pera Turizm Ticaret A.Ş, İstanbul 1997. Yeşil, Ahmet, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Cedit Neşriyat, Ankara 2002. Zürcher, Eric Jan, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Bağlam Yay., İstanbul 1992. Akandere, Osman, “Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde 1945’de Görülen Siyasal Muhalefet ve Demokrat Parti’nin Kurulması”, Selçuk Üniversitesi Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi Ata Dergisi , Sayı:VII, Konya 1997, s.331-353. Akandere, Osman, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Bir Denetleme ve Kontrol Organı Olarak Müstakil Grup’un Yapısı ve İşlevi”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, Yıl: 1998, Isparta 1998, s.65-80. Akandere, Osman, “İkinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Çok Partili Hayata Geçişte Kurulan İlk Muhalefet Partisi “Millî Kalkınma Partisi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sosyal, sayı: 4, Yıl: 1999, s. 193-211. Akandere, Osman, “Bir Demokrasi Beyannamesi Olarak ‘Dörtlü Takrir’in’Amacı ve Mahiyeti”, Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Isparta 2008, s. 260-270. Tecer, Ahmet Kutsi, “Kurultay ve Fikir Hayatımız”, Ülkü, c.X, sayı: 112,(16 Mayıs 1946), Ankara 1946. Ulus Tanin Son Posta Yeni Türkiye Yeni Sabah Vakit Ayın Tarihi TBMM Tutanak Dergisi Ülkü Batmaz, Dilek, Türkiye’de Çok Partili Dönemde Seçimler, Anadolu Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2004.