The Diplomacy of Turkey in The Balkans During Atatürk Period (1923 -1930)

Yıl 2004, Cilt: 20 Sayı: 60, 799 - 820, 01.11.2004

Mustafa Sıtkı Bilgin

https://doi.org/10.33419/aamd.703322

Cited By: 3

Öz

This article examines the development of Turkey’s foreign policy towards the Balkans during the years between 1923 and 1930. It is the most comprehensive research conducted in this field up until no w. It analyses the reasons for a drastic change occurred on Turkey’s policy towards the Balkans in this era. This study identifies two distinct periods as for as the topic is concerned. While the first period contains the years 1923-1925 the second period covers the years between 1925 and 1930.

In the first period Turkey’s foreign policy focused on the recovery of Western Thrace where a vast majority of its inhabitants were Turkish origin. As for the second period Turkey’s foreign policy is mainly concentrated on the solution of the various problems remained between Turkey and the Balkan States. This study is based on vast amount of British archival materials and published Turkish documents as well as on the secondary sources available both in Turkish and English.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, the Balkan States, Balkan Politıcs, Diplomacy, Turkey, Western Thrace

Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Diplomasisi (1923-1930)

Öz

Bu makale Atatürk döneminde Türkiye’nin 1923-1930 yılları arasında Balkanlarda takip ettiği diplomasiyi ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Makalede ayrıca Balkanlarda takip edilen dış politika değişiklikleri ve bunun sebepleri analiz edilmiştir. Yukarıda bahsi geçen süreçte Türkiye’nin Balkanlarda takip ettiği politikayı özelliklerine göre iki ana döneme ayırmak mümkündür. 1923-1925 yılları arası dönem ve 1925-1930 yılları arası dönemler. İki dönemde nüfusun büyük çoğunluğu Türk olan Batı Trakya meselesi Türk dış politikasının ana gündemini oluştururken ikinci dönemde ise daha ziyade Türkiye’nin Balkan devletleriyle olan sorunlarının giderilmesi ve bu devletlerle ikili münasebetlerin geliştirilmesi ön plâna çıkmıştır. Makalede geniş ölçüde yabancı arşiv kaynakları kullanılırken, yayınlanmış Türk belgeleri ve ikinci el Türkçe ve İngilizce kaynaklardan da istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Balkan Devletleri, Balkan Politikaları, Diplomasi, Türkiye, Batı

