Tan Aplıcatıon Towards Toıntımıdate of the English to the Turkısh Army Commanders After the Armıstıce: Mr. Ali Rıfat and Mr. Mürsel Were Arrested

Yıl 2005, Cilt: 21 Sayı: 61, 183 - 202, 11.03.2020

Mehmet Okur

https://doi.org/10.33419/aamd.702417

Öz

To take under control Caucasia and East villages and to become an effective force in these places, apart from occupying the strategic point of the region, it was necessary for the English that the Ottoman army was to be discharged and to be disarmed and the military and civil cervants who were in the vanguard of the organization of Turkish Nation were to be taken away from their duties an even to be arrested.

On this subjet, the unity on which the English mostly insisted was the 9 th Army Commendershİp. Apart from the fact that this commendership was in a stronger position than the others, it had been resisting against the disarming and discharging activities and it had been in the vanguard of organİzing of the public against Armenian activities. For this reason, The English began to take away or arrest the commanders of the unities con- nected to the 9 th Army by relating them any event or by putting forv/ard that the armistice contravened.

Mr. M ürsel, the the Commander of the 5 th di Vision connected to the 9 th Army and Mr. Ali Rıfat, the Commander of the 12 th division, were only the two of them among the commanders who were follovved by the English and then arrested by any excuse. Mr. Mürsel was being held responsible for conniving the massacres in mastering of Bakû. And Mr. Ali Rıfat for destroying the Kars radio- set and Telegraph station.,

In spite of the fact that the claims about both of the commanders were unfounded, they had been arrested by the English army governers in the region becouse of the ineffective and submissive policy of the Ottoman goverment.

Anahtar Kelimeler

Ali Rıfat Bey, Mürsel Bey, Commander, English, East Anatolia, Caucasia, Prisoner of war

Mütareke Sonrası İngilizlerin Türk Ordu Kumandanlarını Sindirmeye Yönelik Bir Uygulaması: Ali Rıfat ve Mürsel Beylerin Tutuklanmaları

Öz

İngilizlerin, Kafkasya’yı ve doğu vilâyetlerini kontrol altına almaları ve buralarda etkin bir güç haline gelmeleri için bölgenin stratejik noktalarım işgal etmekten başka, Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, silâhsızlandırılması ve Türk millî teşkilâtlanmasına öncülük eden askerî ve mülkî memurların görevlerinden uzaklaştırılması hatta bazılarının tutuklanması gerekiyordu.

Bu konuda İngilizlerin üzerinde en çok durduğu birlik 9. Ordu Kumandanlığı idi. Bu kumandanlık diğerlerine nazaran daha güçlü konumda olmasından başka, silâhsızlandırma ve terhis faaliyetlerine karşı direnmekte, bölgedeki Ermeni faaliyetlerine karşı halkın teşkilâtlanmasına öncülük etmekteydi. Bu nedenle İngilizler, 9. Ordu’ya bağlı birliklerin kumandanlarını, her hangi bir olayla ilişkilendirerek yada mütarekenin ihlâl edildiğini ileri sürerek görevlerinden uzaklaştırmaya ve tutuklamaya başladılar.

9. Orduya bağlı 5. Fırka (Tümen) Kumandanı Mürsel Bey ve 12. Fırka Kumandanı Ali Rıfat Bey, İngilizlerin takibatına uğrayan ve birer bahane ile tutuklanan kumandanlardan yalmzca ikisiydi. Mürsel Bey, Bakû’nün zaptında katliamlara göz yummak Ali Rıfat Bey ise, Kars Telsiz Telgraf İstasyonunun tahrip edilmesinden sorumlu tutuluyordu.

Her iki kumandan hakkındaki iddiaların da asılsız olmasına rağmen Osmanlı Hükûmeti’nin etkisiz ve teslimiyetçi politikası nedeniyle bölgedeki İngiliz askerî valileri tarafından tutuklanmıştı.

Anahtar Kelimeler

Ali Rıfat Bey, Mürsel Bey, Kumandan, İngiliz/İngiltere, Kafkasya, Savaş Tutsağı

Kaynakça

• Bilal N. Şimşir, Malta Sürgünleri, İstanbul, 1985
• Türk İstiklal harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Ankara, 1989
• Şimşir, Malta Sürgünleri
• Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, İstiklal Harbi Katalogu, Kutu: 7, Gömlek: 75, Belge: 75-1; Şimşir, Malta Sürgünleri
• ATAŞE, İSH, K.7, G.33, B. 33-1
• S. İ. Aralov, Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları (çev: Haşan Ali Ediz), Ankara, 1985
• Niİgün Erdaş, Milli Mücadele Döneminde Kafkas Cumhuriyetleri ile İlişkiler, Ankara, 1994
• S. Esin Dayı, Evliye-i Selase’de Milli Teşkilatlanma, Erzurum, 1997
• Mehmet Okur, Mondros Mütarekesi’nin Doğu Karadeniz’de Uygulanışının İngilizler Tarafından Kontrolü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 1999
• ATAŞE, Kİ. 25, Dos. 100, Fİh. 12-1
• Ali Türkgeldi, Mondros ve Mudanya Mütarekeleri Tarihi, Ankara, 1948
• ATAŞE, İSH, K.110, G.56, B.56-1
• ATAŞE, İSH, K.110, G.56, B.56-1
• Bayur, Türk İnkılâbı Tarihi III/IV, Ankara, 1991
• ATAŞE, İSH, K.122, G.29, B.29-1-12; Ahmet Ender Gökdemir, Ceııfıb-i Garbı Kafkas Hükümeti, Ankara, 1989
• ATAŞE, ISH, K.46, G.7, B.7-4-13
• ATAŞE, İSH, K.122, G.29, B.29-6
• ATAŞE, ISH, K.7, G.75, B.75-1
• ATAŞE, ISH K.7, G.75, B.75-2
• ATAŞE, İSH, K.7, G.7S, B.75-2
• ATAŞE, İSH, K.7, G.75, B.75-3,4
• ATAŞE, ISH, K.122, G.29, B.29-10
• ATAŞE, ISH, K.46, G.3, B.3-1
• ATAŞE, İSH, KJ10. G.56, B.56-1
• Bayur, Türk İnkılâbı Tarihi III/IV, s. 236; Erdaş, Milli Mücadele Döneminde Kafkas Cumhuriyetleri ile İlişkiler
• ATAŞE, İSH, K.9, G.71, B.71-1,2
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vükela Kararları, Dosya no: 217, Gömlek no: 117
• ATAŞE, ISH, K.46, G.7, B.7-2,3
• ATAŞE, ISH, K.46, G.7, B.7-4
• ATAŞE, ISH, K.46, G.7, B.7-1
• ATAŞE, ISH, K.46, G.7, B.7-16
• ATAŞE, İSH, K.46, G.7, B.7-15
• ATAŞE, ISH, K.122, G.29, B.29-27
• ATAŞE, İSH, K.46, G.ll, B.1I-1,2,3
• ATAŞE, İSH, K.46, G.10, B.10-1ATAŞE, İSH, K.7, G.78, B.78-1,2,3.