Foreign Schools in Republican Period (1923-1938)

Yıl 2005, Cilt: 21 Sayı: 61, 259 - 280, 11.03.2020

Sezen Kılç

Öz

Atatürk and, having faith in him, his friends well knew how the foreign and Non-Muslim schools, whİch had begun to öpen under the auspices of the Sultans, tumed into nests of destruetive and divisive activities during the Regression Era of the Empirc, World War 1, and the War of Independence; as early as in Lausanne they had rendered the decision to sustain theİr entities provided that they comply with the Turkish laws and regulations. Through the new laws and regulations enacted during the Rcpublican Era and their elose supervision the majority of these foreign schools were ensured to continue their activities only for educational purposes just as the Turkish Schools. Yet in a very short time the foreign schools, persisting in not abiding these enacted laws and regulations comprehended that they could not act as freely as they did in the recent times of the Ottoman Empire anymore, and that it is a necessity to obey the ncw laws and regulations in order to continue their existence.

Anahtar Kelimeler

Foreign Schools, Ottoman State, Republican Period, Education, Missi- onarics

Cumhuriyet Döneminde Yabancı Okullar (1923-1938)

Öz

Padişahların bir lütfü olarak açılmaya başlayan yabancı ve Gayri-Müs- lim okulların İmparatorluğun gerileme dönemi, I. Dünya Savaşı ve Kurtu¬luş Savaşı yıllarında nasıl yıkıcı ve bölücü faaliyet yuvaları haline geldiği¬ni çok iyi bilen Atatürk ve ona inanmış arkadaşları, daha Lozan’da bu okulların ancak Türk kanun ve yönetmeliklerine uydukları takdirde varlık¬larını sürdürebilecekleri kararını aldırtabilmişlerdir. Cumhuriyet dönemin¬de çıkartılan yeni kanun ve yönetmeliklerle ve uygulanan sıkı denetimlerle yabancı okulların büyük çoğunluğunun Türk okulları gibi yalnız eğitim amaçlı faaliyetlerde bulunmaları sağlanmıştır. Ancak çıkartılan kanun ve yönetmeliklere uymama konusunda direnen yabancı okullar da çok kı¬sa bir sürede, artık Osmanlı İmparatorluğu ‘nun son döneminde olduğu gibi istedikleri şekilde faaliyetlerde bulunamayacaklarını ve varlıklarım sürdürebilmeleri için çıkartılan kanun ve yönetmeliklere uymaları gerektik¬lerini kavramışlardır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Okullar, Osmanlı Devleti, Cumhuriyet Dönemi, , Eğitim, miyonerlik

Kaynakça

• Nahid Dinçer, Yabancı Özel Okullar, İstanbul, s. 17-26; Nurettin Polvan, Türkiye’de Yabancı Öğretim, İstanbul, MEB Basımevi, 1952, s, 64-66,145-147; Osman Ergin, Türkiye Maarif Tarihi, İs-tanbul, Eser Matbaası, 1977
• Kenan Okan. Türkiye’deki Yabancı Okullar Üzerinde Bir İnceleme, [y.y.J, [t.y.], 1971, s. 1- 2; Vahapoğtu, a.g.e,, s. 70-78; İlhan Tekeli- Selim İlkin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bil¬gi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999,s, 36-39; Necdet Sakaoğlu,Osmanlı Eğitim Tarihi, [y.y.], İletişim Yayınları, [t.y. ], s. 90-91.
• İlhan Tekeli- Selim îlkin, Osmanlı İmparatorluğu’ nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Olu-şumu ve Dönüşümü, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999,s. 36-39; Okan, a.g.e., s. 1-2; Vahapoğ- lu, a.g.e., s. 77-78;Necdet Sakaoğlu, OsmanlI Eğitim Tarihi, |y.y.|, İletişim Yayınları, [t.y,], s. 90-91.
• Vahapoğlu, a.g.c., s. 70-71.
• Ali Rıza Cihan, İsmet İnönü’nün TBMM’dekî Konuşmaları 1920-1973, C. I, Ankara, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınlan, s, 37-38.
• Ergin, a.g.e., s. 1044-1046,
• Okan, a.g.e., s. 4.
• Vahapoğlıı, a.g.e., s. 24. Halit Ertuğrul, Kuruluşundan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları ve Bu Okullardan Mezun Olan Öğrencilerin Türk Toplumunda Üstlendiği Roller, Ph.D,, Sakarya, 1997
• Haydaroğlu, a.g.e,, s. 34-38 . IK Vahapoğlu, a.g.e., s. 129-130; Haydaroglu, a.g.e, s. 34-38.
• Çetin, a.g.m., s. 194-206.
• Mustafa Ergün, Atatürk Devri Tîirk Eğitim, Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları, 1982, s. 17-19. Akyüz, a.g.e., s.281.
• Okan, a.g.e,, s. 5. Anayasa Mahkemesi Kararı, (http://www.anayasa.gov.tr/KARARLAR/SPK/K1998/K1998-Ol.htm-lOlk). Vahapoğlu, a.g.e., s. 139.
• Vahapoğlu, a.g.e., s. 139. Akvuz, a.g.e., s. 324-325. Ergün, a.g.c., s.49-61; Vahapoğlu, a.g.e., s. 143-i 66.
• Tevhidi Tedrisat Kanunu. (http://www.yargitay.gov.tr/biIgi/kanuiMiste/PC1430.HM3.fra- mcsct.html -Ik).
• Vahapoğlıı, a.g.e.