Kaynakça

• Todorova, ‘The Ottoman Legacy’, ss.45-73; Benjamin Miller and Uri Resnick, ‘Conflîct in the Balkans (1830-1913): Combining Levels of Analysis’ International Politics, 2003
• Kemal H Karpat, Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller (İstanbul: Afa Yay., 1996)
• Sander, Balkan Gelişmeleri
• Aydm Ömeroğlu, Batı Trakya Türklerinin Bölge Ekonomisindeki Yeri ve Geleceği (İstanbul, 1998)
• Türkiye Dış Politikasında SÛ Yıl: Cumhuriyetin İlk 10 Yılı ve Balkan Paktı (1923-1934)
• Ankara: TC Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü Yayını, 1974
• Aydın Özgören, ‘Atatürk Dönemi Türk-Yunan İlişkilerine Bir Bakış’ Atatürk Haftası Armağanı, Kasım 2003
• Türk ve Rum Ahalisinin Mübadelesine Dair Mukavelename ve Protokol, 30 Kanunusani (Ocak) 1923
• Tevfîk Rüştü Aras’tan Başvekalet Çelilesi ne, 21 Eylül 1340 (1924)
• Murat Taştan, ‘Yunanistan Devleti’nin Kuruluşundan İkinci Dünya Harbi Sonuna Kadar Türk- Yunan İlişkileri’, Askeri Tarih Bülteni, Sa.50, Şubat 2001
• Hariciye Vekaletinden Mübadele İmar ve İskan Vekaleti Celilesİne, 20 Teşrinisani, 339 (20 Ekim 1923)
• TC Selanik Şehbenderi’ilden TC Hariciye Vekaleti Celiiesİne, 5 Kanunusani 1340 (5 Ocak 1924)
• Taştan, ‘Yunanistan Devleti’nin Kuruluşundan’
• Özgören, ‘Atatürk Dönemi’.
• Hamza Eroğİu, Türk İnkılap Tarihi, (İstanbul, 1982)
• Bay Erksin’den Bay MacDonald’a, 21 Mayıs 1924, FO 371/10224
• Türkiye’den İngiliz Dışişleri Bakanlığfna, Bay Erskin’in raporu ile ilgili değerlendirmeler, 17 Haziran 1924, FO 371/10224
• İngiliz Dışişleri Bakanlığından W.A.E Erskin’e (Sofya), (çok gizli), 16 Temmuz 1924, FO 371/10224
• Aban Young’dan (Belgrat) İngiltere Dışişlerine (çok önemli) 19 Haziran 1924 FO 371/10224
• Mr, Henderson’dan, (İstanbul), Mr. MacDonald’a, 19 Ağustos 1924, FO 371/10224
• Özgören, ‘Atatürk Dönemi’
• Atatürk’ün Milli Dış Politikası: Cumhuriyet Dönemine Ait 100 Belge, (1923-1938) C.II, (Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1992)
• Sir G. Hurst’un Notu, Cenevre, 18 Mart 1926, FO 286/984
• Uçarol, Siyasi Tarih
• Knox’tan, (Ankara), Sir P. Loraitı’e, 15 Mayıs 1928, FO 286/1017
• tina’dan Sir Austin Chamberlain’e, 28 Nisan 1928, FO 286/1017
• Atina’dan Sir Austin Chamberlain’e, 28 Nisan 1928, FO286/1017
• Knox’dan, (Ankara), Sir P. Lorain’e, 14 Nisan 1928, FO 286/1017
• Atina’dan Sir Austen Chamberlain’e, 14 Nisan 1928, FO 286/1017
• Atina’dan Sir Austin Chamberlain’e, 28 Nisan 1928, FO 286/101
• Sir G. Clerk’ten, (Ankara), Sİr Percy Lorain’e, 19 Haziran 1928, FO 286/1017
• Atina’dan TC Hariciye Vekaletine, 30-12-1929, AMDP, C.II,
• Düstur, III. Tertip, c. 10
• Sir G. Clerk’ten, (Ankara), Sİr Percy Lorain’e, 19 Haziran 1928, FO 286/1017.
• Atina’dan TC Hariciye Vekaletine, 30-12-1929, AMDP, C.II,AMPD, C.l
• Erskin’den, (Sofya), MacDonald’a, 26 Mayıs 1924, FO 371/10224 Ömer E. Liitem, Türk-Bulgar İlişkileri, 1983-1989 (Ankara: ASAM, 2000)
• Erskin’den, (Sofya), MacDonald’a, 26 Mayıs 1924, FO 371/10224
• Erskin’den, (Sofya), MacDonald’a, 26 Mayıs 1924, FO 371/10224.Henderson’dan, (İstanbul), Bay MacDonald’a, 19 Ağustos 1924, FO 371/10224
• Sir M Cheetham’dan, (Atina), Bay MacDonald’a, 16 Haziran 1924, FO 371/10224
• Köstüklü, ‘Atatürk Dönemi’, ss.26-27. Antlaşmanın metni için bkz., İsmail Soysal,Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (Ankara, 1989), C.I
• Armaoğlu, Siyasî Tarih
• Barlas, ‘Türkiye’nin 1930’lardaki’
• Barlas, ‘Türkiye’nin 1930’lardaki’
• Öksüz, ‘Atatürk Döneminde Balkan Politikası’.
• Armaoğlu, Siyasi Tarih
• Al ban Young’tan, (Belgrad), Lord Curzon’a, 29 Haziran 1923; Alban Young’tan, (Belgrad), İngiliz Dışişlerine, 19 Haziran 1924, FO 371/10224
• Bay Erskin’den, (Sofya) Bay MacDonald’a, 21 Mayıs 1924, FO 371/10224
• Belgrat’tan James Ramsey MacDonald’a, 23 Haziran 1924, FO 371/10224
• Al ban Young’tan, (Belgrad), İngiliz Dışişlerine, 19 Haziran 1924, FO 371/10224
• Sir M. Cheetham’dan, (Atina), Bay MacDonald’a, 23 Haziran 1924, FO371/10224
• İsmail Soysal, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (Ankara: 1989), c.L, ss.44i-443
• Mustafa Sıtkı Bilgin, ‘Anglo-Turkish Relations in the Middle East: Britİsh Perceptİons, (1945- 53)’ (Basılmamış Doktora Tezi, The University of Birmingham, 2001), Böl. I.